ابر‌ها در کدام کشور‌ها بارور می‌شوند؟

خبرگزاری مهر: کنترل آب وهوا شبیه یک داستان علمی تخیلی است و در واقعیت شاید غیر ممکن باشد، اما می‌توان در آن تغییراتی ایجاد کرد. باروری ابر‌ها یکی از روش‌های قدیمی است که برای مقابله با خشکسالی و کاهش بارش استفاده می‌شود.

طبق آمار سازمان جهانی هواشناسی در سال ۲۰۱۶ میلادی بیش از ۵۰ کشور جهان از بارورسازی ابر‌ها استفاده کردند. این تلاش‌ها مختلف هستند از تلاش امارات متحده عربی برای افزایش آب تا چین که در سال ۲۰۰۸ میلادی از این روش برای توقف بارش در بازی‌های المپیک استفاده کرد.

بارورسازی ابر‌ها شامل ترکیب انواع مختلفی از عامل‌های شیمیایی از جمله یدید نقره، یخ خشک و حتی نمک طعام با ابر‌ها است. به این ترتیب ابر‌ها ضخیم‌تر شده و احتمال بارش برف و باران بیشتر می‌شود. برای این منظور مواد شیمیایی به سمت ابر‌ها شلیک می‌شود یا به هنگام پرواز روی ابر‌ها ریخته می‌شوند.

ذراتی که ابر‌ها را بارور می‌کنند

این فرآیند ساختار مشخصی دارد که البته با اندک تفاوت‌هایی در کشور‌های مختلف اجرا می‌شود. برای بارورسازی ابر‌ها مواد تأثیرگذار به داخل ابر‌هایی با زمینه لازم برای بارش، تزریق می‌شوند. عملیات تزریق مواد به وسیله ژنراتور‌های زمینی یا هواپیما قابل انجام است. به هرحال در پس تزریق مواد در ابر‌های سرد، بلور‌های یخ موجود افزایش یافته و همزمان تقویت می‌شوند. از سوی دیگر در ابر‌های گرم نیز که دمای آن‌ها بالای صفر درجه سلسیوس است نیز ریزقطرات موجود در دل ابر‌ها تقویت می‌شود در نتیجه این فرایند‌ها بارش به وجود می‌آید.

به طور کلی می‌توان تمام موادی را که برای بارورسازی ابر‌ها به کار گرفته می‌شود به ۲ گروه تقسیم کرد که عبارتند از: مواد یخ‌ساز و مواد نم‌گیر.

افزایش بارش پس از بارورسازی ابر‌ها

گزارش‌های مختلفی درباره تاثیرگذاری فرایند بارورسازی ابر‌ها انجام شده است. در سال ۲۰۰۳ میلادی National Academies panel ادعا کرد شواهد زیادی از کارآمدی بارورسازی ابر‌ها وجود ندارد. اما محققان ایالت وایومینگ ارزیابی‌های دقیق تری از بارورسازی ابر‌ها انجام دادند. نتایج پژوهش‌های آنان نشان داد پس از اجرای طرح بارورسازی ابر‌ها در کوهستان‌های جنوب ایالت وایومینگ بارشی در منطقه ایجاد شد. طبق این پژوهش حجم ۲ ماه بارش در منطقه مذکور افزایش یافته و معادل ۶ ماه بارش در وضعیت عادی بوده است. به گفته محققان این طرح، بارورسازی ابر‌ها در شرایط ایده آل بارش زمستانی را ۵ تا ۱۵ درصد افزایش می‌دهد.

هرچند این تحقیق کوچک بود، اما از هر پژوهش دیگری که در این زمینه انجام شده، خوشبینانه‌تر و گسترده‌تر است. مارک پیچورد مدیر ارشد اجرایی انسیستو Desert research Institute در این باره می‌گوید: اکنون سازمان‌ها و مدیران پروژه‌های مدیریت آب برنامه‌های بارور سازی ابر‌ها را جدی‌تر بررسی می‌کنند. در آینده بارورسازی ابر‌ها ابزاری برای ما فراهم می‌کند تا با خشکسالی مقابله کنیم.

بزرگترین طرح بارورسازی ابر‌ها در چین

به هرحال کشور‌های مختلف از هند و چین گرفته تا امارات متحده عربی، اندونزی و روسیه برای مقابله با خشکسالی و کم آبی به این روش روی آورده اند. کشور‌های متعددی بارورسازی ابر‌ها را انجام داده اند و بسیاری از آن‌ها هم اکنون این روش را به طور مداوم استفاده می‌کنند. استرالیا، اتریش، کانادا، چین، انگلیس، فرانسه، هند، اردن، مالی، مکزیک، نیجریه، روسیه، آفریقای جنوبی، اسپانیا، امارات متحده عربی، آمریکا برخی از این کشور‌ها هستند.

در سال‌های اخیر و با توجه به تغییرات آب وهوایی کشور‌های مختلف حتی بودجه‌ای برای اجرا و آزمایش این طرح اختصاص داده اند. چین سالانه بیش از ۹۰ میلیون دلار صرف پروژه‌های بارورسازی ابر‌ها می‌کند. این در حالی است که بودجه آمریکا برای بارورسازی ابر‌ها حدود ۱۵ میلیون دلار است که سالانه بیشتر می‌شود؛ بنابراین جای تعجب نیست که یکی از بزرگترین سیستم‌های بارورسازی ابر‌ها در چین وجود دارد.

در اوایل ۲۰۱۸ میلادی رسانه‌های مختلف از جمله نشریه «ویرد» گزارش دادند که چین احداث بزرگترین شبکه اتاق‌های بارورسازی ابر را روی کوهستان تبت آغاز کرده است و قصد دارد بارش در این منطقه را به سالانه ۱۰ میلیارد متر مکعب برساند.

در این منطقه ۵۰۰ اتاق مخصوص ساخته شده اند که سولفید می‌سوزانند تا ذرات یدید نقره تولید شود. این ذرات هنگامیکه به اتمسفر می‌رسند به بارش ابر منجر می‌شود. این نخستین باری است که طرح بارورسازی ابر‌ها در چنین مقیاسی اجرا می‌شود. همچنین به نوشته روزنامه «ساوث چاینا مورنینگ پست» اطلاعات جمع آوری شده برای این طرح بسیار رضایت بخش هستند.

یکی دیگر از کشور‌هایی که در زمینه بارورسازی ابر‌ها فعالیت‌هایی انجام داده امارات متحده عربی است. در سال‌های اخیر میزان بارش در این کشور کوچک روی اقتصاد این کشور تاثیر گذاشت و حتی از میزان توریست‌ها نیز کاست. درهمین راستا در سال ۲۰۱۷ میلادی عملیات بارورسازی ابر‌ها نیز در امارات متحده عربی انجام شد. «احمد حبیب» دانشمند هواشناسی و کارشناس باروری ابر‌ها در این باره می‌گوید: طی ۳ روز ۱۲ عملیات بارورسازی ابر‌ها انجام شد. از ابتدای ۲۰۱۷ میلادی نیز ۵۸ عملیات بارورسازی انجام شده اند. ما این روش را از ۲۰۰۲تا ۲۰۰۶ میلادی آزمایش کردیم.

به هرحال عملیات بارورسازی ابر‌ها از سوی مقامات این کشور از جولای ۲۰۱۰ میلادی با هزینه ۱۱ میلیون دلار آغاز شده است.

در کنار چین و امارات متحده عربی، روسیه نیز در دفعات محتلف از بارورسازی ابر‌ها استفاده کرده است. یکی از نمونه‌های آن در سال ۲۰۱۷ بود. دولت روسیه در سال ۲۰۱۷ میلادی بیش از یک میلیون دلار هزینه کرد تا از بارش در یک روز تعطیل عمومی جلوگیری کند.

از سوی دیگر دولت هند نیز چندی پیش اعلام کرد قصد دارد با بارورسازی ابر‌ها و بارش از آلودگی هوای دهلی بکاهد.

اما استفاده از بارورسازی ابر‌ها فقط به این کشور‌ها محدود نمی‌شود. فرانسه در دهه ۱۹۵۰ میلادی بارورسازی ابر‌ها برای جلوگیری از خسارت به محصولات کشاورزی از بارورسازی ابر‌ها استفاده کرد. وزارت کشاورزی اسپانیا نیز پروژه مشابهی را اجرا کرد. علاوه بر فرانسه و اسپانیا، آلمان نیز از فناوری بارورسازی ابر‌ها برای کنترل طوفان‌های شدید استفاده کرده است.

لیزر، روشی نوین برای بارورسازی ابر‌ها

در سال‌های اخیر و با توجه به پیشرفت فناوری‌های نوین، دانشمندان در سراسر جهان مشغول بررسی راه‌های جدید بارورسازی ابر‌ها هستند.

یکی از این روش‌های نوین لیزر است. محققان دانشگاه ژنو یک روش لیزری برای افزایش حجم بارش ابداع کرده اند.

آن‌ها این روش را در آسمان برلین آزمایش کرده اند. لیزری با قدرت بیش از هزار واحد تولید برق، به اتمسفر زمین اشعه می‌تاباند. به این ترتیب ساختار اتم‌های هوا را به اجزایی تبدیل می‌کند که حجم و اندازه قطرات باران را بزرگتر می‌کند.