دریای خلیج فارس را بهتر بشناسیم

خلیج فارس از نظر اقیانوس شناسی یک دریای داخلی است . یعنی دریایی که بواسطه یک تنگه کم عمق به دریای دیگر مرتبط است . این دریا مسافتی بالغ بر ۱۰۰۰ کیلومتر از سواحل سه استان خوزستان , بوشهر و بخشی از استان هرمزگان را در بر می گیرد و عرض آن بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلومتر متغیر است . عمق متوسط این دریا حدود ۳۵ متر است و حداگثر عمق آن در حوالی تنگه هرمز به ۱۰۰ متر می رسد . تنگه هرمز با عرضی معادل ۶۰ کیلومتر یکی از نقاط سوق الجیشی خلیج فارس می باشد .

به علت عمق کم این دریا , حوضه خلیج فارس تماما در فلات قاره واقع شده است . خلیج فارس بین عرض های ۲۴ تا ۳۰ در جه شمالی قرار گرفته است و از این نظر بر روی کمربندهای خشک و بیابانی جهان قرار دارد , لذا آب و هوای آن متاثر از بیابانهای جنوبی (صحرای عربستان ) و مناطق خشک و نیمه بیابانی شمالی آن ( استان های جنوبی ) می باشد . متوسط بارندگی سالانه در سواحل شمالی خلیج فارس بین ۱۵۰-۲۰۰میلیمتر است , حرارت هوا در این حوزه گاه به ۵۰ درجه سانتیگراد می رسد ولی در سواحل ایرانی بین ۱۰-۴۵ درجه متغیر است . تاثیر متقابل باد درجه حرارت زیاد و ریزش کم باران باعث تبخیر بسیار زیاد در خلیج فارس گردیده بطوریکه میزان سالانه آن بالع بر ۱۲۴۰ میلیمتر است , همچنین بارش کم و تبخیر زیاد شوری متوسط خلیج فارس را بیش از آب های اقیانوسی و حدود ۴۰ گرم در کیلوگرم (۴ درصد ) تنئذع لسا . رودخانه های محدودی بطور دائم به خلیج فارس می ریزند و اکثر آبراهه های منتهی به خلیج فارس از خاک ایران سرچشمه می گیرد که از مهم ترین آنها می توان به اروند رود , بهمنشیر , حله , مند , مهران و کل اشاره نمود .

سختی شرایط اقلیمی حرارت زیاد ,بارش کم , کم آبی حوزه و شوری زیاد اکوسیستم آبی خلیج فارس را به محیطی با محدودیت های اکولوژیک برای جانداران مبدل ساخته است و جانوران ساکن در آن غالبا در آستانه تحمل اکولوژیک خود به سر می برند . سواحل و جزایر حلیج فارس در برگیرند ه زیستگاههای حساس بسیاری است که مامن مناسبی برای گروههای متعددی از جانوران محسوب می گردد که برخی بصورت دائم و گروهی به صورت مهاجر برای تغذیه و یا زاد و ولد به این نواحی پناه می آورند . از زیستگاههای مهم خلیج فارس می توان به جنگل های دریایی حرا اشاره نمود که بعنوان یکی از جلوه های کمیاب خلقت در کناره سواحل آرایش یافته اند , این جنگل ها در سواحل خلیج فارس شامل یک گونه درختی ( درخت حرا ) در اراضی مشروب از جزرو مد می باشد و در هنگام مد همچون جزایری سبز جلوه گر سازگاری این دسته از درختان با غرقابی و شوری آب می باشند .

برخی از جنبه های حیاتی این گیاهان از قبیل زنده زا بودن گیاه , تنفس با ریشه های هوایی و تصفیه آب شور از مهم ترین ویژگی های بیولوژیک این گیاهان و حائز اهمیت آموزشی و پژوهشی است . وسعت جنگلهای حرا در سواحل خلیج فارس بالغ بر ۱۲ هزار هکتار می گردد واین اجتماعات علاوه بر مهیا نمودن شرایط و مکانی مناسب برای تخم ریزی و پرورشگاه گروهی از آبزیان ناکول , مورد توجه پرندگان مهاجر آبزی نیز می باشند که در هنگام مهاجزت خود از کشورهای شمالی به سوی کشورهای استوایی در بخشی از مسیر خود از این مناطق برای کسب انرژ ی و استراحت و بعنوان گذرگاه استفاده می نمایند بر پایه مطالعات صورت گرفته در میان مجموعه پرندگان مقیم این جنگل ها که شمار آنها از ۱۰۰ فراتر است نمونه های حائز اهمیت ملی و جهانی شناسایی شده اند ( مانند پلیکانهای خاکستری , گیلانشاه خالدار ,حواصیل هندی ,باکلان ,حواصیل شب و کفچه نوک ).