معنای «دنیا مزرعه آخرت است»/«دل»؛ راهنمای شادی و غم آدمی پس از مرگ


معنای «دنیا مزرعه آخرت است»/«دل»؛ راهنمای شادی و غم آدمی پس از مرگ

استاد دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به دیدگاه ملاصدرا در مورد معاد، گفت: اینکه می گویند دنیا مزرعه آخرت یعنی آن سوی زندگی این دنیا، اگر انسان می خواهد بداند که کجا قرار گرفته و آیا جزو خوشحالان است یا جزو افراد غمگین، باید به دل خویش بنگرد.

به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان: در ادامه سلسله جلسات «تفسیر قرآن در حکمت متعالیه» با تدریس آیت الله «سید مصطفی محقق داماد» مساله فهم معاد از نظر این اندیشمند بررسی شده است که در ادامه بخش نخست آن تقدیم حضورتان می شود:

آیت الله «مصطفی محقق داماد» با بیان اینکه چند نکته در فهم معاد از نظر ملاصدرا حایز اهمیت است، گفت: هر کسی که می خواهد نظریه او را بفهمد باید این سه اصل را به خوبی درک کند، اصل اول آن است که همه جهان یک حرکت کمالی دارد و به سوی کمال پیش می رود، همه جهان که یکی از اجزای آن انسان است این ویژگی را داشته و همواره کمال بالاتر را می طلبند و دلشان می خواهد که به مقام بالاتر برسند، از دریا و صحرا و حیوانات و گیاهان گرفته تا انسان و این یک اصل است که بر مبنای نظریه حرکت جوهری ملاصدرا استوار است.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی اظهار کرد: اصل دیگری که باید به آن در فهم نظریه معاد توجه کرد است که: «آنچه ما از آینده خودمان می دانیم»، واقعیت آن است که برهان قسمتی از آن را بیان می کند و اتفاقا از کارهای مهمی که ملاصدرا انجام داده همین موضوع نظریه عقلانی معاد است و البته قبلا اشاره کرده بودم که حکمای دیگر از جمله ابن سینا نتوانستند این موضوع را عقلانی و برهانی کنند و فقط توانست بقای نفس را اثبات کند اما آنچه که ادیان به آن معاد جسمانی می گویند، ابن سینا با برهان نمی تواند اثبات کند اما ملاصدرا معتقد است که توانسته این کار را بکند و خود را موفق می داند.

آیت الله محقق داماد تصریح کرد: واقعیت آن است که فقط بانگ جرس به ما می گوید که در آینده چه خبر است و ما خودمان با برهان عقلی نمی توانیم آن را درک کنیم. بانگ جرس همان زبان ادیان است و رسالت اصلی پیامبران همین است، تمام قرآن را که می خوانید از توحید یعنی یکتایی بحث می کند. عقل بشر این اصل را که جهان خدایی دارد، ظاهرا قبول کرده است، اما در دو جا گیر دارند که ادعای انبیا روی آن دو جهت است.

استاد موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در ادامه بیان کرد: غیر از مساله وحدانیت، مساله نبوت است، نبوت را اثبات کردن کار ساده ای نیست و همواره هم این بندگان خدا با این موضوع درگیر بودند، می آمدند و از آنها دلیل می خواستند، البته ادعای کمی هم نبود که کسی بیاید و بگوید از طرف خدا برایتان پیام دارم، این بسیار کار مشکلی است که شخصی مستقیم بگوید که خدا به من گفته که برو و این چنین سخن بگو. برخی مثل موسی(ع) به معجزه چسبیدند و عصا را اژدها کردند، عیسی(ع) مرده را زنده کرد، داوود(ع) آهن را با دست خم کرد.

وی ادامه داد: اما مشکل تر از همه، کار پیامبر(ص) ما بود که این رویکرد را نداشت و می گفت حرف های من را بشنوید و اگر درست می گویم، اطاعت کنید. به هر حال مهم مساله نبوت بوده که تمامی انبیا در طرح آن با مردم با مشکل مواجه می شدند و همه اقوام می گفتند شما افرادی مثل خود ما هستید و چه تفاوتی میان ما و شماست؟ کار ساده ای نبود که آنها را قانع کنند که از طرف خدا آمده اند.

آیت الله محقق داماد ابراز کرد: قوم نوح و قوم هود همین مشکل را داشتند. یونس و نوح وقتی به جایی نرسیدند، نفرین کردند، به ویژه قوم نوح که خسته اش کردند و همان چند نفری هم که از او پیروی کردند از مردمان دون مایه بودند یعنی عده ای از افراد بیشعور، اما از آن مهمتر قضیه معاد است، بهشت و جهنم فقط از زبان همین نمایندگان خدا برای ما گفته شده است اما چگونه گفته شده ؟ آنها گفتند که جایی مثل بهشت است و خواستند جایی را که در آرامش و شادی است، برایمان معرفی کنند لذا می گفتند آنجا باغ و آب و عسل و حوری است. به جهنم هم می گفتند آتش است.

وی ابراز کرد: اما یکی از اصولی که باید برای فهم نظریه حِکمی ملاصدرا به آن توجه کنیم آن است ما اکنون به زبان این دنیایی صحبت می کنیم، اما برای دنیای دیگر بعد از مرگ و در آخر این جهان این زبان نیست، برای مثال بچه ای که در شکم مادر است اگر بخواهند با او صحبت کنند و خبر از آینده اش بدهند با چه زبانی با او صحبت کنند؟ با جنینی که 9 ماه در شکم مادرش است بگویند تو می روی کلاس فلسفه، سوار اتومبیل می شوی و ... حرف زدن برای بهشت و جهنم هم با همین ملاحظه است، یعنی آنجا جهان دیگر با زبان دیگری است، جهانی که نه دیگر زمان دارد و نه مکان، وقتی جهان تمام می شود دیگر خورشیدی نیست که زمان را تعیین کند.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: لذا اگر ملاصدرا این موارد را تاویل کرده و با موازینی آنها را به معانی دیگری برای ما بیان می کند، تعجبی نیست. ملاصدرا اگر از معاد جسمانی بحث می کند، از این ابعاد است. جسم آن دنیا غیر از جسم این دنیا است، جسمانی است اما نه از قبیل جسم این دنیا، جسم این جهان زمان و مکان دارد، مرور زمان بر آن انجام می شود، اما وقتی در بی زمانی و فرازمانی قرار می گیرد، متفاوت با این دنیا است.

آیت الله محقق داماد بیان کرد: در همین دنیای خودمان اگر جا به جا شویم بسیار شرایط مان متفاوت می شود، در آب و استخر وزن با وزن خارج از آب متفاوت می شود، اگر در آسمان برویم چه وزنی خواهیم داشت؟ حال اگر به عالم بی زمانی و بی مکانی برویم جسم مان جسم دیگری خواهد بود لذا وقتی که می گوییم بعد از مرگ، قبر است، عذاب است، مار است، عقرب است، بهشت است، باغ است، هرچه که می گوییم این کلمات برای این دنیا است و زمانی که آنجا می رود معنای دیگری پیدا می کند.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی اضافه کرد: خدا و پیامبر(ص) اگر در قرآن از بهشت و جهنم گفته اند با زبان این جهانی برای ما صحبت کرده اند، این چه بهشتی است که عرض آن اندازه آسمان ها و زمین است؟ این توصیف در واقع یعنی بی اندازه است. ملاصدرا بعد از قبر، از بعث یاد می کند، یعنی مبعوث شدن، رستاخیز، قیامت، این چه معنایی می دهد؟ ملاصدرا تشبیه خوبی کرده است به این معنا که نفس از غبار هیئت هایی که دورش را گرفته بودند بیرون می آید. قضیه بعثت را تشبیه به زمان جنینی و پس از آن می کند.

وی ادامه داد: دنیا و آخرت دو حالت برای ما است، قبل از موت دنیا و بعد از ملکوت آخرت، با مرگ، آخرت شروع شده اما انسان هنوز مبعوث نشده است، وقتی مقابل خداوند قرار می گیریم آن را بعث می گویند و بعث هم دو حالت دارد، یا توام با شادی است یا همراه با غم.

آیت الله محقق داماد در پایان این بخش از سخنان خود خاطرنشان کرد: با این وصف، دنیا و آخرت دو حالت برای انسان است، اینکه می گویند دنیا مزرعه آخرت یعنی آن سوی زندگی این دنیا، اگر انسان می خواهد بداند که کجا قرار گرفته و آیا جزو خوشحالان است یا جزو غمگین ها، باید به دلش بنگرد: «من أحبَّ لقاء الله أحبَّ الله لقاءه، ومن کره لقاء الله کره الله لقاءه» هر کسی از دیدن خدا خوشحال می شود خدا هم از دیدن او خوشحال است. ملاصدرا هم همین را می گوید. پس هر کسی که ملاقات حضرت حق را دوست داشته باشد خدا هم دیدار او را دوست دارد.

ادامه دارد...

پایان پیام/248

حتما بخوانید: سایر مطالب گروه دینی و مذهبی

برای مشاهده فوری اخبار و مطالب در کانال تلگرام ما عضو شوید!


روی کلید واژه مرتبط کلیک کنید

بیشترین بازدید یک ساعت گذشته


ژست خنده دار جنیفر لوپز در کنار فرزندانش