پمپئو در منطقه به دنبال چیست؟/ حسینی: سفر پمپئو زمینه‌سازی برای سیاست جدید آمریکاست

به گزارش نامه نیوز، محمد اکبری نوشت: مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا با سفر به هشت کشور منطقه توری چند روزه را به خاورمیانه شروع کرده است. سفر وی از اردن آغاز شده و به کویت ختم خواهد شد. وی در این تور- که هدف آن جلب حمایت از سوی متحدان منطقه ای آمریکاست- از کشورهای مصر، بحرین، امارات متحده عربی، قطر، عربستان سعودی، کویت و عمان دیدار خواهد کرد. از قرار معلوم، پمپئو در این سفر که پس از اعلام خروج نیروهای نظامی آمریکا از سوریه صورت می گیرد، به دنبال کسب حمایت برای شراکت راهبردی به نام «ناتوی عربی» ادعایی آمریکا در برابر ایران در منطقه است. همچنین از سوی دیگر خبر شکل گیری همایشی ضد ایرانی در ورشوی لهستان با همکاری امریکا و حضور برخی کشور از سوی پمپئو اعلام شده است. هدف ترامپ در این وضعیت چیست و چه برنامه ای این بار برای رودرویی با ایران دارد؟ در این باره با دیاکو حسینی کارشناس مسائل بین المللی گفت و گو کرده ایم که از نظر می گذرانید.

برخی سفر پمپئو به منطقه را در رابطه با هماهنگی های لازم برای فشار بر ایران می دانند. به نظرتان چه روندی در روزهای آینده وجود دارد و آیا هدف اصلی پمپئو ایران است؟
اتحاد کشورهای عربی در برابر ایران، خواست همیشگی ایالات متحده بوده است اما این بار یک تفاوت عمده وجود دارد. هدف اصلی این اتحاد که واشنگتن به دنبال آن است، فراهم کردن شرایطی است که علاوه بر کاهش آنچه نفوذ ایران در خاورمیانه نامیده می شود، مقدمات ژئوپولیتیکی کاهش تمرکز نظامی آمریکا بر خاورمیانه را فراهم کند. دولت ترامپ به خوبی میداند که آمریکا دیگر منافع گسترده ای در این منطقه از جهان ندارد و می باید هرچه سریعتر، تمرکز نظامی و اقتصادی آمریکا را به منطقه حیاتی دیگر یعنی آسیا- پاسیفیک منتقل کند اما این کار مستلزم اطمینان پیدا کردن از این مسئله است که کاهش تدریجی حضور آمریکا در خلیج فارس و آسیای غربی موجب خلاء قدرت و پیدایش قدرت های چالشگر و متخاصمی نشود که متحدان آمریکا را به خطر بیاندازد و در نهایت اعتبار واشنگتن را در حمایت از متحدانش از بین ببرد. در یک دید کوتاه مدت، آمریکای ترامپ می کوشد که با تحدید ایران از طریق ایجاد یک ائتلاف عربی گسترده، اسرائیل را ایمن نگه دارد؛ هم از راه کاستن از نفوذ ایران در شامات و هم از مسیر منحرف کردن توجهات کشورهای عربی از آینده سرزمین های اشغالی. جدای از این مسئله، دولت ترامپ سعی دارد با افزودن بر فشارهای سیاسی و اقتصادی، تحریم ها را کارآمدتر کند و شاید ایران را زودتر به مذاکره وادار کند.

می توان این سفرها را برای هماهنگی نشست ضد ایرانی در لهستان و تصمیماتی در مورد اجماع علیه ایران دانست؟
طبیعتاً سفر پمپئو به منطقه، ادامه تلاش برای ایجاد هماهنگی بین المللی علیه ایران است. موفقیت اجماع بین المللی علیه ایران تا حد زیادی منوط به موفقیت در ایجاد اجماع منطقه ای علیه ایران است. آمریکا باید بتواند ثابت کند که ایران واقعا یک خطر منطقه ای است و اجماع بین المللی برای کمک به متحدان آمریکا در برابر خطر ایران ضرورت دارد. این کار آسانی نیست چون ایران واقعا تهدیدی علیه همسایگانش نیست و به نظر می رسد کشورهای همسایه ایران توافقی درباره تهدید ایران ندارند.

کشورهای اروپایی ها از فشار روی ایران حمایت میکنند؟
باید بین اروپای غربی و اروپای شرقی تمایز قایل شویم. کشورهای اروپای غربی امروز اختلافات مهمی با امریکا دارند از برجام تا تعرفه های تجاری، آینده ناتو، ارزش های مشترک غربی و تغییرات آب و هوایی. هیچکدام از این اختلافات تا امروز برطرف نشده اند. آنها مایل نیستند که با فشارهای بیش از حد آمریکا به ایران که می تواند مشوق نابودی برجام باشد، حمایت کنند ولی در عین حال، با آمریکا درباره برنامه های موشکی ایران و سیاست های منطقه ای همسویی بیشتری دارند. شاید اگر آمریکا از برجام خارج نمی شد، آنها بیشتر اماده می بودند که از سیاست فشار آمریکا علیه ایران حمایت کنند اما امروز این اشتیاق بسیار کمتر است. در طرف دیگر، کشورهای اروپای شرقی، با آمریکا همراهی بیشتری دارند. این موضوع چند دلیل عمده دارد: اول اینکه این کشورها برای مقابله با خطر بزرگتر روسیه به امریکا نیاز دارند و بیشتر آماده هستند که در مسائلی که برای آنها هزینه ای ندارد با واشنگتن همراهی کنند. دوم؛ کشورهای اروپای شرقی منافع مهمی در صف بندی های خاورمیانه ندارند و می توانند سیاست های خاورمیانه ای با مسائل دیگری که برای آنها مهمتر است، معامله کنند. سوم اینکه کشورهای اروپای شرقی در چند سال اخیر، خط مشی متفاوتی را در سیاست خارجی از بروکسل در پیش گرفته اند و خود را متعهد به اراده کشورهای اروپای غربی که نتوانسته به حد کافی به خواسته های آنها درباره موضوعاتی مانند مهاجرت، بدهی ها و حتی خطر روسیه پاسخ دهد، نمی دانند. بنابراین دلیلی وجود ندارد که از سیاست های آمریکا حمایت نکنند به این امید که از این طریق اهرم فشار بهتری علیه روسیه و چه بسا اتحادیه اروپا پیدا کنند.

به نظرتان پس از خروج امریکا از برجام فضای تنفسی جدیدی برای ایران شکل می گیرد که امریکا نگران این وضعیت است و حضور پمپئو در این رابطه معنا پیدا میکند؟
در صورتی که ایران تصمیم به خروج از برجام بگیرد، این ایران نیست که فضای تنفسی تازه ای پیدا می کند بلکه اسرائیل، آمریکا و کشورهای متخاصم با ایران هستند که با خلاص شدن از شر برجام، با سهولت بیشتری می توانند یکبار دیگر به طبل خطر ایران هسته ای بکوبند. کشورهای اروپایی هم نفس راحتی خواهند کشید که ایران به تصمیم خود از برجام خارج شده و آنها را از دو راهی های سختی که امروز در آن قرار دارند، نجات داده است. فکر نمی کنم امریکا نگران خروج ایران از برجام باشد بلکه برای این اتفاق لحظه شماری می کند. چون تمام موانعی که برای ایجاد اجماع جهانی علیه ایران نیاز دارد، ناگهان از پیش پای او برداشته خواهد شد. تصور می کنم هدف اصلی فشارهای اقتصادی و سیاسی آمریکا علیه ایران به منظور خسته کردن ایران و تشویق ما به خروج از توافق هسته ای است.