بررسی عملکرد سینمای کودک در یک سال اخیر به بهانه روز جهانی کودک

امروز ۱۶مهر روز جهانی کودک است و قطعا سینما یکی از جذاب‌ترین مدیوم‌‌ها برای کودکان است. سینمای کودک و نوجوان که روزی پیشانی سینمای ایران بود در این سال‌ها جسته و گریخته نیم‌نگاهی به مخاطبان خاص خود داشته است و همچنان دغدغه‌مندان این حوزه به فیلمسازی در این راه ادامه می‌دهند اما این در حالی است که همیشه تعداد محدودی از سینماگران دغدغه این ژانر را داشتند گرچه به‌لحاظ آماری کودکان سهم قابل توجهی دارند و همواره آثار ساخته‌شده در این حوزه با استقبال نسبی آنان همراه بوده اما همت و ثابت‌قدمی چندانی برای این امر وجود ندارد، نه‌تنها دغدغه‌مندی برای ایجاد خوراک مناسب برای این طیف سنی که حتی از سوی برخی سینماگران منفعت‌طلب هم این بستر پول‌ساز جدی گرفته نمی‌شود. در یک سال اخیر سینمای کودک آثار کم اما قابل قبول و مهمی را روانه پرده کرده است که هر کدام برای بحث جا دارند. به بهانه روز جهانی کودک، نگاهی به عملکرد این سینما داشتیم که در ادامه می‌خوانید.

«فیلشاه»؛ دو سر بُرد

انیمیشن «فیلشاه» برای سینمای کودک و نوجوان آبروداری کرد، سازندگان انیمیشن موفق «شاهزاده روم» پخته‌تر از قبل در جشنواره فجر سال گذشته با این اثر حاضر شدند. اگر سطح کیفی انیمیشن‌‌های جهان را فاکتور بگیریم و فقط مبنا را انیمیشن‌‌های ایرانی قرار دهیم قطعا «فیلشاه» چند قدم از بقیه جلو‌تر است و در شرایطی که در حوزه انیمیشن تا چشم کار می‌کند برهوت می‌بینیم این اثر جایگاه ویژه و مهمی دارد. فارغ آن‌که خود این انیمیشن چه ویژگی‌‌هایی دارد این اثر از این حیث که یک کار جدی در حوزه انیمیشن انجام داده و قطعا به‌دنبال آن جریانی جدی در راستای ساخت انیمیشن به راه خواهد افتاد حائز اهمیت است. گرچه در جشنواره فجر حتی نیم‌نگاهی به «فیلشاه» نداشتند و مورد بی‌مهری قرار گرفت اما این فیلم با اکران بموقع و رفتن روی پرده در زمان طلایی نوروز توانست هم رضایتمندی خانواده‌‌ها و کودکان و نوجوانان را در پی داشته باشد و هم با فروش خوب و قرار گرفتن در باشگاه میلیاردی‌‌ها موفقیتی به نام خودش به ثبت برساند. بیشترین فروش در دو سال اخیر در حوزه فیلم‌های کودک و نوجوان در اختیار انیمیشن «فیلشاه» است فروشی بالغ بر ۷میلیارد تومان و این نوید آن را می‌دهد که در صورت توجه و تخصیص امکانات و بودجه با ساخت انیمیشن می‌توان اقتصاد سینما را کمی نجات داد به شرط آن‌که همت و توجهی مداوم به این بخش از سینما معطوف شود. در خلاصه داستان انیمیشن «فیلشاه» به کارگردانی هادی محمدیان آمده است: «در جنگلی در آفریقا رئیس گله فیل‌‌ها صاحب فرزندی می‌شود که همه انتظار دارند جانشین رئیس گله باشد، اما برخلاف تصور همه «شادفیل» بسیار دست‌وپاچلفتی است و هیکل گنده‌اش همیشه سبب تخریب و خرابکاری می‌شود.» در این انیمیشن گویندگان ترازاولی چون بهرام زند، حسین عرفانی، زهره شکوفنده، اکبر منانی و... به‌عنوان صداپیشه حضور دارند.

«بیست‌‌ویک روز بعد»؛ تداعی سال‌های دور

حدود دو دهه است که جنس سینمای کودک و نوجوان با آنچه در دهه۶۰ برایمان روی پرده می‌رفت متفاوت شده است، دیگر اثری از مجیدی‌‌ها و جلیلی‌‌ها نیست، از پس همین فضا محمدرضا خردمندان جوان فیلم‌اولی «بیست‌‌ویک روز بعد» را نه صرفا برای مخاطب کودک و نوجوان که باتوجه ویژه به این گروه سنی و دغدغه‌هایشان برای خانواده و مخاطب سنین مختلف می‌سازد، فیلمی که شاید بتوان گفت به جهت انتخاب نوع قصه قرابتی با سینمای مجیدی دارد. «بیست‌‌ویک روز بعد» با بازی درخشان مهدی قربانی که پیش‌تر در «ابد و یک روز» درخشیده بود و حالا نیز «تنگه ابوقریب» را روی پرده دارد، ملودرامی است اجتماعی، از زندگی نوجوانی به نام «مرتضی» است که در راه تحقق آرزوی ناکام پدرش، با چالش بسیاری روبه‌رو می‌شود. در خلاصه داستان این فیلم آمده ‌است: «همیشه همین‌جوریه! آخرین بار هوا ابر شد. باد گرفت. درختا داشتن از جا کنده می‌شدن. اونقدر بارون شدید شد که سیل شهرو گرفته بود. پرنده‌ها دور و بر لونه‌هاشون جیغ می‌کشیدن. یکی از بچه‌ها قسم می‌خورد خودش دیده خورشید یکی دوبار نورش کم و زیاد شده...» این فیلم به‌رغم مورد توجه قرار گرفتن در سی‌وپنجمین جشنواره فیلم فجر توسط مردم و منتقدان اما از کسب جایزه محروم شد ولی در سی‌امین جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان اصفهان درخشید و موفق به کسب هفت پروانه زرین شد. «بیست‌‌ویک روز بعد» توانست در اکران عمومی بیش از یک‌میلیارد تومان فروش داشته باشد و در حال حاضر در جشنواره مختلف خارجی حضور پررنگی دارد.

«قهرمانان کوچک»؛ یک معادله عجیب

حسین قناعت که ید طولایی در ساخت فیلم و سریال ژانر کودک و نوجوان دارد سال گذشته فیلم «قهرمانان کوچک» را روانه پرده سینما کرد. این فیلم برخلاف تصور خیلی‌‌ها فروش خوبی پیدا کرد و توانست بیش از دو‌میلیارد فروش داشته باشد. ماجرای فیلم درباره چهار کودک و نوجوان هفت تا یازده‌ساله تکواندوکار که پدرانشان، کارگران یک کارخانه تولید لوازم‌التحریرِ در شُرُفِ تعطیلی هستند، برای جلوگیری از بیکاری پدرانشان و گیر انداختن قاچاقچیانِ این کالا، که درواقع عاملان اصلی این تعطیلی هستند، به تعقیب آن‌ها می‌پردازند. برزو ارجمند، بیژن بنفشه‌خواه، بهنوش بختیاری، آناهیتا همتی، ارژنگ امیرفضلی، نادر سلیمانی، شهرام قائدی و... در این فیلم حضور داشتند. «قهرمانان کوچک» با محوریت تولید ملی از معدود آثاری بود که توانست شرایط نسبتا مناسبی برای اکران داشته باشد و تبلیغ خوب این فیلم و داشتن سانس‌‌های مناسب از دلایل موفقیت «قهرمانان کوچک» نسبت به آثار دیگر فیلم‌های کودک و نوجوان در اکران بود.

«خاله قورباغه»؛ همچنان محبوب

فرشته طائرپور جزو معدود تهیه‌کنندگانی است که از ابتدا دغدغه سینمای کودک را داشته و همواره آثار درخور و ماندگاری را در این حوزه برای سینمای ایران ساخته است. در ادامه فعالیت‌‌های به همراه افشین هاشمی در قامت کارگردان که البته عموم مردم آن را با ایفای نقش در آثار مختلف به یاد می‌آورند به سراغ عروسک خاطره‌‌انگیز خاله‌قورباغه رفتند و اثر سینمایی جدیدی از این کاراکتر عروسکی ساختند. «خاله قورباغه» در ابتدای اکران با حاشیه‌ای به سبب نگارش نامه اعتراضی از سوی تهیه‌کننده این فیلم خطاب به سازمان صداوسیما برای تبلیغات این اثر همراه بود و‌ موجی را ایجاد کرد. خوشبختانه «خاله قورباغه» درنهایت توانست با فروشی بالغ بر دومیلیاردونیم از اکران خداحافظی کند البته به جهت کاراکتر نوستالژیک این اثر و همچنین یکی از پارامتر‌‌های جذاب و مهم آثار عروسکی یعنی موزیکال بودن و همچنین کست حرفه‌ای اثر این توقع وجود داشت که «خاله قورباغه» به فروشی بیشتر دست پیدا کند. «خاله قورباغه» تنها فیلم کودک و‌ نوجوان در تابستان۹۷ با شعار «فیلمی شاد و موزیکال برای همه بچه‌ها و بعضی از بزرگ‌ترها» روی پرده سینماها رفت. از ویژگی‌‌های منحصربه‌فرد آن موسیقی متن و ترانه‌های این فیلم موزیکال بود که توسط سعید شهرام، آهنگساز ایرانی ساکن آمریکا ساخته و ضبط شده است همچنین هنرمندانی چون مرضیه برومند، شبنم مقدمی، غزل شاکری، احسان کرمی، شایسته ایرانی، آناهیتا خسروی، شهراد بانکی، علیرضا ناصحی، نگار اردلان و افشین هاشمی صداپیشگان این اثر بودند.

«هشتگ»؛ خانواده

«هشتگ» فیلم خانواده است و اصلا برچسب فیلم کودک و نوجوان را با خود به یدک نمی‌کشد اما ازجمله کمدی‌‌هایی است که به‌سبب قصه آن و رعایت حد و مرز‌‌های اخلاقی در بیان شوخی‌‌ها برای کودکان و نوجوانان مناسب است و چه‌بسا استقبال هم می‌کنند. البته این اتفاق بدیهی است چرا که رحیم بهبودی‌فر کارگردان این اثر سبقه‌ای در زمینه فعالیت در ژانر کودک و نوجوان داشته است. «هشتگ» ماجرای نغمه و روژین مادرانی از طبقه متوسط جامعه است که باشگاه بدن‌سازی دارند. این دو چشم و هم‌چشمی زیادی در زمینه‌‌های پوشش و اتومبیل و تلفن همراه و.. باهم دارند و دیاکو پسر نغمه و رایکا پسر روژین هر دو در یک مدرسه درس می‌خوانند که از سطح ضعیفی برخوردار هستند. امیرعلی یکی دیگر از دانش‌آموزان درس‌خوان همان مدرسه است. او وقتی چشم و هم‌چشمی مادران هم‌کلاسی‌‌های خود را می‌بیند پیشنهادی به مدیر مدرسه مى‌دهد. نیوشا ضیغمى، بهاره رهنما، بیژن بنفشه‌خواه، حدیث فولادوند، محمدعلی کیانی، مهرداد فلاحتگر و... در این فیلم ایفای نقش می‌کنند.

«شکلاتی»؛ نسبتا موفق

سهیل موفق که سابقه موفقی در زمینه ساخت برنامه کودک در تلویزیون داشت در سینما هم همین مسیر را پیش گرفت و اولین فیلم بلند سینمایی خود را تحت عنوان «شکلاتی» ساخت. «شکلاتی» یک اثر متفاوت در ژانر کودک و نوجوان به‌شمار می‌رود که نگاه تازه‌ای به دنیای کودکان دارد. «شکلاتی» اولین فیلم بلند سینمایی سهیل موفق در ژانر کودک و نوجوان است که شهریورماه۹۵ در تهران کلید خورد و اوایل آبان‌ماه فیلمبرداری آن به اتمام رسید و در پاییز۹۶ روی پرده رفت. این فیلم از حضور بازیگران مطرحی چون شبنم مقدمی، ناصر هاشمی، محمدرضا هدایتی، علی مسعودی، شهره لرستانی و... بهره‌مند بود و توانست در جشنواره فیلم کودک و نوجوان سال گذشته خوش بدرخشد اما با این وجود در زمان اکران به فروشی حدود نیم‌میلیارد دست پیدا کرد.

به امید کدام فیلم!؟

جشنواره فیلم‌کودک و نوجوان به‌تازگی برگزار شده و می‌توان به برخی از آثار این جشنواره خوش‌بین بود خوشبختانه امسال به‌لحاظ کیفی و کمی فیلم‌های قابل اعتنایی در جشنواره بودند و می‌توان به موفقیت آن‌ها در اکران عمومی خوش‌بین بود همچنین خبرهایی از ساخت انیمیشن «انقراض» توسط گروه سازنده انیمیشن موفق «فیلشاه» به گوش می‌رسد که امیدواریم موفقیت اثر قبل را تکرار کند و سبب افزایش تولیدات و رقابت در عرصه انیمیشن شود.

منبع: خبرگزاری صبا