وابستگی 70 درصد بازار داروی کشور به تولید داخل

مروری بر آخرین وضعیت بازار دارویی کشور؛

این روزها نوسانات ارزی و تحریم‌ها، باعث شده دولت برای تامین دارو با مشکل‌هایی پیش رو باشد. دکتر ایرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت درباره وضعیت کمبودهای دارویی و همچنین اظهاراتی مبنی بر لغو برخی اعمال جراحی به دلیل کمبود داروی بیهوشی، گفت: معمولا طبق استاندارد جهانی، کمبود یک تا ۱.۵ درصدی اقلام دارویی، طبیعی است و پیش می‌آید. گاهی مواد اولیه گران می‌شود و گاهی خط تولید یک دارو با مشکل روبرو می‌شود. طی ۱۰ یا ۱۵ سال گذشته کمبودهایی به میزان هفت یا هشت درصد در زمینه اقلام دارویی تجربه کردیم، اما بعد از اجرای طرح تحول نظام سلامت کمبود این اقلام به کمتر از یک درصد یعنی حدود ۳۵ تا ۴۰ قلم رسید.

وی افزود: با توجه به شرایط اخیر، تغییرات خاصی در بازار دارو به خصوص در ماه اردیبهشت داشتیم و همانند بسیاری از کالاها نگرانی‌هایی ایجاد شد. هنوز در حوزه مواد اولیه دارو دچار مشکل چندانی نشده‌ایم، اما ممکن است در برخی اقلام ضمیمه مثل بسته‌بندی مشکلاتی ایجاد شده باشد. در عین حال ممکن است مردم حس متفاوتی نسبت به میزان داروی موجود در بازار داشته باشند.

حریرچی تصریح کرد:‌ این روال متداول است که هر دارویی که به اندازه هشت ماه مصرف در کشور موجودی داشته باشد، کمیاب نامیده نمی‌شود، اما اگر این موجودی به چهار ماه کاهش پیدا کند، دارو از طریق مجاری خاص مثل داروخانه‌های دولتی توزیع می‌شود. اگر مردم نتوانند دارو را از داروخانه اول پیدا کنند، احساس نگرانی می‌کنند. گاهی در شهرهای کوچک که داروخانه دولتی ندارند، مردم مجبور می‌شوند به شهرهای مجاور مراجعه کنند. گاهی نیز برخی افراد هنگام تحویل دارو به مردم می‌گویند شاید دفعه بعد دارو موجود نباشد. در این صورت مردم احساس کمبود دارو پیدا کرده و درخواست می‌کنند که بیشتر برایشان تجویز شود.

سخنگوی وزارت بهداشت با اشاره به تاثیر فعالیت برخی عناصر تولید و پخش دارو در زمینه کمبود دارو گفت: کتمان نمی‌کنیم که برخی از عناصر تولید و پخش مانند سایر صنایع گاهی برای آنکه قیمت بیشتری دریافت کنند، اقداماتی انجام می‌دهند. در حال حاضر کمبود دارو در حوزه اقلام تولید داخل بسیار کم است. این کمبود در زمینه برخی اقلام وارداتی نیز در حد کم است. از طرفی برخی پزشکان، داروسازان و مردم انتظار دارند که به آنها داروی خارجی داده شود، اما طبق قانون اقتصاد مقاومتی و مجلس، ما مکلف به تامین داروی تولید داخل و ژنریک هستیم. در مورد لغو اعمال جراحی نیز موارد بسیار اندک و نادری داشتیم که در تامین مواد مورد نیاز مشکلات مختصری داشتند، اما به هیچ وجه مشکل جدی نداشتیم.

تهیه لیست داروهای بحران

غلامرضا اصغری، رییس سازمان غذا و دارو با اشاره به رکود در صنعت دارویی کشور به برخی مشکلات در تامین ارز دارو اشاره کرد و گفت: ارز تعلق گرفته به دارو دچار مشکلات بسیاری شده؛ این درحالیست که باید تا آبان ماه حداکثر استفاده را ببریم؛ چراکه شرایط تحریم‌ها را ‏پیش رو داریم.‏

وی اظهار کرد: دارو یکی از زنجیره‌های درمان و متاثر از سیاست‌های درمان است. هرچقدر در نظام ‏درمان سازماندهی انجام شود، بحث دارو نیز منطقی‌تر و استانداردتر خواهد شد. هرچند هم اکنون مدیریت هزینه‌ها بیشتر از ‏همیشه مطرح شده، اما قبل از هر چیز باید به استاندارد بودن خدمت تاکید کنیم تا هزینه‌ها منطقی شود.‏

وی افزود: به عنوان سازمان غذا و دارو شرایط متناقضی داریم. از طرفی باید داروهای جدید وارد شود و صنعت دارو اقتصادی ‏باشد. این به معنی بازار بزرگ‌تر و فروش بیشتر است. از طرفی نیز باید مدیریت هزینه و کنترل مصرف دارو انجام شود. در بسیاری ‏از جلسه‌ها بیش از این‌که ما به دنبال رونق و گسترش بازار دارویی باشیم، پیشنهاد دادیم که داروهای بدون نسخه از پوشش بیمه خارج ‏شود.‏

با بیان اینکه کل بازار دارویی کشور در سال ۹۶ حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان بود، ادامه داد: روغنی که به کشور وارد ‏می‌شود ۴ میلیارد و برنج ۳ میلیارد است. حتی مبلغ بازار آرایشی و بهداشتی نیز بیشتر از دارو است. این در شرایطی است که بیش ‏از ۹۶ درصد داروها تولید داخل بوده و ۷۰ درصد بازار داروی کشور به تولید داخل وابسته است.‏

معاون وزیر بهداشت بیان کرد: اگر داروهای تولید داخل را می‌خواستیم وارد کنیم باید ده‌ها میلیارد دلار واردات دارو انجام می‌دادیم، ‏اما در حال حاضر ۱ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار واردات دارویی انجام می‌شود و بیش از ۵۰ درصد مواد اولیه دارویی در داخل ‏کشور تولید می‌شود.‏

مشکل در تامین ارز دارو

وی به مشکل‌های پیش روی این صنعت اشاره کرد و گفت: بیش از ۵۵ درصد صنعت داروسازی در اختیار بخش‌های شبه دولتی ‏و کمتر از ۴۵ درصد آن در اختیار بخش خصوصی است. در این صنعت با رکود مواجه هستیم که شاخص‌های بورس نیز این رکود ‏را نشان می‌دهد که سود صنعت دارو پایین است. علت این است که اولا مطالبات صنعت دارو به تاخیر افتاده است. طلبی که هم اکنون صنعت از این پخش دارد بالغ بر ۴ هزار میلیارد تومان است. این موضوع باعث شده که صنعت برای تامین هزینه وام بگیرد و در ‏این شرایط هزینه‌های مالی به صنعت داروسازی تحمیل شده، اما این هزینه در قیمت گذاری در نظر گرفته نشده است. از طرف دیگر ‏به صنعت داروسازی اسناد اوراق خزانه تعلق می‌گیرد.‏

اصغری گفت: محدودیت افزایش قیمت نیز وجود دارد که بر اساس مصوبه دولت، افزایش ۵ درصدی تصویب شده و بیشترین افزایش ‏قیمت مربوط به دارو و افزایش قیمت ۹ درصدی است. مشکل دیگر این است که ارز تعلق گرفته به دارو دچار مشکلات بسیاری شده ‏و زحمات زیادی کشیده شد که در صف تامین ارز برای دارو قرار نگیریم. تاکنون میزان ارزی که تا شهریور ۹۷ تحویل گرفتیم، کمتر ‏از تمام ارزی است که در سال ۹۶ دریافت کردیم. این در حالی است که باید تا آبان ماه حداکثر استفاده را ببریم و شرایط تحریم‌ها را ‏پیش رو داریم.‏

وی با بیان اینکه دارو و تجهیزات پزشکی نیز مانند هر کالای دیگری دچار احتکار می‌شود، افزود: تلاش کردیم ذخایر مواد اولیه ‏دارویی را افزایش دهیم تا داروهای تولید داخل دچار مشکل نشود. همچنین لیست داروهای اساسی و داروهای بحران نیز تهیه شده تا ‏اگر شرایط سخت‌تر شد، لیست داروهایی که اولویت بیشتری برای تامین دارد را در اختیار داشته باشیم و آن‌ها را تامین کنیم. لیست ‏داروهای صرفا بیمارستانی نیز تدوین شده تا داروهایی که در داروخانه‌ها وجود دارد در صورت بروز شرایط سخت به بیمارستان‌ها ‏منتقل شود و در بیمارستان دچار کمبود این داروها نباشیم. هم اکنون به صورت میانگین، ۸ ماه ذخیره دارویی وجود دارد و اگر ‏ذخیره دارویی به کمتر از ۴ ماه برسد، دیگر در داروخانه‌های سراسر شهر توزیع نمی‌شود و فقط به داروخانه‌های خاص داده می‌شود.‏

عادی شدن وضعیت دارو تا یک‌ ماه آینده

حسین نیک‌نهاد، معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شیراز گفت: طبق اعلام سازمان غذا و دارو تا یک ماه آینده وضعیت دارو و کمبود آن در برندهای خارجی و خاص به حالت اولیه برمی‌گردد.

وی خاطرنشان کرد: مشکل کمبود داروهای ما مربوط به داروهایی است که نمونه ایرانی آنها هم وجود دارد اما بعضی از بیماران و پزشکان اصرار دارند که از برند خارجی آنها استفاده کنند.

وی تاکید کرد: اگرچه با کمبود برخی از اقلام دارویی روبه‌رو ‍‌هستیم اما با برنامه‌ریزی این داروها وارد می‌شوند. به عنوان مثال با کمبود داروی وارفارین(انعقاد خون) مواجه بودیم اما حدود 500 تا 600 قلم از این دارو را بین داروخانه‌ها توزیع کردیم.

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شیراز گفت: در صورت کمبود دارو یکسری داروخانه‌های خاص مثل داروخانه ویژه و هلال‌احمر را پشتیبانی می‌کنیم و با اطلاع‌رسانی تلاش کرده‌ایم که مشکل برخی اقلام دارویی حل شوند.

نیک‌نهاد افزود: به طور مستمر سرکشی به داروخانه‌ها انجام می‌شود که مشخص شود داروهای خاص را به چه کسانی داده‌اند.

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شیراز همچنین اظهار کرد: داروهای شیمی درمانی نیز جزو داروهایی است که برخی از انواع آنها همیشه با کمبود روبه‌رو ‌بوده و برخی دیگر در شرایط فعلی کمیاب شده‌اند.