نگاهی به ظرفیت ها و صورت های مالی پالایشگاه های کشور

به گزارش بورس نیوز، خاورمیانه با تسلط بر بازارهای نفت جهان و با داشتن ذخایر عظیم گازی، می تواند به عنوان منبع انرژی جهان توصیف شود. شرایط مناسبی برای رشد صنایع پتروشیمی در خاورمیانه مهیا می باشد. دسترسی به بزرگترین منابع هیدروکربنی جهان تضمین کننده خوراک گاز فراوان و ارزان قیمت برای صنایع پتروشیمی خاورمیانه در مقایسه با واحدهای متکی بر خوراک نفتا در دیگر مناطق جهان می باشد.

در سال 2017، کشورهای خاورمیانه با داشتن 54 درصد منابع نفت خام دنیا، تنها 34 درصد از تولید جهانی نفت خام را به خود اختصاص داده است. با داشتن 40 درصد منابع گاز دنیا تنها ۱۴ درصد از کل گاز تولید شده جهان در این منطقه تولید می شود. از این رو این منطقه به‌واسطه برخورداری از منابع عظیم نفت و گاز طبیعی دارای مزیت نسبی در این صنعت می باشد.

اولین پالایشگاه نفتی در خاورمیانه در سال 1288 شمسی (1910 میلادی) درآبادان به نام پالایشگاه آبادان ساخته و این پالایشگاه در سال 1291 (1912 میلادی) با 2،500 بشکه در روز بعنوان اولین تصفیه خانه نفت کشور آغاز به کار نمود. این پالایشگاه قبل از انقلاب به حدود 680 هزار بشکه فرآوری فرآورده‌های نفتی رسیده بود و بزرگترین پالایشگاه جهان بوده است. در حال حاضر نیز (سال 1397) ظرفیت تولیدی این پالایشگاه 399 هزار بشکه در روز می باشد.

همان طور که جدول زیر نشان می دهد، منطقه خاورمیانه 54% از ذخایر نفت خام اثبات شده را در اختیار دارد که ایران با 156 میلیارد بشکه، به ترتیب 19%، 13% و 10.5% از ذخایر نفتی خاورمیانه، کشورهای اوپک و جهان را در اختیار دارد، که بعد از عربستان بزرگترین دارنده ذخایر نفت خام در خاورمیانه می باشد. با وجود اینکه بیش از نیمی از ذخایر نفتی جهان در خاورمیانه می باشد، سهم این منطقه در استخراج و تولید نفت، 34% می باشد. از نظر تولید نفت خام، ایران (3.8 میلیون بشکه در روز) بعد از عربستان (9.9 میلیون بشکه در روز) و عراق (4.5 میلیون بشکه در روز)، سومین کشور بزرگ تولیدکننده نفت در خاورمیانه می باشد.

جدول 13- مقایسه صنعت پالایشگاه ایران در مقایسه با سایر مناطق در سال 2017 (هزار بشکه در روز)

ظرفیت تولیدی پالایشگاه های ایران در سال 2017، تقریبا 1.9 میلیون بشکه در روز است. بیشترین ظرفیت تولیدی در این سال نیز مربوط به پالایشگاه نفت آبادان با تولید روزانه 399 هزار بشکه می باشد.

جدول 14- ظرفیت اسمی پالایشگاه های ایران سالهای 2017-2012 (هزار بشکه در روز)

1- طرح های پالایشگاهی در دست اقدام در ایران

حدود ۱۰ سال پیش برنامه ­ریزی ­ها و اقدامات لازم به منظور اجرای طرح جامع توسعه کمی و کیفی پالایشگاه­ ها و همچنین احداث 8 پالایشگاه جدید در دستور کار قرار گرفت. در این راستا قرار بر این گردید علی ­رغم اجرای طرح­ های توسعه ­ای در ۹ پالایشگاه کشور، 8 پالایشگاه (با ظرفیت کل 2،040 هزار بشکه) نیز به منظور تولید فرآورده­ های هیدروکربوری از جمله بنزین و نفت گاز طراحی و احداث گردد. این پالایشگاه عبارتند از:

· پالایشگاه سیراف (میعانات گازی)، با ظرفیت 480 هزار بشکه (8 پالایشگاه 60 هزار بشکه)- در حال پیشرفت

· پالایشگاه ستاره خلیج فارس (میعانات گازی)، با ظرفیت 360 هزار بشکه - در حال پیشرفت

· پالایشگاه پارس پتروفیلد (میعانات گازی)، با ظرفیت 120 هزار بشکه - در حال پیشرفت

· پالایشگاه کاسپین، با ظرفیت 300 هزار بشکه - متوقف

· پالایشگاه هرمز، با ظرفیت 300 هزار بشکه (نفت خام فوق سنگین) - متوقف

· پالایشگاه خوزستان (نفت خام فوق سنگین)، با ظرفیت 180 هزار بشکه - متوقف

· پالایشگاه آناهیتا، با ظرفیت 150 هزار بشکه - متوقف

· پالایشگاه شهریار، با ظرفیت 150 هزار بشکه - متوقف

شکل 4- طرح های پالایشگاهی در دست اقدام

2- ظرفیت اسمی و تولید واقعی پالایشگاههای ایران

جدول 15 - ظرفیت اسمی و تولید واقعی پالایشگاه های ایران در سال 1396 (هر متر مکعب نفت خام برابر با 6.29 بشکه می باشد و هر سال برابر با 365 روز)

نمودار 9 – سهم هر کدام از پالایشگاهها از ظرفیت کل در سال96

3- مقایسه تولیدات پالایشگاه ها

جدول 16- مقادیر تولیدات محصولات پالایشگاه های ایران- سال مالی 96- (مقادیر به متر مکعب)

همانطور که مشاهده می گردد، مقادیر تولید فرآورده های نفتی در پالایشگاه اصفهان نسبت به سایر پالایشگاه های بورسی بیشتر می باشد و پس از آن بندرعباس و تهران بیشترین تولید را دارند. در اینجا ما نسبت هر محصول به مواد خام مصرفی را در سال 96 نیز بدست آورده ایم. کل مواد خام مصرفی این شش پالایشگاه 61،462،933 مترمکعب در سال 96 بوده که شامل نفت خام، میعانات گازی و MTBE است. همانطور که از نمودار10 مشخص است بیشترین نسبت محصول به مواد خام مصرفی مربوط به نفت گاز با 36.1 درصد و بعد از آن نفت کوره و بنزین بترتیب با 21.3 و20.4 درصد می باشد. این نمودار همچنین نشان می دهد که 67.5 درصد از محصولات تولیدی این شش پالایشگاه محصولات سبک و 32.5 درصد از محصولات، جز محصولات سنگین می باشد که هر چه نسبت محصولات سبک به سنگین بیشتر باشد ارزش افزوده بیشتر ایجاد می کند.

نمودار 10 – نسبت محصول به مواد خام مصرفی پالایشگاهها در سال96

4- مقایسه مقادیر و مبالغ فروش پالایشگاه ها

در ادامه جداول فروش محصولات پالایشگاه های منتخب بورسی، تشریح شده است. در جدول زیر در سال 96، کل مقدار فروش حدود 63,495,558 مترمکعب و کل مبلغ فروش 811,330,707 میلیون ریال می باشد. با توجه به جدول زیر پالایشگاه اصفهان بیشترین میزان فروش را دارد و بندرعباس و تهران در رتبه های بعدی می باشند.

جدول 17- مقایسه فروش سالیانه پالایشگاههای فعال در بورس منتهی به 29/12/96

5- صورتهای مالی و سود و زیان پالایشگاه ها

همانطور که در جدول زیر مشاهده می شود، کل دارایی های پالایشگاه های مورد بررسی در سال 96، 247,261میلیارد ریال می باشد، که 108,780 میلیارد ریال آن دارایی غیرجاری و 138,481 میلیارد ریال آن دارایی جاری می باشد. 124,280میلیارد ریال از دارایی با استقراض تامین شده و 122,981 میلیارد ریال آورده حقوق صاحبان سهام می باشد.

شرکت پالایش اصفهان بیشترین دارایی و پالایش شیراز کمترین دارایی را بین پالایشی ها دارند.

جدول 18- خلاصه اطلاعات ترازنامه پالایشگاه ها منتهی به 29/12/96- جداول (کلیه مبالغ میلیون ریال می باشد)

جدول 19- خلاصه اطلاعات صورتحساب سود و زیان پالایشگاه ها منتهی به 29/12/96