نقد فیلم The Death and Life of John F. Donovan ساخته‌ی زاویه دولان؛ قصه‌ی آدم‌های طلایی

زندگی و مرگ جان اف. دونوان یا The Death and Life of John F. Donovan جدیدترین ساخته فیلم ساز جوان و مستعد کانادایی، زاویه دولان Xavier Dolan است. در این فیلم که نخستین فیلم انگلیسی زبان وی می‌باشد، ستاره‌های سینما و تلویزیون انگلیس و امریکا از جمله ناتالی پورتمن Natalie Portman کیت هرینگتون Kit Harington و… نقش آفرینی می‌کنند. فیلم روایت موازی زندگی یک ستاره‌ی تلویزیون و هوادار یازده ساله‌ی وی از طریق نامه نگاری هایشان می‌باشد. در ادامه با تحلیل و بررسی فیلم The Death and Life of John F. Donovan ساخته زاویه دولان با نت نوشت همراه باشید.

فیلم The Death and Life of John F. Donovan ساخته‌ی زاویه دولان

در ابتدای نقد فیلم The Death and Life of John F. Donovan بهتر است از پیشینه‌ی سینمایی دولان بنویسیم و سپس به تحلیل جدیدترین ساخته‌ی وی بپردازیم. برای شناخت بهتر زاویه دولان خوب تر است که فیلم هایش را به ترتیب سال ساخت آنها دیده باشیم تا بتوانیم سیر پیشرفت و تجربه‌های متفاوت فرمی که در هر یک از آثارش رخ می‌دهد را بیشتر متوجه شویم. به عنوان مثال تغییر کادر مربع به مستطیل در دو سکانس از فیلم Momy که نقطه عطف این فیلم می‌باشد، پیشتر در فیلم Tom à la ferme (به انگلیسی Tom at the Farm)به صورت باز و بسته شدن کادر مستطیلی در سه سکانس آن فیلم صورت گرفته بود.

بیشتر بخوانید: نقد فیلم مالنا Malèna؛ تنها زنی را فراموش نخواهم کرد که از من نپرسید… مالنا!

در ادامه نقد فیلم The Death and Life of John F. Donovan باید اشاره داشت که تصاویر سینمای دولان، ترکیبی است از چند ویدئوکلیپ زیبا که همین امر، سینمای او را جوانانه و ممتاز می‌نماید. تم همیشگی داستان‌های دولان نیز مسائل مربوط به همجنسگرایی و مشکلاتشان با خانواده و‌ جامعه آنها می‌باشد. همچنین تحول شخصیتی آن‌ها در مقابل پذیرش این امر نیز یکی دیگر از نکاتی است که حائز اهمیت می‌باشد. اما نکته‌ی دیگری که سینمای دولان را ممتاز می‌سازد، نمایش تصاویر تغزلی و شعرگونه ای است که در فیلم هایش می‌بینیم. این تصاویر تغزلی خود را اغلب با موسیقی و‌ نورپردازی و یکدستی رنگ سکانس‌ها و عموما تاش‌های طلایی نور و دکوپاژ و بازی بازیگران و اسلوموشن‌ها و فولو و فوکوس‌های پی در پی نشان می‌دهند.

از دیگر نکاتی که همواره در آثار دولان به چشم‌ می‌خورد، مشکلات شخصیت‌های اصلی با مادرانشان هست که این امر از نخستین فیلمش j’ai tué ma mère یا I Killed My Mother که جنبه بیوگرافی داشت و تشویق ده دقیقه ای منتقدان را در نخستین نمایش آن در جشنواره فیلم کن به همراه داشت تا جدیدترین ساخته‌ی وی فیلم The Death and Life of John F. Donovan دیده می‌شود. در تمامی این فیلم‌ها مخاطب اغلب با مادری رو به روست که به لحاظ رفتاری و پوشش جوان تر از سن واقعی خویش می‌نماید. مادری اغلب افسرده که این بیماری را در غالب خوش گذرانی‌ها و نوشیدن و پوشش‌های زرق و برق دار و آرایش‌های غلیظ پنهان می‌کنند تا از واقعیت آنچه که هست فرار کنند. گرچه برای دولان، خانواده جایگاه مهمی دارد، چرا که در نهایت شخصیت‌ها برای اندکی آرامش با تمام مشکلاتی که وجود دارد، به خانواده پناه می‌برند.

همه این نکات گفته شده مقدمه‌ای بود برای آنکه بتوان در تحلیل فیلم The Death and Life of John F. Donovan به آن‌ها اشاره داشت. چرا که جدیدترین ساخته‌ی دولان، اثری متفاوت تر از سایر فیلم‌های او نمی‌باشد و مخاطب شاهد تمامی موتیف‌های تکرار شونده‌ی سینمای دولان در این فیلم نیز می‌باشد. مشکلات افراد همجنسگرا با خود و خانواده و جامعه، مشکلاتشان با مادر و وجود چنین شخصیتی از مادر، سکانس‌های تغزلی و ویدئوکلیپی و همه‌ی این موتیف‌های تکرار شونده در این فیلم هم نیز نمایان هستند. به یاد بیاوریم سکانس‌های طلایی و بلورین ورود جان اف دونوان به فرش قرمز فیلم هایش و رقص و شادی در کلاب ها. مشکلاتی که جان و روپرت با مادرانشان دارند و دیگر مشکلاتی که مبتنی بر همجنسگراییشان است و در حال دست و‌پنجه نرم کردن با آن‌ها می‌باشند.

در نقد و تحلیل فیلم The Death and Life of John F. Donovan باید گفت که ما با دو روایت موازی از زندگی دو نفر که با یکدیگر نامه نگاری دارند آشنا می‌شویم. دو نفر که با وجود اختلاف سنی حدود بیست سال، ویژگی‌های مشترکی با یکدیگر دارند. هر دو همجنسگرا هستند، تحت فشار روانی از طرف خانواده و جامعه اشان می‌باشند، روابط چندان خوبی با مادرانشان ندارند و گویی هر یک خود را در دیگری می‌بیند. جان دنبال آرامش کودکانه روپرت و روپرت در پی زندگی ستاره ای جان می‌باشد. در اصل هر دو به نوعی امید یکدیگر هستند و رابطه ای فراتر از ستاره و هوادار بین این دو شکل می‌گیرد و بیشتر شبیه رابطه ای پدرانه و پسرانه می‌شود و با توجه به فقدان پدر در زندگی روپرت، این نقش تشدید می‌یابد.

در این مسیر موازی است که شخصیت هر یک متحول می‌شود و به شناخت دیگری از خویشتن خویش می‌رسند و باعث پذیرش خودشان و گرایششان می‌باشد.در این جا داستان کمی مایه‌های اساطیری نیز به خود می‌گیرد که افول ستاره ای (جان) باعث درخشش ستاره ای دیگر (روپرت) می‌شود. در اینجا ستاره شدن نه لزوما به معنای شهیر شدن، بلکه به معنای روشن شدن راه زندگی و آینده‌ی روپرت می‌باشد. انتخاب کیت هرینگتون Kit Harington به عنوان ستاره‌ی تلویزیون نیز این امر هواداری را شدت می‌بخشد. چرا که او با توجه به بازی در سریال پرمخاطب Game of thrones دارای محبوبیت بسیاری شده است.

بیشتر بخوانید: نقد فیلم Roma ساخته‌ی آلفونسو کوارون؛ انعکاس زندگی در آب

در ادامه نقد و تحلیل فیلم The Death and Life of John F. Donovan باید گفت تحول شخصیت‌ها سریع تر از آنچه که باید اتفاق می‌افتد. به عنوان مثال تحول شخصیتی مادر روپرت؛ سام با هنرمندی ناتالی پورتمن تنها بعد از صحبت‌های معلم روپرت چندان قابل پذیرش نیست و ناگهانی تر از جهان واقعیت می‌باشد. یا تحول ناگهانی جان پس از خطابه‌ی پیرمرد در آشپزخانه و سر زدن به خانه‌ی مادری اش و بازآفرینی کودکی اش در حمام که به صورتی نمادین شستشوی خویش از زندگی پر فراز و فرودش می‌باشد نیز چندان با واقعیت همپا نیست.

نکته‌ی دیگری که در تحلیل فیلم The Death and Life of John F. Donovan حائز اهمیت است، از ریتم افتادگی فیلم پس از آشکار شدن روابط همجنسگرایانه‌ی جان و دزدیده شدن نامه نگاری‌های جان و روپرت توسط یکی از همکلاسی‌های او می‌باشد. در این بخش فیلم ریتم جدی و شاعرانه‌ی خویش را از دست می‌دهد و در حد فیلم‌های کمدی-معمایی هالیوودی تقلیل می‌یابد که البته این به هم ریختگی ریخت می‌تواند ناشی از بر هم خوردن ریتم معمول زندگی هر دو پس از این واقعه باشد. گرچه پس از پایان این حواشی، فیلم به ریتم پیشین خود بازمی گردد و تا پایان ادامه می‌یابد. همچنین برداشت‌های هلی شات از آسمان خراش‌های نیویورک اگرچه چشم نواز و زیباست اما چندان شباهتی به سینمای همیشگی دولان ندارد و بیشتر به فیلم‌های هالیوودی می‌ماند. گویی دولان در این اولین تجربه‌ی انگلیسی زبانش خواسته کمی از مایه‌های سینمای امریکا را به فیلم اش اضافه کند که همین باعث شکست یکدستی فیلم شده است.

بیشتر بخوانید: تحلیل فیلم Blue Is the Warmest Colour آبی گرمترین رنگ است؛ کاری از عبدالطیف کشیش

در ادامه نقد فیلم The Death and Life of John F. Donovan باید اشاره داشت که با وجود اینکه پختگی کارگردانی زاویه دولان در این فیلم به چشم می‌خورد اما تجربه و حرکت نوین و جسورانه‌ای از وی بر خلاف دیگر فیلم هایش که هر کدام تجربه ای نوین و جسورانه ای در کارنامه سینمایی وی بود دیده نمی شود. گویی دولان در اولین فیلم انگلیسی زبانش کمی محتاط تر عمل کرده و به جای آزمون و خطا بیشتر بر تجربه‌ی کارگردانی‌های پیشین اش تمرکز کرده است. وسواس‌های همیشگی اش در این فیلم اخیر پیش از پیش دیده می‌شوند. چرخش‌های دوربین و قاب بندی‌ها بسیار دقیق دکوپاژ شده اند. در این فیلم با وجود اینکه مخاطب بازی‌های فنی با تغییر کادر‌ها را نمی بیند اما همین بازی‌ها خود را با دکوپاژ دقیق دولان نشان می‌دهند.

بدین معنی که ما کادر‌های مختلف مستطیلی و مربعی را در فیلم می‌بینیم اما این بار به وسیله انتخاب زاویه و چرخش دوربین و با توجه به قرارگیری اشیا و در و پنجره و… صورت می‌پذیرد. اشاره به جزئیات مانند انگشت جوهری مادر نیز نمونه ای از این پختگی هاست. همه این موارد نشان از بلوغ کارگردانی دولان دارند. در ادامه‌ی همین موضوع در تحلیل و بررسی فیلم The Death and Life of John F. Donovan باید اشاره داشت که مخاطب پیگیر سینمای زاویه دولان Xavier Dolan می‌تواند نشانی‌هایی از فیلم‌های پیشین او در ساخته‌ی اخیر وی ببیند. ارتباط قوی معلم و شاگرد بسیار شباهت به فیلم‌های J’ai tué ma mère و Momy دارند. سکانس ارتباط جنسی جان با توجه به نماهای بسته و نور قرمز نماها، بسیار تداعی کننده چنین سکانسی در فیلم les amours imaginaires می‌باشد. فرم روایی فیلم که از طریق مصاحبه صورت می‌گیرد به همین فرم روایی در Laurence anyways می‌ماند. مسئله‌ی مرگ نیز تم مشترک این فیلم اخیر و Tom à la ferme می‌باشد. مشت کوبیدن جان به دیوار خانه مادری نیز قرینه‌ی نمای معروف مشت زدن ونسان کسل در خانه مادری در فیلم پیشین دولان Just la fine du monde می‌باشد. گویی فیلم The Death and Life of John F. Donovan ادای دینی است به تمامی فیلم‌هایی که دولان پیش از این ساخته بود.

در انتهای نقد و تحلیل فیلم The Death and Life of John F. Donovan باید گفت شاید جدیدترین ساخته‌ی زاویه دولان مانند فیلم‌های پیشین وی اتفاق جدیدی نباشد و آنچنان که باید مخاطب را راضی نکند، اما باید اشاره کرد که این فیلم آن قدر دارای لحظه‌های ناب دولانی هست که مخاطب را سر شوق آورد.

بیشتر بخوانید: نقد فیلم Climax ساخته گاسپار نوئه؛ وقتی رنگ‌ها صدایی بُرنده دارند!