تعیین سن استخوانی کودکان، توسط اشعه ایکس

انجام آزمایش و تحقیقات روی سن استخوانی کودک ، به پزشکان کمک می کند تا میزان رشد و بلوغ سیستم استخوانی و اسکلتی کودک را برآورد کنند. این کار معمولاً با گرفتن یک اشعه ایکس از مچ، کف و انگشتان دست چپ انجام می شود. این متد یک روش بی خطر و بی درد است که از مقدار کمی از اشعه استفاده می کند.

استخوان ها در تصویر اشعه ایکس حاصله، با تصاویر پرتو ایکس در یک نمونه استاندارد استخوان که براساس داده های تعداد زیادی از بچه های دیگر از همان جنسیت و سن به دست آمده اند، مقایسه می شوند و بدین سان سن استخوانی با مقیاس سال اندازه گیری و تعیین می شود.

استخوانهای مختلف اندام کودک مانند انگشتان و مچ دست، از هر دو سو حاوی مناطق رشدی موسوم به "صفحات رشد” هستند. این صفحات شامل سلول های خاصی می باشند که در رشد طولی استخوان دخیلند. صفحات رشد به راحتی در یک نمونه اشعه ایکس متمایز و قابل تشخیص هستند زیرا نرمتر بوده و حاوی مواد معدنی کمتری هستند و این باعث می شود که آنها در یک تصویر اشعه ایکس نسبت به بقیه استخوانها تیره تر به نظر برسند.

همانطور که بچه ها رشد می کنند، ظاهر صفحات رشد منعکس شده در تصاویر اشعه ایکس آنها نیز تغییر کرده و نازک تر می شوند تا جاییکه به مرور و در نهایت ناپدید می گردند (این همان چیزی است که ” بسته شدن صفحات رشد ” نامیده می شود). بنابراین از آنجایی که این تصاویر در هر سنی متفاوتند، پزشک می تواند سن استخوانی را بر اساس ظاهر استخوانها و صفحات رشد تعیین کند.

سن استخوانی کودک (که همچنین سن اسکلتی نیز نامیده می شود) با تعیین اینکه ظاهر استخوان های موجود در اشعه ایکس کودک با کدام یک از تصاویر استاندارد اشعه ایکس بیشتر مطابقت دارد، تعیین می شود.

وجود تفاوت بین سن استخوانی کودک و سن واقعی او ممکن است بیانگر وجود مشکل و یک اختلال رشدی جدی باشد، اما چنین تفاوت هایی لزوماً همیشه به این معنا نیست که مشکلی وجود دارد، چرا که بچه های کاملاً سالم نیز می توانند سن استخوانی متفاوتی با سن واقعی خود داشته باشند.

مطالعه سن استخوانی می تواند به پزشک در تشخیص سرعت رشد اسکلت کودک و احتمال لزوم اقداماتی جهت ایجاد تسریع یا تاخیر در آن، کمک کند. این آزمایش معمولاً توسط متخصصان اطفال و یا متخصصان غدد داخلی کودکان انجام می شود.

– فرآیند رشد یک کودک تا چه سنی ادامه پیدا می کند؟

– یک کودک چه زمان وارد دوران بلوغ می شود؟

– قد نهایی کودک چقدر است؟

این آزمایش همچنین برای نظارت بر پیشرفت و هدایت پروسه درمانی کودکانی که دارای اختلالات رشدی زیر هستند، مفید است:

– وجود بیماری هایی که سطح هورمون های درگیر در رشد را تحت تأثیر قرار می دهند، مانند کمبود هورمون رشد، کم کاری تیروئید، بلوغ زودرس و اختلالات غدد آدرنال (فوق کلیوی)

– اختلالات رشدی ژنتیکی، مانند سندرم ترنر (TS)

– مشکلات ارتوپدی یا ارتودنیک که در آن زمان بندی و نوع درمان (جراحی، ارتودنسی و غیره) باید با لحاظ شدن رشد پیش بینی شده کودک پیش برود

آزمایش اشعه ایکس برای تعیین سن استخوانی، توسط یک تکنسین اشعه ایکس در بخش رادیولوژی یک بیمارستان، یک مرکز رادیولوژی یا مطب دکتر انجام خواهد شد. این کار نیازی به آماده سازی خاصی ندارد. از کودک خواسته خواهد شد که لباس و زیورآلات موجود در منطقه ای که اشعه ایکس گرفته می شود را در بیاورد، زیرا آنها می توانند مانع تصویربرداری صحیح شوند.

نوزادان در حال رشد بیشتر به پرتو حساس هستند و در معرض خطر بیشتری قرار دارند، بنابراین اگر این آزمایش برای یک فرد بالغ و باردار تجویز شده باشد، باید به دکتر و تکنسین اشعه ایکس این مورد را اطلاع دهید.

پروسه کار

این یک آزمایش سریع است و از ابتدا تا انتهای آن فقط چند دقیقه طول می کشد که مدت قرار گرفتن در معرض تابش معمولاً کمتر از چند ثانیه است. از کودک خواسته می شود که وارد یک اتاق ویژه شود که احتمالاً شامل یک میز و یک دستگاه بزرگ اشعه ایکس آویزان از سقف است. معمولاً والدین به جهت جلب اطمینان و حمایت کودک خود، مجاز به همراهی او خواهند بود. اگر در هنگام انجام آزمایش اشعه ایکس در اتاق باقی بمانید، از شما خواسته می شود که برای محافظت بدنتان از تابش، از یک پوشش مخصوص استفاده کنید.

تکنسین از کودک شما خواهد خواست تا روی چهارپایه نشسته و دست چپش را با انگشتان باز در معرض دستگاه قرار دهد. سپر محافظتی نیز به کودکتان نیز داده خواهد شد. سپس تکنسین برای کار کردن با دستگاه به اتاق مجاور خواهد رفت و از کودک شما خواهد خواست تا چند ثانیه بعد و در حالی که اشعه ایکس گرفته می شود، در آن حالت بدون حرکت باقی بماند. این امر برای جلوگیری از تار شدن تصویر اشعه X مهم است.

در حالیکه اشعه ایکس گرفته می شود، کودک شما چیزی احساس نمی کند. به دلیل تهویه مطبوع مورد استفاده برای تعمیر و نگهداری تجهیزات، اتاق اشعه ایکس ممکن است سرد باشد.

پس ازاینکه اشعه ایکس گرفته شد، از شما و فرزندتان خواسته می شود که چند دقیقه صبر کنید تا تصاویر پردازش شوند و اگر مبهم باشند، ممکن است نیاز به تکرار آزمایش باشد.

اشعه ایکس توسط رادیولوژیست (یک پزشک یا دانشجو که به ویژه در مورد خواندن و تفاسیر تصاویر اشعه ایکس آموزش دیده است) مورد بررسی قرار می گیرد. رادیولوژیست گزارش خود را به دکتر شما ارسال خواهد کرد و اوست که در مورد نتایج و معانی آنها با شما صحبت خواهد کرد و توضیحات لازم را ارائه خواهد داد.

به طور کلی آزمایش اشعه ایکس بسیار ایمن است. هرچند که هرگونه قرار گرفتن در معرض تابش اشعه به بدن آسیب می رساند، اما مقدار مورد استفاده در آزمایش سن استخوانی ناچیز بوده و خطرناک نیست. باید بدانیم که رادیولوژیست ها برای دریافت بهترین نتایج از حداقل مقدار تابش لازم استفاده می کنند.

شما می توانید قبل از انجام آزمایش سن استخوانی به فرزندتان کمک کنید تا آن را ساده بپندارد. این کار ممکن است به این روش باشد که به او بگویید که گرفتن اشعه ایکس مانند گرفتن یک عکس است. شما می توانید اتاق و تجهیزاتی را که مورد استفاده قرار می گیرند برایش توصیف کرده و به او اطمینان بدهید که برای حمایت از او آنجا خواهید بود. او را از اهمیت ساکن نگه داشتن دستش در حین گرفتن اشعه ایکس آگاه کنید تا لازم نباشد آزمایش تکرار شود.

اگر کماکان در مورد اینکه چرا آزمایش سن استخوانی مورد نیاز است، سوالی دارید با دکتر خود مشورت کنید. قبل از آزمایش نیز می توانید با تکنسین اشعه ایکس صحبت کنید.