نشانه های پوکی استخوان در کودکان و نوزادان

پوکی استخوان چیست؟ آیا افراد بزرگسال به این بیماری دچار هستند یا کودکان و نوزادان نیز به پوکی استخوان مبتلا می شوند؟

استخوان کم تراکم چه نشانه هایی در کودکان دختر و پسر دارد؟ در ادامه این بخش از بیماری و دانستنیهای کودک و نوجوان وبسایت نازوب اشاره ای به تمام نشانه ها و عوارض این بیماری بسیار مهم داریم مثل همیشه با بخش های پزشکی، علمی و آموزشی نازوب همراه باشد.

What is osteoporosis? Do adults have this disease, or do children and infants develop osteoporosis

نام پوکی استخوان را بییشتر برای افراد سن بالا و خصوصا خانم هایی که در دوره یائسگی به سر می برند شنیده ایم، ولی پوکی استخوان در کودک هم رخ می دهد که البته این بیماری در سنین پایین به پوکی استخوان نوجوان شهرت داره.

پوکی استخوان یک بیماری است که در آن استخوان ها ضعیف شده و استقامت خود را از دست می دهند و همین باعث می شه که استخوان های سالم به راحتی شکسته شوند. زمانیکه این بیماری در کودکان رخ می ده، با عنوان پوکی استخوان نوجوان معرفی می شود.

این وضعیت نادر معمولا از یک مشکل بیماری اساسی، از یه سری داروهای خاص و سبک زندگی نادرست مثل رژیم غذایی کم ارزش و عدم ورزش کردن سرچشمه می گیره که بعنوان پوکی استخوان ثانویه شناخته می شود. پوکی استخوان نوجوان بسیار نادر است.

استخوان های ما:

استخوان های بدن ما بافت های زنده ای هستند که مدام در حال رشد، بازسازی، جایگزینی و تعمیرات هستند. از زمانیکه متولد می شویم تا سن 25 سالگی به جای از دست دادن بافت استخوانی بدن در حال تولید بافت استخوانی می باشد. این کار کمک می کنه تا اسکلت بدنی قوی تر و رشد بیشتری در سرتاسر زندگیمون داشته باشیم.

پوکی استخوان در کودکان تغییر یافته و به شکل دیگری است. به گونه ای که استخوان به اندازه کافی تولید نمی شه و از طرف دیگر استخوان به مقدار زیاد از بین می رود. در این شرایط تراکم استخوان ها بسیار کم شده و قدرت خودشون رو از دست می دهند و بسیار راحت تر می شکنند.

پوکی استخوان در سنین بالا خصوصا در خانم ها یائسه بسیار رایج تر است، اما با این تفاسیر بیماریست که در هر سنی ممکنه رخ بده و هیچ منطقی هم نداره!

تاثیر دوران کودکی و جنینی بر پوکی استخوان در سالمندی

دکتر افشین استوار رئیس مرکز تحقیقات استئوپروز پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: هرچند بیماری پوکی استخوان در دوران پیری بروز پیدا می کند، اما ریشه این بیماری در دوران جنینی و کودکی است.

پوکی استخوان به عنوان یک بیماری خاموش شناخته می شود، زیرا فرد تا زمانی که به واسطه یک اتفاق ساده با شکستگی استخوان مواجه می شود از آن مطلع نمی شود.

پوکی استخوان بیماری است که در آن بدن بیش از حد توده استخوانی خود را از دست می دهد و آنچه از دست رفته است اغلب جایگزین نمی شود. این بیماری زنان را بیشتر از مردان درگیر می کند.

تغذیه مناسب مادران در دوران جنینی و شیردهی کودکان عامل مهمی در کاهش ابتلا کودکان به پوکی استخوان است.

هرچند عامل ژنتیک، نقش مهمی در ابتلا به پوکی استخوان دارد اما با تغذیه مناسب به خصوص مواد لبنی و فعالیت های فیزیکی به ویژه در سنین کودکی و جوانی، می توان احتمال ابتلا به بیماری را کاهش داد.

ورزش کودکان، کودک در حال ورزش

شکل گیری استخوان، قبل از تولد تا دوران جوانی انجام می گیرد و در این سنین استخوان تشکیل و محکم می شود، از این دوران به بعد شاهد کاهش استحکام استخوان در برخی از افراد هستیم.

** پوکی استخوان در افراد بالای 50 سال، موضوع خیلی جدی است

وی با اشاره به اینکه پوکی استخوان در سنین پیری شیوع بیشتری دارد، گفت: این موضوع در افراد بالای 50 سال به خصوص در زنان، موضوع خیلی جدی است و باید به آن توجه اساسی شود.

استوار ادامه داد که از هر 3 نفر زن بالای 50 سال یک نفر دچار شکستگی می شود. این امار مربوط به دنیا است ولی در ایران هم به همین شکل است. در مردان این آمار کمتر بوده و از هر 5 نفر یک نفر دچار شکستگی می شوند.

رئیس مرکز تحقیقات استئوپروز پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: شکستگی ناشی از پوکی استخوان در زنان خیلی شدید است و به خصوص بعد از سن یائسگی بیشتر مشاهده می شود.

وی ادامه داد که باتوجه به پیرشدن جمعیت کشور، تعداد سالمندان در کشور ما هم روبه افزایش است و به همین دلیل به این بیماری باید توجه جدی تر شود.
استوار با اشاره به اینکه پوکی استخوان بیماری خاموش است، بیان داشت: این بیماری خیلی وقت ها، به موقع تشخیص داده نمی شود و اولین علامت بیماری شکستگی ناشی از آن می باشد.

وی ادامه داد که ما در صدد هستیم هم آگاهی مردم را در این زمینه ارتقا دهیم تا امکان تشخیص به موقع و درمان مناسب فراهم شود و هم به پزشکان و ارائه دهندگان خدمت، اطلاعات کافی برای تشخیص و درمان این بیماری ارائه شود.
علل پوکی استخوان در کودک و نوجوان

در بیشتر موارد علت ابتلا به این نوع از پوکی استخوان، برخی از بیماری های خاص، داروهای خاص و همینطورسبک ناصحیح زندگی می باشد که در ادامه بیشتر شرح خواهیم داد:

شرایط پزشکی:

بیماری آرتروز ایدئوپاتیک نوجوان، دیابت، بیماری کلیوی، هیپوتیروئیدی، بیماری التهابی روده، فیبروز کیستیک و بی اشتهایی عصبی

داروها: برخی از داروهای درمان کننده سرطان، داروهای ضد تشنج و یا صرع، کورتیکواستروئیدها که برای طیف وسیعی از آرتریت ها و آسم مورد استفاده قرار می گیرند.

عوامل سبک زندگی: تغذیه نامناسب، به ویژه کمبود کلسیم و و یتامین دی، ورزش بیش از حد که منجر بعه اختلال در قاعدگی می شود.

کودکانی که بیش از حد بستری و یا بی حرکت هستند، زیرا اونها قادر به شرکت در فعالیت های روزمره نیستند، بنابراین بدن اونها هم توانایی ساختن استخوان را از دست می دهد. مصرف ناکافی مواد غذایی مفید، سیگار کشیدن و نوشیدن الکل سبب بروز پوکی استخوان نوجوان می شود.

علائم پوکی استخوان در کودک و نوجوان

پوکی استخوان نوجوان از جمله بیماری هایی است که علامت واضح و روشنی نداره، از همین جهت بعنوان حالت سکوت شناخته می شود. اکثرا زمانی این بیماری تشخیص داده می شود که در جایی از بدن شکستگی استخوان رخ بده.

تشخیص پوکی استخوان نوجوان

همونطور که گفتیم این بیماری بدون علامت هست تا زمانیکه شکستگی استخوان رخ بده، از اون به بعد تشخیص شامل موارد زیر می باشد:

معاینه جسمی
تاریخچه پزشکی فرد
سابقه پزشکی خانواده برای یافتن اختلال ژنتیکی
اسکن استخوان، روشی است که در آن تست تراکم استخوان و آزمایش خون انجام می پذیرد.

استئوپروز نوجوان ایدئوپاتیک

گاهی اوقات علت اصلی آن قابل تشخیص نیست. در برخی از موارد نادر نام این بیماری استئوپروز نوجوانان ایدئوپاتیک نامیده می شود. علائم کودکانی که این بیماری را دارند، درد در ناحیه کمر، مفصل ران و پا می باشد که اغلب با پیاده روی دشوار و ناهنجاری های ستون فقرات همراه است.

به طور کلی استئوپروز نوجوانان ایدئوپاتیک تمایل به درمان به صورت خود به خودی دارد که در اکثر کودکان بافت استخوانی به طور کامل ترمیم می شود. با این وجود در برخی از کودکان معلول این مشکل ممکنه تا بزرگسالی در اونها ادامه داشته باشد. که علت این نوع عملکرد بدن هنوز ناشناخته است.

ریسک طولانی مدت پوکی استخوان کودک

در طول دوران کودکی توده استخوانی تا قبل از 30 سالگی مدام در حال افزایش و قوی شدن است که در آینده و در روزگار بزرگسالی دچار مشکلات تراکم استخوان نشویم. بنابراین اگر این بیماری در کودکان درمان نشود بر سلامت استخوان ها تاثیر گذاشته و خطر ابتلا به پوکی استخوان خصوصا بعد از زایمان بسیار بالا می رود.

درمان پوکی استخوان در کودک

در بیشتر موارد پوکی استخوان نوجوان قابل درمان است البته درمان بستگی به علت دارد، که شامل موارد زیر می باشد:

تشخیص و درمان وضعیت پزشکی

تغییر داروها: در این موارد پزشکان یا دوز دارو را کم می کنند و یا نوع دارو را تغییر می دهند.

تشویق فرزندتان برای داشتن یک تمرین منظم و مناسب بر اساس صلاحدید فیزیوتراپیست و یا فیزیولوژیست.

افزایش کلسیم در رژیم غذایی، در این موارد بایستی یک تغییرات اساسی در برنامه غذایی کودکان داده شود به طوریکه هر چه بیشتر از محصولات لبنی مانند شیر، ماست و پنیر و سایر منابع کلسیمی مانند سبزیجات سبز، آجیل و حبوبات و غذاهای غنی شده با کلسیم مثل شیر سویا مصرف شود، علائم بیماری کمتر خواهد شد.

مصرف اضافی ویتامین دی، می دونیم که بهترین منبع برای دریافت ویتامین دی نور خورشید می باشد که توصیه می کنیم در روزهای گرم سال 5 تا 10 دقیقه و در روزهای سرد سال در حدود 30 دقیقه کودک خود را در معرض نور مستقیم خورشید قرار دهید. البته میزان دقیق در معرض آفتاب بودن، بستگی به رنگ پوست و محل سکونت شما داره که همه این اطلاعات رو پزشک در اختیارتون خواهد گذاشت.

در صورت لزوم از مکمل های کلسیم و ویتامین دی مصرف کنید.

تا اونجا که می تونید کودک را از مصرف نوشیدنی های کافئین دار برحذر دارید.

چه کسانی می توانند در این مسیر کمک کنند؟

دکتر شما
متخصص اطفال
فیزیوتراپیست
تمرینات فیزیولوژی
متخصص تغذیه
حرکت دادن عضلات و ماهیچه ها

آیا نوزادان نیز قبل از تولد پوکی استخوان دارند؟ چطور می توان به این بیماری قبل از تولد پی برد؟

آیا بیماری پوکی استخوان در نوزادان شایع است؟
این بیماری در نوزادان چندان شایع نیست. درواقع دوران نوزادی تنها ۲۸ روز اول زندگی را شامل می‌شود. در این دوران بیماری‌های بسیار شایع‌تری نیز وجود دارد.

با این حال، تا بیماری پوکی استخوان تشخیص داده شود، دوران نوزادی نیز به اتمام رسیده و تشخیص و سایر اقدام‌های درمانی در دوران شیرخوارگی انجام می‌شود.

تشخیص دقیق این بیماری معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که کودک بتواند حرکت کند و بیماری به صورت شکستگی‌های زیاد خود را نشان ‌دهد. درواقع توده استخوانی این افراد نسبت به افراد عادی کمتر است، در نتیجه با شکستگی مواجه می‌شوند.

بنابراین اگر والدین احساس کردند فرزندشان نسبت به همسالان خود با شکستگی‌های زیادی روبه‌رو می‌شوند، باید به پزشک مراجعه کنند.

آزمایش‌های بسیاری از نوزادان گرفته می‌شود؛ یعنی تشخیص پوکی استخوان با این آزمایش‌ها ممکن نیست؟

دستگاه‌های سنجش تراکم استخوان، بخصوص برای نوزادان در کشور محدود است. از سوی دیگر، به دلیل گران بودن این نوع آزمایش هر کسی توان پرداخت آن را ندارد ولی در دوران شیرخوارگی می‌توان با آزمایش، میزان تراکم استخوان را تشخیص داد.

در صورتی که آزمایش انجام نشود، بندرت تشخیص آن امکان‌پذیر است. از آنجا که نوزادان حرکتی ندارند، با شکستی مواجه نمی‌شوند، به همین دلیل تشخیص بیماری با تاخیر انجام می‌شود.

چه عواملی در بروز این بیماری نقش دارند؟
بیماری‌های غدد و متابولیک که به صورت ارثی و مادرزادی به این نوزادان منتقل می‌شود، دلیل اصلی بروز چنین مشکلاتی است. درواقع منشأ بیشتر بیماری‌ها در نوزادان ژنتیک است.

همچنین بافت کلاژن که تشکیل‌دهنده استخوان است، به دلیل تغییرات ژنتیک با اختلال مواجه می‌شود و کیفیت استخوان‌ها کاهش می‌یابد، به نحوی که با کوچک‌ترین ضربه دچار شکستگی می‌شود.

از سوی دیگر، رسوب ذخیره چربی و کربوهیدرات در قسمت‌هایی از استخوان می‌تواند در بروز این بیماری‌ تاثیر داشته باشد.

درمان این بیماری چگونه است؟
در شیرخواران، بروز چنین مشکلاتی بیشتر به دلیل وجود بیماری در آنان است. بنابراین ابتدا باید بیماری زمینه‌ای ایجاد این مشکل تشخیص و درمان شود ولی اگر دلیلی برای بیماری وجود نداشت و ارثی بود، درمان مانند افراد بالغ صورت می‌گیرد.

بعد از تشخیص بیماری فرد باید چه سبک ‌زندگی‌ای داشته باشد و آیا تا آخر عمر باید درمان را ادامه دهد؟
بله. از آنجا که این بیماری ژنتیک است و ژن مربوط در بدن وجود دارد، فرد باید تا آخر عمر تحت درمان و مراقبت باشد. وبسایت نازوب ورزش و تغذیه مناسب، بخصوص دریافت کلسیم، ویتامین D و عواملی که باعث افزایش توده استخوانی می‌شود، احتمال شکستگی را کمتر می‌کند. البته بعضی رفتار‌ها برای پیشگیری از زمین خوردن وجود دارد که به این بیماران آموزش داده می‌شود.

آیا تغذیه نامناسب دوران بارداری در بروز پوکی استخوان نقش دارد؟
به طور قطع نمی‌توان از اهمیت تغذیه در این دوران غافل شد. درواقع، استخوان جنین با تغذیه مناسب استحکام لازم را پیدا می‌کند. ممکن است نوزاد به دلیل کمبود دریافت ویتامین با نرمی استخوان مواجه شود که تشخیص و درمان آن بسیار راحت است، ولی در ارتباط با پوکی استخوان بسیار نادر است.

این‌گونه افراد باید چه رژیم غذایی را در برنامه خود رعایت کنند؟
معمولا رژیم غذایی یکسانی برای این بیماران وجود دارد، مگر این‌که بیمار خیلی چاق یا خیلی لاغر باشد که بخواهیم رژیم روزانه برای آنها ارائه دهیم. البته در شیرخواران شیرخشک‌هایی به صورت مکمل تجویز می‌شود.

آیا با غربالگری دوران بارداری می‌توان این بیماری را تشخیص داد؟
معمولا 80 درصد بیماری‌های دوران نوزادی را می‌توان با غربالگری تشخیص داد. پوکی استخوان کم‌عارضه‌ترین مشکل این دوران است. بیماری‌های خطرناکی مانند نارسایی کبد و قلب، بیماری‌های جدی‌ای هستند که علاوه بر خانواده، آسیب جدی به جامعه وارد می‌کنند.

به همین دلیل در این دوران بیشتر این گونه بیماری‌ها مورد توجه قرار گرفته و غربالگری می‌‌شود. البته از آنجا که این بیماری بیشتر زمینه ژنتیک دارد، خانواده‌هایی که در یکی از اعضای خانواده خود این مشکل را دارند، باید از نظر ژنتیک بررسی شوند.

نشانه های پوکی استخوان در کودکان و نوزادان

Symptoms of osteoporosis in children and infants

خطرناک ترین علائم پوکی استخوان

مصرف غذاهایی که موجب پوکی استخوان می شود

نشانه های کمبود کلسیم در کودکان

نشانه های کمبود ویتامین

دلایل کوتاه قدی و پوکی استخوان