سامانه دفاع هوایی S-400 ؛ مشت آهنین یا طبل توخالی؟

آژانس تحقیقات دفاعی سوئد در گزارشی که اخیرا منتشر کرده، توانایی سامانه دفاع هوایی S-400 روسیه را زیر سوال برده است.

در ماه‌های اخیر پرسش‌های زیادی در مورد سامانه دفاع هوایی S-400 روسی که عملکرد ادعایی آن باعث موفقیتش در بازار تسلیحات بوده، مطرح شده است. در حقیقت گفته می‌شود این سامانه با برخورداری از برد 400 کیلومتری، توانایی کشف، رهگیری و نابودی انواع اهداف هوایی را خواهد داشت.

سامانه S-400 از اجزاء مختلفی شامل پست فرماندهی 55K6E، یک رادار باند S برای کشف اهداف در ارتفاع بلند، یک رادار برای کشف اهداف در ارتفاع پایین و تا شش آتش بار تشکیل شده است. هر کدام از این آتشبارها دارای یک رادار باند X برای درگیری با اهداف و حداکثر 12 پرتابگر هستند که هر پرتابگر می‌تواند حاوی 4 موشک باشد. این سامانه دفاعی روسیه از چندین موشک با بردهای مختلف برای درگیری با اهداف متفاوت استفاده می‎‌کند.

روسیه با فروش این سامانه مشکلات زیادی را برای آمریکا به وجود آورده است و خرید آن ناقض قانونی به نام “قانون مقابله با رقبای آمریکا از طریق تحریم‌ها” است که با هدف جلوگیری از معامله با صنایع تسلیحاتی روسیه وضع شده است. رابطه آنکارا و واشنگتن نیز که از پیش دچار مشکل بود، پس از تصمیم ترکیه برای خرید سامانه دفاع هوایی S-400 وارد بحران جدیدی شد. همین مساله باعث توقف تحویل جنگنده F-35 به ترکیه شد. کشورهای دیگری نظیر هند و قطر نیز که روابط مهمی با آمریکا دارند، به دنبال تجهیز ارتش خود به این سامانه هستند.

با این وجود آژانس تحقیقات دفاعی سوئد، در مقاله‌ای با عنوان “ترکاندن حباب؟” (کلمه حباب به پوشش دفاعی سامانه S-400 اشاره دارد) در مورد توانایی‌های واقعی سامانه S-400 ابراز تردید کرده است. به گفته نویسندگان این گزارش:

“اغلب گفته می‌شود که سامانه دفاع هوایی S-400 دارای برد 400 کیلومتری و قادر به رهگیری هر هدفی شامل هواپیماهای ترابری، جنگنده‌ها، موشک‌های کروز و حتی موشک‌های بالستیک است. اما در حقیقت موشک این سامانه که دارای برد 400 کیلومتری است عملیاتی نیست و در مرحله توسعه دچار مشکل شده است.”

بر اساس تخمین این محققان، “در شرایط واقعی، S-400 برای اهداف با ارزش مثل هواپیماهای ترابری و آواکس‌ها در ارتفاع بالا و متوسط و تنها تا فاصله 250 کیلومتری به عنوان تهدید تلقی می‌شود.” اما برد موثر سامانه دفاع هوایی S-400 در مقابل جنگنده‌ها که سرعت بالایی دارند و موشک‌های کروز که در ارتفاع پایین پرواز می‌کنند به 20 تا 35 کیلومتر محدود خواهد شد. به علاوه کل سامانه برای کشف و درگیری با اهداف به تنها یک رادار وابسته است و تعداد موشک‌های هر سامانه محدود خواهد بود. بنابراین این سامانه در برابر تسلیحات ضد رادار و حملات پرتعداد پهپادها آسیب‌پذیر است.

در آخر بر اساس این گزارش، حتی زمانی که موشک 40N6 (با برد 400 کیلومتر) عملیاتی شود، در مقابل اهدافی که در ارتفاع کمتر از 3000 متر پرواز می‌کنند موثر نخواهد بود، مگر این که هدف پیش از شلیک موشک توسط رادارهایی که با فاصله زیادی جلوتر از سامانه قرار دارند کشف شود. چنین توانایی که “درگیری مشارکتی” نام دارد، اخیرا توسط نیروی دریایی آمریکا با موفقیت آزمایش شده است. چنین عملی بسیار پیچیده است و روسیه تا 10 الی 15 سال آینده چنین توانایی را نخواهد داشت.