ویژگیهای ایدئولوژی اسلامی

این اثر، ویژگی‌های جهانبینی اسلامی را به تفصیل با تکیه بر قرآن، ذیل چند فصل تشریح کرده است.
تاکنون آثار مختلفی درباره جهانبینی اسلامی نگاشته شده، اما یکی از کتاب‌هایی که سعی دارد جهانبینی اسلامی را بر مبنای متن مقدس اسلام (قرآن) و برگرفته از آن برشمارد و شرح دهد، کتاب ویژگیهای جهانبینی اسلامی، اثر سید قطب است.
هر انسانی برای زندگی خود در این جهان، نیازمند باورهایی است تا بر مبنای آن باورها، زندگی هدفدار و آگاهانه‌ای داشته باشد؛ به این باورها در اصطلاح، جهانبینی گفته می‌شود.
تمامی مکاتب سعی می‌‌کنند برای خود دارای جهانبینی باشند که آنها را از سایر مکتب‌ها متمایز سازد؛ اما تنها تمایز نمی‌تواند ملاک ارزش یک جهانبینی نسبت به دیگری باشد، بلکه آنچه مهم است اصول در برگیرنده و تشکیل‌دهنده آن جهانبینی است.
بر اساس مطالب کتاب، بهترین جهانبینی، آن نمونه‌ای است که مبتنی و متکی بر ادیان آسمانی باشد؛ چرا که به معرفی حقیقت جهان و شناخت حقیقی و جامع جهان می‌پردازد؛ البته نه شناختی صوری و ناقص.
جهانبینی اسلامی عبارت است: از آشنایی انسان با حقیقت جهان و لمس پدیده‌های آن بر مبنای سه اصل اساسی و بنیادین توحید، معاد و نبوت.
قرآن مجید این جهانبینی را به شکل کامل برای ما بیان کرده است؛ جهانبینی که با تمام وجود انسان سازگار و پاسخ‌گوی همه جوانب آن است و با تمام ارکان شخصیت نظیر احساس، اندیشه، دانش، بینش و دیگر عناصر ادراک بشری و به‌طور کلی با «وجود انسانی» هم‌صداست.
در بخشی از کتاب حاضر، ایدئولوژی چنین تعریف شده است: «ایدئولوژی، همان منطق فکری است و آن دیدگاه که از فراز آن به جهان می‌نگرند، نگاهی برای رفتار و عمل از روی اندیشه و خرد، نه آن عمل که غریزه راهبر آن باشد. ایدئولوژی، نه سخنی است یا فقط اندیشه‌ای، که جنبشی است برای انسان ماندن و عملی است برای انسان زندگی کردن و خوشبخت بودن، و این نشان ایدئولوژی‌های راستین یعنی ایدئولوژی اسلامی است.
ایدئولوژی فرزند بی‌واسطه "جهانبینی" است و جهانبینی کامل عبارت است از شناختی از خود، طبیعت و خدا. جهانبینی یعنی شناخت آنچه هست.»
سید قطب معتقد است مختصات جهانبینی اسلامی ربانی، ثابت، همه‌گیر، هماهنگ، عملگرا، واقع‌گرا و یکتاگر است.
به اعتقاد نویسنده کتاب، این ویژگی‌ها بسیارند؛ ولی خاصیتی که مرجع و مبدا دیگر خواص است، «ربانی بودن» این جهانبینی است.
جهانبینی اسلامی «ربانی» است؛ با تمام خواص و ارکان خرد از جانب خدا آمده و انسان این خدا داده را تمام و کامل با همه مختصات آن فرا می‌گیرد؛ نه برای آن که چیزی از خود بر آن بیفزاید و نه برای آن که حتی اندکی از آن بکاهد؛ بلکه برای آن که خود را با آن بسازد و مقتضیات زندگی خود را با آن هماهنگ سازد.