یادی از علی دهقان موسس موزه و کتابخانه ملی تبریز

منبع خبر / جماران / گوناگون / 16-10-1397

به گزار روز یکشنبه ایرنا، دهقان به سال 1289 شمسی در شهر ارومیه متولد شد و در سال 1309 پس از اخذ دیپلم متوسطه برای تحصیل در دارالمعلمین عالی به تهران رفت تا در...

به گزار روز یکشنبه ایرنا، دهقان به سال 1289 شمسی در شهر ارومیه متولد شد و در سال 1309 پس از اخذ دیپلم متوسطه برای تحصیل در دارالمعلمین عالی به تهران رفت تا در سال 1312 به اخذ مدرک لیسانس علوم ریاضی و تربیتی نایل آید.
وی پس از اتمام خدمت نظام وظیفه در بهمن ماه 1313 شمسی به استخدام وزارت فرهنگ در آمد و تا مهر ماه 1318 در دبیرستان نظام اصفهان مشغول کار شد.
دهقان بعدها به سمت رییس دانشسرای مقدماتی پسران تبریز منصوب و به این شهر عزیمت کرد و از سال 1323 ریاست اداره فرهنگ آذربایجان غربی به وی محول شد؛ وی از سال 1326 به مدت یک سال با اعزام به فرانسه و انگلستان به مطالعه مراکز فرهنگی آنجا پرداخت و پس از بازگشت، ریاست آموزش و پرورش دوره متوسطه و دانشسراهای کشور را عهده دار شد.
این فعال فرهنگی به سال 1329 به ریاست اداره فرهنگ آذربایجان شرقی و در سال 1333 به مدیرکلی اداره فرهنگ این استان منصوب شد که در این دوران خدمات ارزنده و ماندگاری به حوزه فرهنگ و ادب و عرصه های علمی منطقه ارایه کرد.
کارنامه سرشار از خدمات ماندگار دهقان در عرصه فرهنگ ایران و آذربایجان تنها در تاسیس موزه آذربایجان و کتابخانه ملی تبریز خلاصه نمی شود، بلکه او حدود 80 باب موسسه فرهنگی و آموزشی را در آذربایجان ایجاد کرد که هر کدام با گذشت زمان به یکی از مراکز مهم علمی و فرهنگی تبدیل شده اند.
استانداری گیلان و آذربایجان شرقی طی سال های 1338 تا 1343 از دیگر منصب های علی دهقان است.
تاسیس مراکز فرهنگی و آموزشی متعدد و احداث و نامگذاری مدارس جدید به نام مفاخر فرهنگی و به ویژه مجاهدین و شهدای نهضت مشروطه از اقدامات ارزشمند دهقان محسوب می شود.
وی قبل از مرگش در مصاحبه با فصلنامه تاریخ معاصر ایران، در این باره گفت: به طور کلی در مدت 9 سال و یک ماه اشتغال در آذربایجان و تبریز 78 باب موسسه فرهنگی شامل بنای عظیم کتابخانه ملی، موزه آذربایجان، اداره فرهنگ، باشگاه معلمان، تکمیل بناهای هنرستان صنعتی، هنرستان دختران، دانشسرای دختران، دانشسرای کشاورزی، پنج باب مدرسه حرفه ای، دو باب دبیرستان کشاورزی و بازرگانی، هشت باب دبیرستان شش کلاسه، 43 باب دبستان شش کلاسه، 11 باب کودکستان و مدارس دیگری در سایر شهرهای استان آذربایجان شرقی ساخته شد.
دهقان ادامه می دهد: برای مدارسی که می ساختم از وزارت فرهنگ تقاضای اسم نمی کردم، بلکه خودمان در تبریز مدارس را نامگذاری نموده و به تهران گزارش می دادیم، بدین ترتیب در مدت 9 سال ریاست اداره فرهنگ تبریز، اسامی ثقه الاسلام شهید، حاج اسماعیل امیرخیزی، سردارملی، سالارملی، شریف زاده، ضیاءالعلما، حسین خان باغبان، خیابانی، شیخ سلیم و یک عده دیگر را بالای سر در مدارس نوشتیم.
دهقان در این مصاحبه با اشاره به اینکه این اقدامات بیشتر در نتیجه جلب اعتماد مردم صورت گرفت، توضیح داد: در دستگاه دولت پولی نبود و حقوق کارمندان ادارات به زحمت پرداخت می شد، در سال 1329 برای موضوعی به چند نفر نامه نوشتم و دعوت کردم به اداره فرهنگ بیایند، یکی از مدعوین یک اسکناس 10 تومانی با یک یادداشت دو سطری در پاکت گذاشته و فرستاده بود؛ در یادداشت او آمده بود که می دانم برای گرفتن پول به انجمن خانه و مدرسه دعوت کرده اید، من چون وقت آمدن به اداره فرهنگ را ندارم، سهم خود را فرستادم؛ خدا می داند با خواندن این یادداشت چقدر ناراحت شدم و تصمیم گرفتم اگر خواستم کاری برای فرهنگ انجام دهم.
دهقان ادامه می دهد: تصمیم گرفتم ابتدا اعتماد مردم را جلب کنم چون بدون اعتماد و همکاری مردم هیچ کاری انجام نخواهد شد و خوشبختانه در این مسیر موفق شدم و دو سه سالی نگذشت که به کمک اهالی آذربایجان و به خصوص مردم تبریز مبلغی بیش از سه میلیون ریال جمع شد و کتابخانه ملی تبریز را ساختم، کتابخانه ای با آن عظمت فقط با پول مردم و بدون دیناری از بودجه دولتی ساخته شد.
به گزارش ایرنا، عملیات ساختمانی کتابخانه ملی تبریز که آبان ماه سال 1333 آغاز شده بود تیرماه سال 1335 به پایان رسید و با اهدای کتابخانه های شخصی حاج محمد نخجوانی و حاج حسین نخجوانی، از فضلا و محققین بنام آذربایجان، به یکی از کتابخانه های بزرگ ایران تبدیل شد.
دهقان به عنوان موسس موزه آذربایجان نیز نقشی تعیین کننده و تاثیرگذار در شکل گیری آن داشت و با تشکیل انجمنی مرکب از مسئولین، معتمدین و اهل فرهنگ، اولین حرکت جدی در راستای ایجاد موزه در تبریز را آغاز کرد و در آذر ماه سال 1335 با هدف تاسیس «موزه آذربایجان،، انجمنی در محل اداره فرهنگ ترتیب داده و موضوع ایجاد موزه در تبریز را با جدیت پیگیری کرد.
انجمن فوق، مسئولیت یافتن مکانی برای احداث ساختمان موزه، جمع آوری اشیاء تاریخی، تصمیم گیری در خصوص محتوای موزه و تامین بخشی از هزینه های احداث بنا و به طور کلی پیگیری روند تشکیل موزه آذربایجان را عهده دار بود تا اینکه تیر ماه 1336شمسی،«آندره گدار»، معمار و باستان شناس شهیر فرانسوی و طراح موزه ایران باستان، به همراه سیدمحمدتقی مصطفوی، مدیرکل وقت باستان شناسی کشور، جهت بررسی موضوع ایجاد موزه و محل آن در تبریز به این شهر عزیمت کردند و پس از نهایی نمودن موضوع مکان یابی احداث ساختمان موزه آذربایجان، 15 تیرماه همان کلنگ احداث موزه آذربایجان به زمین زده شد.
مصطفوی بلافاصله دستور انتقال 202 قطعه از اشیای تاریخی موزه ایران باستان به تبریز را صادر کرد و آثار مذکور توسط اسماعیل دیباج که در آن سال ها رئیس اداره هنر های زیبای آذربایجان بود، از موزه ایران باستان دریافت و به تبریز منتقل گردید؛ با تشکیل نمایشگاهی از اشیاء تاریخی دریافتی از موزه ایران باستان و برخی اشیاء اهدایی مردم در محل تالار فوقانی کتابخانه ملی تبریز، روز 12 مرداد ماه سال 1336 'موزه آذربایجان' در تبریز پایه گذاری شد تا دو سال بعد به طور رسمی افتتاح شد.
دهقان در همان سال طی حکمی مرحوم سیدجمال ترابی طباطبائی، پدر سکه شناسی ایران، را مامور تدوین موزه آذربایجان کرد.
علی دهقان در 16 دی ماه سال 1382 به دلیل کهولت سن در تهران به دیار باقی شتافت.
3038/518
انتهای پیام

حتما بخوانید: سایر مطالب گروه گوناگون

برای مشاهده فوری اخبار و مطالب در کانال تلگرام ما عضو شوید!

یادی از علی دهقان موسس موزه و کتابخانه ملی تبریز

بیشترین بازدید یک ساعت گذشته