نقش علما در مهندسی انتظار

خبرگزاری شبستان، گروه مهدویت و غدیر: از دعاهای منسوب به امام عصر(عج)، دعای معروف «اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِیقَ الطَّاعَةِ» است که به زیبایی هر چه تمام و در فرازهایی کوتاه، وظایف منتظران از اقشار و صنوف مختلف را بیان کرده و راه و رسم زندگی به سبک انتظار را نشان می دهد.

از این رو، در سلسله مطالبی شرح فرازهای نورانی و ژرف این دعا مرور می شود:

وجود مقدس امام عصر(عج) در ادامه این دعای شریف به محضر خدای متعال عرضه می دارند: «تفضّل علی علمائنا بالزّهد و النّصیحة؛ خدایا بر علماء ما زهد و خیرخواهی کرامت نما»

از این فقره دعا به بعد، امام(ع) برای هر یک از اقشار مختلف جوامع اسلامی طلبی خاص می کند. نخستین فقره دعا در مورد عالمان است.

خدا درباره ارزش علم و عالم در قرآن می فرماید: «بگو: آیا کسانی که خدا و دین او را می شناسند با کسانی که خدا و دین او را نمی شناسند یکسان اند؟ تنها خردمندان اند که حقایق را درمی یابند.» [1]

رسول گرامی اسلام(ص) نیز فرمود: «برتری عالم بر عابد همچون برتری ماه شب چهاردهم بر دیگر ستارگان است.» [2]

قطعاً علم در کنار برخی ویژگی ها چنین جایگاهی به عالِم می بخشد که یکی از آنها، همانی است که امام عصر(عج) در این دعای شریف از خدا طلب می کنند یعنی زهد و خیرخواهی.

زهد در لغت، به معنی بی اعتنایی، و زاهد کسی است که در عین کار و تلاش، به دنیا بی اعتنا باشد و در اصطلاح زهد، ضد رغبت و میل به دنیا است؛ یعنی رویگردانی از خوشی‌های دنیا و اموال و منصب‌ها و چیزهای دیگری که با مرگ زائل می‌شود.

باید توجه داشت فقط بی علاقه بودن به دنیا و نعمت های آن سبب زهد نمی شود، بلکه فرد باید این بی علاقه بودن را در رفتار و کردارش نیز آشکار سازد. پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله نیز در حدیثی، زاهد را این گونه معرفی می کند: «زاهد کسی است که هنگام دستیابی به موارد مشروع و حلال، خود را گم نکند و در صورت فراهم آمدن زمینه ارتکاب حرام، صبر و خویشتنداری را از دست ندهد و دست به گناه نزند.»

امام باقر (ع) در مذمت ثروت اندوزی عالمان دینی در ضمن روایتی درباره آیه کنز، فرمودند : «چون مال از دوهزار درهم بگذرد، مشمول این آیه می شود.» و فرمود: «علما هر شب به حساب مال خود می رسند و اگر پول نقد در نزد ایشان بیش از دو هزار درهم باشد، آن را بیرون می برند و تقسیم می کنند. و در نزد آن ها بیش از دو هزار درهم نمی ماند.» [3]

این روایت نشان از اهمیت بی اعتنایی عالمان دینی به مال اندوزی دارد و اینکه حساسیت این امر در مورد عالمان دینی بسیار بیشتر از سایر مردم است.

آیت الله العظمی جوادی آملی در کتاب «امام مهدی (عج) موجود موعود» می نویسد: «علما به ویژه عالمان علوم الهی و پاسداران حریم دین، پیشگامان صلاح و سداد امّت اند، از این رو، نقش مؤثری در زمینه سازی ظهور آخرین حجّـت الهی (عج) بر عهده دارند که پرداختن به وظایف این گروه فرهیخته، در آغاز بخش های مرتبط با وظایف گروه ها، حاکی از اهمیت وظیفه آنان و نقش مؤثرشان در اصلاح فرهنگ انتظار و هدایت منتظران است.

دو وظیفة عمدة دانشمندان عبارت است از:

أ. زهد: دنیا طلبی و رغبت باطنی به آنچه وابسته به دنیاست بزرگ ترین آفت دانشمندان است[4]، از همین رو بایسته است دانشمندان بکوشند تا ملکة زهد و بی رغبتی به زینت های حقیقی و اعتباری دنیا را در خویش تقویت کنند، به گونه ای که در باطن به دنیا و متعلقاتش بی میل شوند و زندگی دنیا را جز برای آباد ساختن آخرت نخواهند و بدین وسیله زمینه ساز اصلاح خویش و تصحیح رفتار امّـت منتظر گردند: و تفضّل علی علمائنا بالزهد.

ب: نصیحت: واژة «نُصح» به معنی خلوص تمام و نزاهت از هر شائبه و ناخالصی است. از این بخش نورانی چنین بر می آید که دانشمندان باید هم در اندیشه و قول و فعل خویش از هر شائبه آلوده کننده ای پیراسته باشند و هم با یکرنگی و خلوص خیرخواه امّت باشند و جز به خیر و صلاح آنان نیندیشند، سخن نگویند و کار نکنند. چنین عالمانی از انتظار راستین برخوردارند، زیرا امام منتظر آنان در زهد و نصیحت برترین انسان عصر خویش است و آن که با امامش سنخیّـت ندارد، منتظر او نیست: و النصیحة.» [5]

پی نوشت ها:

1-زمره؛ آیه 9؛

2-الکافی، ج1، ص34؛

3- الحیات، ج4؛ ص 222؛

4- امام مهدی(عج)؛ موجود موعود، ص206؛

5- غرر الحکم، ص 48 و بحارالانوار، ج 2، ص 52.

پایان پیام/9