پروپاگاندا در سینما چیست؟

پروپاگاندا در سینما یکی از راه‌های القای تفکرات خاص سیاسی و اعتقادی است. فیلمی که در آن از پروپاگاندا استفاده شده است، حاوی صحنه‌ها و دیالوگ‌ها و نماد‌هایی است که یک منش سیاسی یا اعتقادی را تشویق یا تأیید می‌کند. کارشناسان و تحلیل گران رسانه بر این باورند که از جمله راه‌های تأثیر گذار و موفق برای اجرای تبلیغات سیاسی، پروپاگاندا در سینما است.

چون سینما راحت فریب می‌دهد! این بهترین و کوتاه‌ترین پاسخ برای این سؤال است. تحلیل‌های جامعه شناسانه و بررسی‌های روان‌شناسانه‌ای که توسط متخصصین انجام شده است نشان می‌دهد که سینما در ترویج افکار و سبک زندگی و نهادینه کردن یک فرهنگ در میان مردم و باور‌های جمعی بسیار موفق است.

سینما از صدا و تصویر و تمام ویژگی‌های این دو ابزار قدرتمند برای انتقال مفهوم بهره‌مند بوده و با استفاده از ابعاد مختلف صدا و تصویر به راحتی می‌تواند فضایی بسیار شبیه به واقعیت را برای مخاطبان خود فراهم کند. فراموش نکنید مخاطبین با چیزی که مشاهده می‌کنند ارتباط برقرار می‌کنند و تمام! مفهوم مورد نظر سازنده، به خوبی به ذهن مخاطب انتقال پیدا می‌کند حتی وقتی خود فرد از این انتقال معنا و مفهوم آگاهی ندارد.

پرسیدن این سؤال از اساس اشتباه است. مسئله مهم در تشخیص خوب بودن و بد بودن پروپاگاندا در سینما مربوط می‌شود به زاویه نگاه افراد به هنر، سینما و سیاست. افراد می‌توانند با اعتقاد بر این‌که سینما باید در خدمت افکار و ایدئولوژی‌ها باشد نهایت استفاده را از ویژگی‌های سینما ببرند و به ترویج افکار خود مشغول شوند. از طرفی دیگر اصل خوب و بد پروپاگاندا نیز مطرح می‌شود که صادر کردن حکم خوب و بد بدون در نظر گرفتن بحث‌های فلسفی مربوط به آن کار شایسته‌ای نیست.

قبلاً شاید، اما امروز خیلی کم! اول بهتر است بدانید نقش محوری تبلیغات در دنیای سیاسی امروز بسیار پررنگ است و افرادی که به دنبال دستیابی به امیال سیاسی و اعتقادی خود هستند دست به هرکاری برای ترویج افکارشان می‌زنند. شک نکنید سینما و دنیای رسانه از اولین گزینه‌هاست و امروزه همه ما تحت بمب باران اطلاعاتی هستیم.

این اطلاعات دسته بندی شده خاص، در قالب‌های متفاوت و ژانر‌های مختلف بر سر ما مخاطبین فیلم و سینما می‌بارند اما اینکه آیا من پروپاگاندا در سینما را تشخیص می‌دهم یا نه؟ در پاسخ به این سوال باید بدانید تشخیص پروپاگاندای حرفه‌ای در سینما کار هرکسی نیست. درگذشته به دلیل کم سن بودن سینما در جهان، پروپاگاندای نه چندان حرفه‌ای در حال انجام بود و در بیشتر موارد خیلی سریع قابل تشخیص بود اما امروزه با وجود تکنیک‌ها و تکنولوژی جدید کار کمی سخت‌تر شده است.بیشتر بخوانید: دکوپاژ در سینما چیست و تاثیر آن بر فیلم‌نامه چگونه است؟

مطمئن باشید بسیار بسیار فیلم در سینما و تلویزیون دیده‌اید که از پروپاگاندا در آن‌ها استفاده شده است و حتماً تحت تأثیر آن‌ها هم قرار گرفته‌اید. یکی از ژانر‌های سینمایی که پروپاگاندا در آن موج می‌زد ژانر جنگ است. بسیاری از فیلم‌هایی که در این ژانر ساخته می‌شوند در تلاشند تا تأییدیه شما را برای فعالیت‌هایی که جبهه‌های مختلف در جنگ‌ها انجام داده‌اند بگیرند.

در سینما می‌بینیم که شخصیت‌ها، اقوام، گروهک‌ها، پیروان ادیان و فرقه و نژاد‌های خاص در تاریخ مظلوم نمایی و ظالم نمایی می‌شوند و عموم مخاطبین این فیلم‌ها با توجه به اطلاعاتی که از فیلم دریافت می‌کنند دیدگاه خاصی نسبت به طرفین جنگ‌ها پیدا می‌کنند و پروپاگاندا در سینما دقیقاً همینجا به هدفش دست پیدا می‌کند.

همانطور که میدانید پروپاگاندا تکنیک‌های مخصوص به خود را دارد. طراحان این تکنیک متناسب با جامعه مخاطبین خود تکنیک‌های مختلفی را در راستای تلقین باور‌های خود به خدمت می‌گیرند. اطلاع از این تکنیک به فهم بهتر پروپاگاندا در سینما و همچنین تشخیص مصادیق آن کمک می‌کند. برخی از این تکنیک‌ها را در ادامه می‌خوانیم:

افرادی که به عنوان رهبر و نظریه پرداز یک تفکر و فرقه خاص شناخته شده‌اند، همواره در این تلاشند که خود را شبیه به مردم نشان دهند. می‌خواهند بگویند حرف‌های ما دقیقاً به این دلیل صحیح است که ریشه در فرهنگ واعتقادات مردم دارد و نسخه‌ای ارتقا یافته از باور‌های عامه مردم است. این تکنیک در فیلم‌های اقتباس از واقعیت بیشتر استفاده می‌شود. حتماً تا به حال بار‌ها در فیلمی که زندگی یک شخصیت را نشان می‌دهد دیده‌اید که چقدر دوران قبل از شهرت او به زندگی خودتان و دیگر افراد عادی شبیه بوده و مثل شما فکر می‌کرده است.

سینما و رسانه اگرچه می‌تواند بازتاب کننده خوبی برای صفحات کتاب تاریخ باشد، اما محل بحث و تحلیل تاریخی نیست. یکی از تکنیک‌های پروپاگاندا در سینما این است که بریده‌ای از تاریخ را در سینما تغییر می‌دهند و طبق تمایلات خودشان نشان می‌دهند. این اتفاق اغلب به همراه لحظات احساسی یا حماسی است و از آنجایی که وثوق تاریخی که واقعه در گذشته را در سینما بررسی نمی‌کنند، کسی نمی‌تواند پیگیر تحریفات داخل فیلم‌ها شود. حتی اگر پیگیری شود و خلاف آن هم اثبات شود فیلم در مخاطبین تأثیر خود را گذاشته است.

در هر موقعیت سنی و اجتماعی که قرار گرفته باشید حتماً در موقعیت‌های مختلف به این فکر خواهید کرد که چه مسئولیت‌هایی بر عهده دارید و وظایف شما درقبال دیگران و محیط و جامعه چیست؟ پروپاگاندا در سینما پاسخ سؤال شما را می‌دهد! در این تکنیک اطلاعاتی به دست مخاطب می‌رسد که ناخودآگاه یکی از وظایف و مسئولیت‌های اجتماعی و فردی خود را همنوایی با یک گروه اعتقادی یا سیاسی می‌داند. در این نوع از فیلم‌ها مخاطب شاهد زحمت‌ها و جان فشانی‌های عده‌ای است و به او تلقین می‌شود که اکنون بر حسب وظیفه باید رفتار‌های گذشته و فعلی این افراد را تأیید کرد.

بیشتر بخوانید: پوپولیسم یا عوام فریبی چیست؟آیا تابه حال پس از مشاهده یک اثر سینمایی متوجه تبلیغات و پروپاگاندای سینمایی به کار رفته در آن شده‌اید؟ اگر تجربه این در این زمینه دارید یا اطلاعاتی دیگر درباره پروپاگاندا در سینما دارید می‌توانید در بخش " ارسال نظرات " با ما در دیگر خوانندگان عزیز سایت ستاره به اشتراک بگذارید.