سویوق بلاغ، ترکیبی از تاریخ و طبیعت

مهاباد به عنوان شهری است که در سواحل شرقی رودخانه ای به همین نام واقع شده و امروزه به دلیل قرار گرفتن این شهر در محل تلاقی سه استان آذربایجان شرقی و غربی و همچنین استان کردستان به محلی مورد اهمیت تبدیل شده است. این شهرستان در ابتدا به عنوان روستایی کوچک بود اما در اواخر دوره شاه عباس صفوی در حدود سال های ۱۰۴۰ هجری قمری، بداق سلطان که حاکم وقت آن زمان بود محل حکومت خود را به این روستای کوچک منتقل کرده و فعالیت های ماندگاری را در جهت توسعه این محل انجام داد که از جمله آن ها می توان به مسجد سرخ و یا پل سرخ اشاره کرد که قدمت هر کدام از آن ها به حدود ۴۰۰ سال پیش باز می گردد.

درباره سویوق بلاغ

اکثر مردمی که در این منطقه زندگی می کنند دارای مذهب سنی از شاخه شافعی می باشند و مابقی مردم دارای مذهب شیعه هستند. تعداد اندکی نیز از ادیان دیگر وجود دارند. گویش اکثر مردم این منطقه به زبان های کردی سورانی و ترکی آذربایجانی است و البته به زبان فارسی نیز می توانند صحبت کنند. نام این شهرستان به دلیل حکومت ترک زبانان قاجار به سویوق بلاغ نامگذاری شد که بعدها به ساوج بلاغ و همچنین ساوج بلاغ مکری (که در زبان محلی به آن سابلاغ نیز گفته می شود) تغییر کرد. در زمان حکومت رضاخان پهلوی نام این شهرستان به مهاباد تبدیل شد. کلمه سویوق بلاغ به معنی چشمه سرد بوده و یک واژه ای است که از زبان ترکی گرفته شده است. این نام از دو بخش سویوق به معنی سرما و بلاغ به معنی چشمه گرفته شده که در مجموع به منطقه ای گفته می شود که دارای چشمه های آب سرد بسیاری است. در گذشته سطح آب های سفره های زیرزمینی بسیار بالاتر از میزان کنونی بوده و به همین دلیل نام این شهرستان را اینگونه نامگذاری کردند. گاها در نوشتار به آن ساوجبلاق نیز اطلاق می شود. همچنین از طرف دیگر نام جدید این شهر که مهاباد است برگرفته شده از ماه آباد و یا ماد آباد بوده است به معنی سرزمینی که قبلا مادها در آن سکونت داشته اند. با جستجو در کتاب های قدیمی خواهیم دید که در بسیاری از موارد ماد را به ماه تشبیه کرده اند که گویی این نیز برگرفته از همین تشابه است. همچنین در فرهنگ فارسی از مهاباد به عنوان اولین پیغمبری یاد می شود که برای عجم آمده و کتابی به نام دساتیر داشته است.

جاذبه های توریستی شهر سویوق بلاغ

شهرستان سویوق بلاغ به عنوان یک شهر توریستی شناخته شده و در فصل های خوش آب و هوا همانند بهار و تابستان سیل عظیمی از مسافران و گردشگران را به سوی خود جذب می کند. این شهرستان دارای جاذبه های طبیعی برای گردشگران می باشد که در کنار برنامه های جذب توریست توانسته سهم زیادی را از گردشگری داخلی به خود اختصاص دهد. از جمله مکان هایی که می توان در بازدید از شهر سویوق بلاغ از آن ها دیدن نمود می توان به غار آبی سهولان، سد مهاباد، تالاب کانی برازان، تالاب گپی بابا علی، پارک ملت، دخمه فخریگاه، بازارچه تاناکورا، حمام میرزا رسول، مقبره بداق سلطان، غار قرآن، آتشکده برده کونته، حمام لج، حوضخانه شاه درویش، حوضخانه رستم بیگ، پل ممیند، شهر باستانی اندرقاش، غار راکاد، مقبره شمس برهان، سنگ نوشته برده روخاو، خره هنجیران و … اشاره کرد.

غار آبی سهولان

اینجا یک غار آبی بسیار زیبا است که نام آن از تغییر نام ترکی سواولان به معنی جایی که در آن آب وجود دارد گرفته شده است. در کردی نیز کلمه سهول به معنی کبوتر می باشد. این مکان دیدنی در فاصله ۴۳ کیلومتری از جاده مهاباد به سمت بوکان بعد از روستای عیسی کند و در کنار جاده واقع شده است. غار آبی سهولان که یک غار دو دهنه می باشد پس از غار علیصدر در همدان به عنوان دومین غار آبی کشور شناخته می شود. زمین شناسان آغاز پیدایش این غار طبیعی را به دوره دوم زمین شناسی نسبت می دهند. این غار دارای سفره های آبی است که بسیار زلال و صاف بوده و دارای چندین حوضچه بزرگ می باشد که از طریق دالان هایی به یکدیگر متصل شده اند.

سد مهاباد

سد مهاباد در بالادست این شهر قرار گرفته که در زمانی خارج از شهر بوده است اما به واسطه گسترش سویوق بلاغ در حال حاضر اطراف آن را شهر فرا گرفته است. جاده های ارتباطی که بین سویوق بلاغ و سردشت و همچنین پیرانشهر وجود دارد این سد زیبا و به خصوص دریاچه آن را در بر گرفته است. موقعیت جغرافیایی و زمین های حاصلخیز این منطقه در سال ۴۹ موجب شد تا تغییراتی اساسی در این منطقه صورت گیرد. پایه ریزی ها و انجام اقدامات اولیه برای ساخت این سد در سال های ۴۱ و ۴۲ صورت گرفته و ساخت سد در سال ۱۳۴۶ آغاز شد. در سال ۱۳۴۸ ساخت سد با طول ۷۰۰ متر و ارتفاع ۴۷٫۵ متر به پایان رسید. در کنار این سد همچنین نیروگاه آبی نیز وجود دارد که بخشی از برق شهر را تامین می کند. با توجه به اینکه دسترسی به سد سویوق بلاغ ساده بوده و گردشگرانی که به این شهر می آیند به راحتی می توانند از آن دیدن کنند، علاوه بر اینکه در جهت تامین آب برای کشاورزی و تولید برق این منطقه فعالیت دارد همچنین موجب افزایش میزان گردشگری و جذب توریست می گردد.

تالاب کانی برازان

تالاب کانی برازان در فاصله ۳۰ کیلومتری در شمال شرقی شهرستان سویوق بلاغ و در مسیر میاندوآب قرار داشته و به عنوان بخشی از حوزه آبریز دریاچه ارومیه در نظر گرفته می شود. این تالاب زیبا قرار است به زودی به عنوان پناهگاه حیات وحش در شهرستان سویوق بلاغ نام گذاری شود که در صورت انجام این کار این تالاب به عنوان یکی از مناطق چهارگانه کشور خواهد بود که دارای این شرایط قانونی است. با توجه به پتانسیل هایی که این تالاب دارد از آن به عنوان نخستین سایت پرنده نگری در کشور نیز یاد می شود. برای پرنده نگری و مشاهده آن ها و همچنین حفاظت و نگهداری از تالاب مکان هایی در دامنه کوه قره داغ و تپه بابا حیدر برای این کار تعبیه شده اند. مساحتی که این تالاب در آن قرار گرفته در حدود ۹۰۷ هکتار و عمق میانگین آن در حدود ۶۰ سانتی متر است. با توجه به اینکه این تالاب به عنوان اولین سایت پرنده نگری در کشور در نظر گرفته شده است در حدود ۷۵ گونه پرنده شناسایی شده که در کنار جانوران و آبزیان این منطقه تعداد گونه های جانوری آن به بیش از ۱۸۰ نوع می رسد. از پرندگان خاصی که در اینجا می توانید مشاهده کنید می توان به فلامینگو، اردک سفید، پرستوی دریایی، باکلان کوچک و عروس غاز اشاره کرد.

دخمه فخریگاه

یکی از جاذبه های سویوق بلاغ دخمه فخریگاه می باشد. این دخمه سنگی در اصل مقبره ای در فاصله ۱۰ کیلومتری این شهرستان بوده که در نزدیکی روستای ایندرقاش واقع شده است. این مقبره بر روی صخره های آهکی ساخته شده و فاقد ورودی برای داخل شدن به آن می باشد و تنها دارای بالکنی است که با دو ستون در جلوی آن قابل مشاهده است. پایه ستون ها همانند گلدان های برعکس هستند. دخمه سنگی فخریگاه که به عنوان شمالی ترین گور دخمه منتسب به دوره مادها شناخته می شود از جمله زیباترین آن ها بوده و در سال ۱۳۱۶ به ثبت ملی رسیده است. در کف این دخمه سه حوضچه یا همان گور کنده شده است که گور سمت چپ نسبت به دوتای دیگر بزرگ تر می باشد. این گور دارای ۴ ستون بوده ۲ تا در داخل و ۲ عدد دیگر در جلوی ایوان قرار دارند. داخل مقبره نیز به وسیله ۲ پله از یکدیگر جدا شده که احتمالا بخش جلویی محل برگزاری مراسم تدفین و قسمت پشتی همان محل گورها است.

حمام میرزا رسول

زمان ساخت این حمام در تاریخ مشخص نبوده اما با توجه به نوع معماری ای که در آن به کار رفته است و همچنین شباهت ان به مسجد جامع شهر و حوضچه های سنتی می توان آن را به دوره صفویه و یا قاجاریه نسبت داد. این حمام قدیمی دارای دو گنبد در اندازه های مختلف بوده که بر روی هر کدام چهار نورگیر تعبیه شده است. امروزه از این حمام به عنوان موزه مردم شناسی استفاده شده و در جهت جذب گردشگران مورد استفاده قرار می گیرد.

شهرستان سویوق بلاغ دارای جاذبه های طبیعی و تاریخی بسیاری بوده و همچنین این شهر گنجایش زیادی برای رشد در گردشگری دارد تا جایی که اخیرا یک غار طبیعی جدید نیز در منطقه ای بین سویوق بلاغ و خانا کشف شده که دارای دو ورودی می باشد که امکان داخل شدن از هر دو بسیار مشکل است و همچنین مقداری استخوان انسان نیز در آن پیدا شده که البته هنوز مشخص نیست مربوط به چه دوره ای می باشند.
منبع: مجله گردشگری الی گشت