حلال‌خواری و پرهیز از حرام‌خواری از منظر قرآن و نهج‌البلاغه

انسان موجودی است که به خوردن و آشامیدن نیاز دارد، اما در عین‌حال موجودی پاک و طیب است و فطرت و طبیعتش اجازه نمی‌دهد تا هر چیزی را بخورد و بیاشامد. از این‌رو همواره دنبال خوراکی و نوشیدنی پاک و طیب است و از پلید و ناپاک اجتناب می‌کند، به طوری که وقتی خوراکی و نوشیدنی‌اش خبیث و پلید و ناپاک باشد واکنش منفی نشان می‌دهد.
خداوند در آیاتی از قرآن، گاه به طور کلی و عمومی و گاه به شکل تبیین مصادیق و جزئیات به خوردن و نوشیدن طیبات توجه می‌دهد(بقره، آیات 57 و 267؛ مائده، آیات 4 و 5؛ اعراف، آیه 160؛ نحل، آیه 72؛ اسراء، آیه 70؛ طه، آیه81؛ مومنون، آیه51) و مثلاً می‌فرماید: یا ایها الذین آمنوا کلوا من طیبات ما رزقناکم و اشکروالله ان کنتم ایاه تعبدون؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از نعمت‌های پاکیزه‌ای که روزی شما کرده‌ایم، بخورید و خدا را شکر کنید اگر تنها او را می‌پرستید. (بقره، آیه172)
خداوند در آیه 87 سوره مائده به مومنان فرمان می‌دهد که طیبات را بر خودشان حرام نسازند: ای کسانی که ایمان آورده‌اید، چیزهای پاکیزه‌ای را که خدا برای استفاده شما حلال کرده، حرام مشمارید و از حد مگذرید، که خدا از حد گذرندگان را دوست نمی‌دارد.
بر اساس دیدگاه قرآن مسئولیت پیامبران از جمله پیامبر(ص) استفاده از طیبات در زندگی (مومنون، آیه51) و فرمان دادن مردم به استفاده از طیبات به عنوان حلال و ترک خبیثات به عنوان حرام است. خداوند در آیه 157 سوره اعراف می‌فرماید: همانان که از این فرستاده، پیامبر درس نخوانده که نام او را نزد خود، در تورات و انجیل نوشته می‌یابند پیروی می‌کنند؛ همان پیامبری که آنان را به کار پسندیده فرمان می‌دهد و از کار ناپسند باز می‌دارد و برای آنان چیزهای پاکیزه را حلال و چیزهای ناپاک را بر ایشان حرام می‌گرداند و از دوش آنان قید و بندهایی را که بر ایشان بوده است برمی‌دارد. پس کسانی که به او ایمان آوردند و بزرگش داشتند و یاری‌اش کردند و نوری را که با او نازل شده است پیروی کردند، آنان همان رستگارانند.
در نگاه امام علی علیه‌السلام زندگی سالم، در سایه کتاب خدا و سنت نبوی و ائمه هدی علیهم‌السلام است، ضمن آیات قرآن که دعوت به زندگی پاکیزه و حلال دارند؛ به این موضوع در روایات اسلامی نیز به آن تأکید شده است چراکه روح و روان انسان در گرو پاکی و حلال‌خوری است.
بنابراین در نامه ۴۵ نهج‌البلاغه مولا علی‌بن‌ابیطالب علیه‌السلام به عثمان‌بن‌حنیف انصاری والی بصره نامه‌ای مفصل می‌نویسد که بخش‌های مختلفی دارد که قسمتی از آن مربوط به رعایت حلال‌خوری و پرهیز از حرام‌خواری است البته جا دارد قبل از پرداختن به نکاتی در این رابطه شخصیت این فرد(عثمان‌بن‌حنیف انصاری) را به طور مختصر بشناسیم؛
در اسدالغابة نقل شده است که عثمان‌بن‌حنیف انصاری از صحابه رسول خدا(ص) می‌باشد و غزوه احد شرکت نموده و در زمان خلیفه سوم به خاطر حُسن شهرت والی بصره گردید و در جنگ جمل به نفع علی امیرالمومنین علیه‌السلام کناره گرفت. موهای سر و دست او را کندند و در دوران معاویه قبل از 15 رجب سال ۶۱ هجری درگذشت. بر اساس روایتی که در کتاب رجال مامقانی آمده است امام رضا(ع) فرمودند که عثمان بن حنیف به علی علیه السلام وفادار مانده است.
علی علیه‌السلام به والی بصره می‌نویسند: «فانظر الی ما تقضمه من هذا المقضم فما اشتبه علیک علمه فالفظه و ما ایقنت بطبیب وجهه فنل منه؛ بنگر به آنچه در دهان می‌گذاری و می‌خوری آنچه حلال بودن آن برای تو مشکوک است از دهان بیرون انداز و آنچه را که به حلال بودنش یقین داری تناول کن»
بنابر آنچه گفته شد؛ سبک زندگی امام علی(ع) در زندگی روزمره عبارت است از: حلال خوردن و پاک و پاکیزه زندگی کردن، عدم استفاده از آنچه که تردید در پاک بودن و حلال بودنش هست و استفاده از آنچه که انسان مطمئن است از راه حلال به دست آمده.
«حبیب‌الله صابری‌نسب»
انتهای پیام