آبخیزداری و ضرورت اجرای آن

ایلام - ایرنا - منابع طبیعی یکی از موهبت های الهی به انسان است که نیازمند نگهداری و صیانت برای تداوم حیات دارد، بی گمان هر چیزی با روش و علم خاصی حراست می شود و راه حل حفظ و حراست از منابع طبیعی آبخیزداری است.

به گزارش خبرنگار ایرنا، کارشناسان در معنای آبخیزداری می گویند: آبخیزداری یعنی تغذیه سفره آب های زیرزمینی و افزایش تولید محصول، آبخیزداری بهره گیری از مجموعه ای گسترده از دانش و تجربه است که با یافتن راه های پیشگیری و رویارویی با فرسایش خاک و سیلاب های مخرب بدست می آید.
آبخیزداری یعنی حفظ و احیاء آبخیزهای بحرانی، بهره برداری کامل از سرمایه گذاری های هنگفت مالی در منابع اقتصادی کشور.
بی گمان بهره برداری مناسب و درست از منابع طبیعی و کشاورزی حوزه های آبخیز، تقویت پوشش گیاهی و کاهش زیان های سیل های ویرانگر و تغذیه سفره آب های زیرزمینی و افزایش تولید محصول می تواند بهترین تعبیر از آبخیزداری باشد.
در هر بارشی که در سطح زمین صورت می گیرد مقداری از آن به داخل زمین نفوذ می کند و مقداری از آن به صورت رواناب و سیلاب در می آید و بقیه آن نیز از سطوح مختلف تبخیر می شود.
آبخیزداری به عنوان یکی از اساسی ترین رشته های منابع طبیعی، رشته ای است که با اکثریت رشته های دیگر علمی ارتباط تنگا تنگی دارد و این ارتباط به گونه ای است که همگی رشته های دیگر در حکم مهره هایی هستند که با کنار هم قرار گرفتن آنها آبخیز داری پا می گیرد.
از آنجایی که حدود 87 درصد مساحت استان ایلام را عرصه های طبیعی و ملی تشکیل می دهد اجرای طرح های آبخیزداری نقش بسیار مهمی در حفظ و حراست از این عرصه ها و جلوگیری از سیلاب های مخرب و هدر رفت روان آبها دارد.
حال که به مدد الهی امسال یکی از سالهای پر باران بوده و از همین ابتدای فصل پاییز بارش های بسیار خوبی در استان و کشور اتفاق افتاده اجرای طرح های آبخیزداری به موقع نقش بسیار مهمی در حفظ آب و پیشگیری از سیلاب های مخرب دارد.
معاون آبخیزداری منابع طبیعی ایلام گفت: آبخیزداری عبارت است از مدیریت و بهره برداری هماهنگ، یکپارچه و قانونمند از منابع طبیعی، کشاورزی و اقتصادی یک آبخیز مشروط بر آنکه سرمایه اصلی که منابع آب و خاک موجود در آن می باشد کاملا حفظ شده و تاثیر منفی نپذیرد.
عبدالسلام پیری اظهار داشت: بطور کلی ماموریت های آبخیزداری در دو مقوله بخشی (پروژه های مهندسی آبخیزداری) و فعالیت های فرا بخشی (هماهنگی برنامه های عمرانی سایر ادارات در راستای مدیریت جامع و سیستمی) گنجانیده شده است.

*** اهداف اجرای طرح های آبخیزداری:
معاون آبخیزداری منابع طبیعی ایلام اهداف اصلی اجرای طرح های آبخیزداری را به شرح ذیل برشمرد:
-کنترل و رسوب و کاهش خسارات ناشی از سیلاب
-حفاظت آب و خاک و جلوگیری از فرسایش و بهبود شرایط زیست محیطی
-کاهش خسارات ناشی از خشکسالی و تغذیه سفره های زیرزمینی
-بهبود اشتغال و ارتقای سطح درآمد روستائیان و آبخیزنشینان
-بالا بردن ارزش تفرجگاهی مناطق تحت پوشش پروژه های آبخیزداری

** دلایل عمده ضرورت توجه به آبخیزداری در استان ایلام:
- پتانسیل بالای بخش کشاورزی و منابع طبیعی در استان
- وجود مشکلات مربوط به سیل و خسارات ناشی از آن
- میزان بالای تخریب منابع طبیعی و فرسایش خاک در حوزه های آبخیز استان
- در استان تعداد سه سد بزرگ شامل سد ایلام با حجم مخزن 71 میلیون متر مکعب، سد دویرج با 191 میلیون متر مکعب و سد کنگیر با 19 میلیون مترمکعب احداث گردیده است و 8 سد مخزنی شامل چوار، سیکان، گوراب، میمه، چنگوله، گاوی، گلال و جزمان در دست احداث می باشد که حفاظت حوزه های آبخیز این سدها ضروری است.
- تعداد 7 مورد سیل در یک دهه گذشته در 4 شهرستان استان حادث شده و به میزان 108 هزار میلیارد ریال خسارت مالی و 13 نفر تلفات جانی و 160 راس تلفات دامی برجا گذاشته است و لزوم کنترل سیل در استان را نشان می دهد.
- در 350 منطقه از استان زمین لغزش بوقوع پیوسته که مساحت کل مناطق فوق معادل 105هزار هکتار است. لازم به ذکر است که بزرگترین زمین لغزش دنیا با طول 15 کیلومتر در استان ایلام و در شهرستان دره شهر اتفاق افتاده است.
- حوزه شهرستان های مهران و دهلران که به عنوان حوزه های فاقد سد معرفی می گردند با دارا بودن مساحتی بالغ بر یک میلیون هکتار که معادل 50% مساحت استان را شامل می شود بدلیل شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک آن، توپوگرافی خاص آن و وجود مناطق سیل گیر و در عین حال فقر و کمبود درآمد ساکنان حوزه فشار حاصله بر حوزه های آبخیز مذکور را مضاعف نموده است.
مشکلات عدیده‌ای چون کم آبی و وجود مرز مشترک و نزدیکی به کشور عراق و وجود معضل گرد وخاک همواره استان ایلام را در معرض بحران قرار داده است.
پیری گفت: از این رو ساماندهی رودخانه های استان که به کشور عراق می ریزد و با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از جمعیت استان در مناطق روستایی اسکان دارند و موقعیت روستاها در دامنه ها و امکان ایجاد سیل و تخریب از ناحیه آبراهه های بالادست، لازم است اقدامات حفاظت آب و خاک و کنتل سیل صورت گیرد.
وی، ضرورت اصلاح و احیاء آبخوانها جهت حفظ اراضی کشاورزی پایین دست را اجتناب ناپذیر برشمرد و گفت: وجود تشکیلات جوان زمین شناسی و بالا بودن شیب اراضی که خاک استان را مستعد فرسایش نموده، ضرورت اتخاذ تدابیر لازم و افزایش فعالیت های آبخیزداری را اجتناب ناپذیر ساخته است.
وی ادامه داد: با توجه به شرایط آب و هوایی استان، خشکسالی های اخیر، پراکنش نامناسب بارندگی ها و شکل بارشها بصورت رگباری، این مسأله زمینه ساز فرسایش های بسیاری بوده که ضمن تخریب حوزه های آبخیز وافزایش بار رسوبی و پر شدن مخازن سدها مسایل حاد دیگری را به دنبال خواهد داشت و منابع آب و خاک استان را در مخاطره جدی قرار خواهد داد که لازم است با انجام پروژه های آبخیزداری این موارد تعدیل شود.

** مسایل و مشکلات آبخیزداری در حوزه های آبخیز ایلام:
- بالا بودن میزان رسوب دهی برخی از زیر حوزه ها
- افت سطح آبهای زیر زمینی
- فقر و درآمد پایین ساکنان حوزه های آبخیز
- وجود مناطق لغزشی و سیل گیر
- ناهماهنگی بین دستگاههای دولتی در سیاستهای اجرایی
- برداشت غیر اصولی از معادن
- عدم تناسب اعتبارات در مقایسه با مشکلات حوزه های استان
- عدم ورود بخش خصوصی به فعالیتهای مدیریت آب و خاک با توجه به ماهیت حاکمیتی آن

*** اطلاعات کلی در مورد وضعیت فرسایش و رسوب استان
حجم روان آبهای استان: سالانه 5/4 میلیارد متر مکعب
متوسط فرسایش: 20 میلیون تن در هکتار در سال
میزان کنترل هرزآب: 350 میلیون متر مکعب که سالانه 35 میلیون متر مکعب به این ظرفیت اضافه می شود.
میزان تثبیت خاک در پشت سازه ها: 4 میلیون متر مکعب که سالانه 250000 متر مکعب به این ظرفیت اضافه می شود.
مساحت حوزه های تحت کنترل: سالانه تقریبا 375 هزار هکتار

*** اعتبار امسال برای اجرای طرح های آبخیزداری
معاون آبخیزداری منابع طبیعی ایلام گفت: امسال از محل صندوق توسعه ملی بیش از 217 میلیارد ریال اعتبار سهم استان برای اجرای طرح های آبخیزداری به سه روش بیولوژیک، بیو مکانیک و آبخیزداری تخصیص یافته است.
پیری اظهار داشت: این میزان اعتبار در 14 حوزه شاخص استان در قالب طرح مدیریت جامع نگر با هدف انجام کارهای حفاظت، اصلاح و احیا و آبخیزداری انجام می شود.
وی افزود: علاوه بر آن طرح کاداستر اراضی ملی هم با کمک همین اعتبار در اراضی ملی استان در حال انجام است.
وی در خصوص اجرای طرح ای آبخیزداری گفت: تمام تلاش مجموعه این است که طرح های مورد نظر تا آخر آذرماه جاری به اتمام برسد تا بتوانیم بهترین استفاده را قبل از بارندگی های زمستان ببریم.
وی هدف از اجرای طرح های آبخیزداری را کاهش عوامل تخریب منابع طبیعی، حفاظت خاک، کنترل سیلاب ها و حفظ خاک و پیشگیری از فرسایش خاک و جلوگیری از هدر رفتن روان آبها برشمرد.
حدود 87 درصد مساحت استان ایلام را عرصه های ملی و جنگلی تشکیل می دهد.
7177/6119

حتما بخوانید: سایر مطالب گروه اقتصادی

برای مشاهده فوری اخبار و مطالب در کانال تلگرام ما عضو شوید!