روش شناسایی کانی ها چگونه است؟
مهمترین روش های شناسایی کانی ها شامل مقایسه جلا، سختی، طعم و بوی کانی و ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی آنها میشود. در این بین ابتدا باید بدانیک که یک کانی آلی است یا معدنی؟!
ستاره | سرویس علوم - کانی چیست؟ کانی یک واژه فارسی، به معنای مواد طبیعی و جامدی است که در سطح (پوسته) زمین یافت میشوند. کانیها انواع مختلف دارند و هر کدام از آنها دارای فرمول شیمایی و ساختار اتمی خاص خود هستند. بیش از ۴۰۰۰ نوع کانی مختلف در کرهی زمین وجود دارد که معمولا ۳۰ نوع آنها در پوسته زمین یافت میشود.
چگونگی تشکیل کانیها
کانیها از پیوندهای مختلف بین ساختار اتمها، برخی از واکنشهای شیمیایی یونی در آب، برخی دیگر از سرد شدن بخار در سطح سنگها و یکی دیگر از راههای تشکیل آنها از تحمل فشار و گرمای شدید یا انجماد شدن مواد مذاب هستند.
روش شناسایی کانی ها
۱. جلا
در کانیها مفهومی به نام جلا وجود دارد. جلا به معنی براقی و مقدار توانایی انعکاس نور هر کانی است. این امر ما را در شناخت کانیها کمک میکند به عنوان مثال دو کانی پیریت و گوگرد هر دو زرد رنگ هستند، اما امری که باعث شناسایی آنها از یکدیگر میشود میزان جلای آنهاست.
۲. سختی
عامل دیگر برای شناسایی کانی ها، مقدار سختی یک کانیست. سختی یک کانی، مقاومتی است که در برابر ساییدگی و خراش از خود دارند. برای تشخیص مقدار سختی یک روش ساده وجود دارد؛ آن هم این است که هر کانی را روی کانی دیگر خراش دهیم تا مقدار سختی آنها مشخص شود.
درجه سختی کانیها با مقیاس موهس (Mohs) انداره گیری میکنند. در برخی کانیها اتمها در شبکه بلوری به نحوی قرار میگیرند که در جهاتی خاص پیوندهای سستی بین آنها ایجاد میشود؛ در نتیجه در اثر ضربه یا فشار در امتداد آن سطح به آسانی شکسته میشود مانند شکستن بلور سنگ نمک (NaCl)، چون یونهای مثبت (کاتیون) سدیم (Na) و یونهای منفی (آنیون) کلر (Cl) در کنار هم قرار میگیرند و در اثر ضربه یونهای هم نام کنار هم قرار گرفته هم دیگر را دفع میکنند و به منظم و صاف شکسته میشوند.
۳. طعم و بو کانیها
یکی دیگر از روشهای شناسایی کانی ها مقایسه طعم و بوی آنهاست. گروهی از کانیها دارای طعم مخصوص خود هستند مانند نمک طعام که شور است و سولفات منیزیم که مزه تلخی دارد. همچنین بو که یکی دیگر از ویژگیهای آنهاست در اثر حرارت دیدن و اصطکاک یا مالش بوی آنها به مشام میرسد. برای مثال کانیهای سولفیدی که در ساختار خود دارای گوگرد هستند بوی گوگرد از خود ساطع میکنند.
۴. ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی کانیها
کانیها علاوه بر این که از لحاظ شیمیایی با هم متفاوت هستند از نظر شکل ظاهری، رنگ، اندازه و... تفاوت خیلی زیادی با هم دیگر دارند. کانیها به شکل جامد و بلوری هستند، یعنی ذرات سازنده آنها دارای نظم و قانون مشخصی است. برخی از آنها تنها از یک عنصر ساخته شده اند مثل کانی طلا، نقره، مس و بسیاری دیگر از کانیها از دو یا چند عنصر مختلف تشکیل شده اند؛ مانند کوارتز که ترکیبی از سیلیسیم (Si) و اکسیژن (O) و فراوانترین کانی روی زمین است.
نکات تکمیلی؛ کانی آلی و کانی معدنی
برخی از مردم بر این تصور هستند که موادی از قبیل شیشه، چینی، مروارید، صدف و... از انواع کانیها هستند در صورتی که اینطور نیست، زیرا برخی از آنها ساخته دست بشر و برخی ریشه معدنی ندارند.
در این بین کانی گرافیت و ذغال سنگ نیز جزو کانیها هستند، اما چون که ساختار آنها از کربن ساخته شده به همین دلیل معدنی نیستند و در دسته آلی قرار میگیرند. همه موادی که ساختار کربنی دارند جزو مواد الی قرار میگیرند، و همانطور که میدانید کانیهای زمین به دو دسته آلی و معدنی تقسیم میشوند. در این بین استثناهای دیگری هم وجود دارند مانند یخ که اکثر زمین شناسان ان را کانی و دیگری نفت است که گروهی ان را جز کانیهای زمین میدانند.
آیا روشهای دیگری برای شناسایی کانیها میشناسید؟ لطفا نظرات خود را در انتهای این صفحه در قسمت "ارسال نظر" با ما و سایر مخاطبان ستاره به اشتراک بگذارید.
در این بین کانی گرافیت و ذغال سنگ نیز جزو کانیها هستند، اما چون که ساختار آنها از کربن ساخته شده به همین دلیل معدنی نیستند و در دسته آلی قرار میگیرند. همه موادی که ساختار کربنی دارند جزو مواد الی قرار میگیرند، و همانطور که میدانید کانیهای زمین به دو دسته آلی و معدنی تقسیم میشوند. در این بین استثناهای دیگری هم وجود دارند مانند یخ که اکثر زمین شناسان ان را کانی و دیگری نفت است که گروهی ان را جز کانیهای زمین میدانند.
آیا روشهای دیگری برای شناسایی کانیها میشناسید؟ لطفا نظرات خود را در انتهای این صفحه در قسمت "ارسال نظر" با ما و سایر مخاطبان ستاره به اشتراک بگذارید.