شیوه های فرزندپروری والدین، سه قانون دارد

چرا برخی از کودکان، دوران کودکی را بدون مشکلات رفتاری قابل‌توجه پشت سر می‌گذارند، درحالی‌که برخی دیگر، برای والدین خود، مشکل دائمی به‌حساب می‌آیند؟ کودکان هم همانند بزرگسالان، این بچه‌های پردردسر را نفرت‌انگیز دانسته و یا از دست آن‌ها شاکی هستند، یا از آن‌ها دوری می‌کنند. انگار که برخی از کودکان دشوار، شب را در بیداری سپری کرده و برای رفتارهای روز بعد خود نقشه می‌کشند.

رفتارهای خوب و بد هر دو به‌وسیلۀ پاداش‌هایی شکل می‌گیرند که کودک شما دریافت می‌کند. گاهی اوقات والدین به‌طور ناخواسته رفتار بد کودکِ خود را پاداش می‌دهند. رفتار بد کودک شما در صورت پاداش داده شدن از سوی شما یا دیگران، تقویت خواهد شد.

از سه قانون اساسی تربیت کودک پیروی کنید. قوانین ساده به نظر می‌رسند! شما به‌آسانی می‌توانید مشاهده کنید که دوستانتان در تربیت کودکان خود چه اشتباهاتی را مرتکب می‌شوند. بااین‌وجود، هنگامی‌که سعی می‌کنید این قوانین را در مورد کودک خود به کار ببندید، درک خواهید کرد که حفظ ثبات و کارآمدی تا چه اندازه دشوار است.

کودکان به این دلیل صحبت کردن، لباس پوشیدن، سهیم شدن اسباب‌بازی با دیگران و انجام کارهای کوچک را یاد می‌گیرند که برای انجام این کارها توجه و سایر انواع پاداش‌ها را از والدین و افراد دیگر دریافت می‌کنند. ما به‌عنوان والدین، باید به‌صورت مکرر و فراوان رفتار خوب کودکان را پاداش دهیم.

هنگامی‌که کودک ما برای انجام کاری خاص، پاداش دریافت می‌کند، آن رفتار تقویت می‌شود. این بدان معناست که احتمال وقوع آن رفتار در آینده افزایش پیدا می‌کند. ما به این دلیل که در قبال انجام کار خود دستمزد می‌گیریم به آن کار ادامه می‌دهیم.

پاداش‌های اجتماعی، در تقویت رفتار مطلوب هم در مورد کودکان و هم در مورد بزرگسالان، بسیار مؤثر هستند. پاداش‌های اجتماعی شامل لبخند، بغل کردن، نوازش کردن، بوسیدن، تماس چشمی و توجه هستند. این بسیار خوب است زیرا، کودکان ما برای تقویت رفتارهای مناسبشان، به پاداش‌های اجتماعی فراوانی نیاز دارند.

برخی از والدین در تحسین و توجه خست به خرج می‌دهند. ممکن است آن‌ها بگویند که سرشان بسیار شلوغ است و یا اینکه کودکان آن‌ها باید بدون دریافت پاداش، رفتار خوبی داشته باشند. والدینی که در لبخند زدن، بغل کردن و تحسین کردن خسیس هستند، از تأثیرات نیرومند پاداش دادن مکرر رفتار مطلوب کودک خود، غافل هستند.

تحسین کردن در صورتی برای تقویت رفتار مطلوبِ کودک شما مؤثرتر خواهد بود که شما آن رفتار خاص را تحسین کنید نه خود کودک را. تحسین توصیفی عبارت است از: تحسین رفتار نه تحسین کودک. پس‌ازاینکه دختر شما اتاقش را تمیز و مرتب می‌کند، از تحسین توصیفی استفاده کرده و به او بگویید: اتاقت خیلی عالی شده، کار خیلی خوبی کری که آن را تمیز کردی.

پاداش‌ها برای اینکه مؤثر واقع شوند، باید بلافاصله به دنبال رفتار مطلوب کودک، ارائه شوند. اگر دختر شما آشغال‌ها را بیرون می‌برد حتی اگر این کار همیشگی او باشد، شما باید بلافاصله، پس از انجام این کار توسط او، از وی تشکر کنید نه یک ساعت بعدازآن.

دقت داشته باشید که این پاداش را فقط بعد از انجام رفتار مطلوب، به او بدهید. هنگامی‌که از پاداش مادی یا فعالیتی استفاده می‌کنید، پاداش اجتماعی را هم با آن همراه کنید.

هنگامی‌که شما ناخواسته رفتار بد کودک خود را پاداش می‌دهید، این رفتار بد تقویت‌شده و به‌احتمال فراوان در آینده تکرار می‌شود. اغلب اوقات، والدین پرکار یا پرمشغله، ناخواسته رفتار نامطلوب کودک خود را پاداش می‌دهند.

هنگامی‌که والدین رفتار بد را پاداش می‌دهند، باعث بروز مشکلات آینده برای خود و برای کودکان خود می‌شوند. احتمالاً این یکی از رایج‌ترین اشتباهات در تربیت کودک است که والدین مرتکب آن می‌شوند.

ممکن است کودک شما یاد گرفته باشد که او می‌تواند رفتن به رختخواب را با غر زدن، گریه کردن و ابراز ناراحتی هیجانی درزمانی که به او گفته می‌شود زمان خوابش فرارسیده است، به تأخیر بیندازد. آیا پس‌ازاینکه غر زدن‌ها و گریه‌های او غیرقابل‌تحمل شده است، در مقابل او تسلیم‌شده و به او اجازه داده‌اید، بیشتر بیدار بماند؟

اگر شما در این موارد تسلیم‌شده‌اید، شما ناخواسته او را برای گریه کردن و ابراز ناراحتی هیجانی، پاداش داده‌اید. غر زدن، گریه کردن و ناراحت شدن به‌احتمال فراوان در آینده نیز تکرار خواهند شد. این رفتارها درست همانند رفتارهای مطلوب و مناسب، آموخته‌شده و تقویت‌شده‌اند. رفتارهای بد و رفتارهایی را که خواهان آن‌ها نیستید، تقویت نکنید.

کودک یک‌دنده یک مثال دیگر در این مورد است که چگونه والدین و دیگران می‌توانند به‌طور ناخواسته رفتار بد را پاداش داده و باعث تبدیل آن رفتار به یک مشکل جدی شوند. مشاهدۀ گریه کردن و قشقرق به راه انداختن یک کودک موجب آشفتگی و ناراحتی هیجانی است.

والدین و دیگر اطرافیان به‌منظور متوقف ساختن گریه‌ها و قشقرق‌های کودک، درنهایت مقابل او تسلیم می‌شوند. بنابراین کودک یک‌دنده یاد می‌گیرد با ایجاد استرس هیجانی و ناراحتی برای دیگران، آن‌ها را در مقابل مطالبات خود تسلیم نماید.

شما گاهی اوقات نیاز دارید که از شیوه‌های تنبیهی ملایم برای کاهش یا حذف برخی از رفتارهای نامقبول یا خطرناک استفاده نمایید. شما تنبیه کودک خود را دوست ندارید. بلکه ترجیح می‌دهید که رفتارهای خوب را پاداش دهید. بااین‌وجود، اغلب استفادۀ صحیح از شیوه‌های تنبیهی ملایم، برای کمک به کودک، ضروری است.

شما با به‌کارگیری روش‌های تنبیهی ملایم، مانند: سرزنش کردن، پیامدهای طبیعی، پیامدهای منطقی، محرومیت زمانمند و تنبیه رفتاری آشنا می‌شوید. بااین‌وجود، از روش‌های تنبیهی شدید، مانند تهدیدهای ترس‌آور، فریاد کشیدن یا کتک زدن استفاده نکنید. این شیوۀ تنبیهی، اغلب بر پیچیدگی مشکلات رفتاری می‌افزاید.