قلعه بهستان استوار در مسیر رود قزل اوزن

خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها: قلعه بهستان، قلعه و کهن دژی عظیم و زیبا و تاریخی استوار و ایستاده در مسیر رودخانه قزل اوزن، یکی از ۲۰ قلعه تاریخی شهرستان ماه نشان در استان زنجان است که قدمت آن به قرن پنجم هجری قمری تخمین زده می‌شود که جزو آثار تاریخی ناشناخته استان زنجان بوده و تنها چیزی که این اثر تاریخی را به فعالان و طرفداران میراث فرهنگی شناسانده، ثبت آن در میراث ملی است.

قلعه بهستان یکی از قلعه‌های تاریخی و مهم شهرستان ماهنشان در استان زنجان است که به علت شرایط زمانی خاص آن دوره، حاکمان برای دفاع از خود و مردم، اقدام به ساخت این قلعه کرده‌اند.

فضای داخلی اتاق‌ها به نحوی ساخته شده که گاهی دارای سقفی تیزه‌دار و همچنین محل‌هایی به شکل مثلث یا مدور روی دیوارها، برای قرار گرفتن پیه‌سوز بوده است. در قسمت فوقانی راه‌پله‌های ضلع شمال غربی، اتاقی به شکل طاق محراب‌های مسجد دوران اسلامی تزئین شده است که متعلّق به دوره اسلامی است دالان‌ها، به هر تعدادی که به اتاق‌های قلعه اضافه شده، راه‌های ارتباطی آن‌ها نیز به صورت دالان‌هایی به مجموعه افزوده شده است.

یادگار بازمانده از هخامنشان

راه‌پله‌ها، این دژ دارای راه‌پله‌های زیگ‌زاگی در ضلع‌های غربی و شرقی است که روزگاری از پایینی‌ترین قسمت ضلع شمالی آن شروع می‌شده و حالا جز ویرانه‌ای تحمیل شده بر هسته اصلی قلعه به چیز دیگری شبیه نیست و به دلیل فرسایش طبقات زیرین آن، تردد در این مسیر خطرناک و تقریباً ناممکن است. راه‌پله‌های ضلع شمال غربی قلعه به عنوان یکی از مناطق دست نخورده و سالم دژ بهستان است.

گروهی نیز بر این عقیده اند که پیشینه این دژ به دوره هخامنشیان می‌رسد. اما بر اساس بررسی‌ها و پژوهش‌های باستان شناسی انجام گرفته توسط اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان، قلعه بهستان، در دوره پس از اسلام، به خصوص دوره میانی اسلام، قرن پنجم و ششم ه. ق، پابرجا بوده و کاربرد داشته‌است.

قلعه بهستان به شماره ۱۴۵۸ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌است. ولی به علت بی توجهی و ناشناخته بودن و همچنین عوامل انسانی و طبیعی در حال نابودی است. هم اکنون به دلیل تخریب زیاد تنها با عملیات کوهنوردی می‌توان بر بالای قلعه با تخته سنگ‌های عظیم مسطح آن رسید. قسمت بالای قلعه با گچ اندوده شده و داخل آن حوضی با ابعاد ۷ در ۳ متر و از جنس سنگ و ساروج قرار دارد که با استفاده از لوله‌های آب گلی نیم‌متری به اسم گنگ آب آن تأمین می‌شده‌است.

قلعه بهستان یکی از ۲۰ قلعه تاریخی شهرستان ماهنشان در استان زنجان است که قدمت آن به قرن پنجم هجری قمری تخمین زده می‌شودبه علت شرایط زمانی خاص آن دوره، حاکمان جهت دفاع از خود و مردم اقدام به ساخت این قلعه کرده‌اند قلعه بهستان یکی از ۲۰ قلعه تاریخی شهرستان ماهنشان در استان زنجان است که قدمت آن به قرن پنجم هجری قمری تخمین زده می‌شود به علت شرایط زمانی خاص آن دوره، حاکمان جهت دفاع از خود و مردم اقدام به ساخت این قلعه کرده‌اند در حال حاضر اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان اقدامات گسترده برای مرمت و بهسازی و حفظ و نگهداری این مکان در دست اجرا دارد.

این قلعه که در دل کوهی از جنس خاک سفت و سخت بنا شده است به علت وزش بادهای تند و فرسایش و همچنین عبور رودخانه قزل اوزن از کنار قلعه در حال تخریب است سازندگان قلعه با در نظر داشتن طرح اولیه، اقدام به کندن کوه و تخلیه خاک‌ها و سنگ‌ها کرده‌اند و اتاق‌ها را به وجود آوردند و به هر تعدادی که به اتاق‌های آن اضافه شده راه‌های ارتباطی آنها به مجموعه نیز به‌صورت دالان‌هایی افزوده شده.

فضای کلی قلعه به ۳ دسته شامل اتاق‌ها، دالان‌ها و راه‌پله‌ها تقسیم می‌شده تکه گاه دارای سقفی تیزه‌دار و دارای محل‌هایی به شکل مثلث یا مدور روی دیوارها برای قرار گرفتن پیه‌سوز بوده‌است.

این دژ دارای راه‌پله‌های زیگ‌زاگی در ضلع‌های غربی و شرقی است که روزگاری از پایینی‌ترین قسمت ضلع شمالی آن شروع می‌شده و به دلیل فرسایش طبقات زیرین آن، تردد در این مسیر خطرناک و تقریباً ناممکن است.

راه‌پله‌های ضلع شمال‌غربی قلعه به عنوان یکی از مناطق دست نخورده و سالم دژ بهستان است که بالای این پله‌ها، اتاقی به شکل طاق محراب‌های مسجد دوران اسلامی تزئین شده متعلق به دوره اسلامی وجود دارد و راه‌پله‌های زیاد با عرض یک متر نیز اقتباس از این سبک معماری است.

هم اکنون به دلیل تخریب زیاد تنها با کوهنوردی می‌توان بر بالای قلعه با تخته سنگ‌های عظیم مسطح آن رسید قسمت بالای قلعه با گچ اندوده شده و داخل آن حوضی با ابعاد ۷ در ۳ متر و از جنس سنگ و ساروج قرار دارد که با استفاده از لوله‌های آب گلی نیم‌متری به اسم گنگ آب آن تأمین می‌شده است.

برخی، پیشینه این دژ را به زمان ماد نسبت می‌دهند. مادها از طریق مصب و کناره‌های رودخانه قزل اوزن وارد فلات ایران شدند و در روستاهایی همچون مادآباد در ۱۵ کیلومتری شهر ماه‌نشان مستقر شدند و وجود قلعه‌های دفاعی همچون قلعه بهستان در ۱۲ کیلومتری ماه‌نشان معماری زیبا و هنرمندانه‌ای را به نمایش گذاشته‌است.

این دژ به شماره ۱۴۵۸ به نام قلعه بهستان در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌است.

پناهگاه حیات وحش انگوران

پناهگاه حیات وحش انگوران با مساحتی بالغ بر ۲۹۸۱۲ هکتار طی مصوبه شماره ۶۵ مورخ ۲۱/‌۰۵/‌۱۳۵۴‬ شورایعالی محیط زیست به مجموعه مناطق تحت مدیریت سازمان پیوست.

انگوران در سال ۱۳۵۴ به عنوان پناهگاه حیات وحش معرفی شد. این منطقه با وسعت ۲۹۸۱۲ هکتار در شهرستان ماهنشان استان زنجان واقع شده است

انگوران در سال ۱۳۵۴ به عنوان پناهگاه حیات وحش معرفی شد. این منطقه با وسعت ۲۹۸۱۲ هکتار در شهرستان ماهنشان استان زنجان واقع شده است و بخشی از جنوب شرق منطقه حفاظت شده انگوران می‌باشد دامنه ارتفاعی ۱۲۸۰ تا ۲۲۰۰ متر، بارندگی و دمای متوسط سالیانه ۴۰۰ میلیمتر و ۱۰ درجه سانتیگراد، منطقه را دارای اقلیم نیمه خشک معتدل کرده است.

وجود رودخانه‌های قزل اوزن، انگوران چای به همراه شرایط توپوگرافی خاص منجر به تشکیل زیستگاه‌های متنوع جانوری شده است.

گونه‌های شاخص جانوری پناهگاه حیات وحش انگوران عبارتند از: قوچ و میش ارمنی، سیاه گوش و گونه‌های دیگر شامل: کل و بز، خرس قهوه‌ای، گرگ، شنگ، کفتار، روباه معمولی، کبک دری، کبک، دلیجه، عقاب، شاهین، اگرت بزرگ، انواع کوکرها، خوتکا، اردک سرسبز، درنا، باکلان، حواصیل، افعی زنجانی، افعی دماوندی، کورمار، لاک پشت برکه‌ای و ماهیانی چون زرده پر، سس ماهی سفید رودخانه‌ای و اسب.

مشهورترین آثار گردشگری طبیعی این خطه جز تپه‌های رنگی که در تابستان با تابش نور خورشید هنر رنگ آمیزی نقاش متعال را به ما نشان می‌دهد وجود برجک‌های استوانه‌ای شکل است که در بین عوام به دودکش جن معروف شده است؛ در کنار قسمتی از مسیرتان خودنمایی خواهد کرد. این نوع از جاذبه‌های طبیعی را در معدود نقاطی ازدنیا خواهید دید.

دریاچه زیبای پری که در محدوده شهرستان ماه‌نشان واقع شده، زیباترین جاذبه‌های طبیعی شهرستان ماه نشان است و تقریباً تنها دریاچه طبیعی کل استان زنجان به حساب می‌آید که با چشم انداز بسیار زیبایی در میان یک دشت وسیع گسترده شده است دریاچه زیبای پری که در محدوده شهرستان ماه‌نشان واقع شده، زیباترین جاذبه‌های طبیعی شهرستان ماه نشان است و تقریباً تنها دریاچه طبیعی کل استان زنجان به حساب می‌آید که با چشم انداز بسیار زیبایی در میان یک دشت وسیع گسترده شده است. خرداد ماه و تیر ماه بهترین ماه‌های سفر به این منطقه هستند.

وسعت دریاچه در حدود ۰.۵ کیلومتر مربع سات و گستره‌ای شمالی جنوبی دارد. طول دریاچه ۱.۲ کیلومتر و عرض آن ۵۰۰ متر است. دریاچه در ۲ کیلومتری شمال شرقی روستای پری واقع است. این دریاچه از طریق جاده ماهنشان به روستاهای سهند سفلی، سهند علیا، قاضی کندی، حسن آباد و پری قابل دسترسی است.

این دریاچه در دهستان اوریاد (بخش مرکزی ماهنشان) واقع شده و فاصله آن از مرکز استان ۱۵۲ و از شهر ماهنشان ۴۵ کیلومتر است. اطراف دریاچه خندقلو دارای آب و هوای نیمه خشک بوده و مساحت این منطقه ۴۰ هکتار است و پوشش گیاهی این منطقه مرتع و منابع آب موجود آن از طریق چاه و آب دریاچه تأمین می‌شود.

هم اینک سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان در حال انجام مطالعه و طراحی برای اجرای سایت تفریحی در حاشیه دریاچه خندقلو است.

اطراف این دریاچه بدلیل وجود جاذبه‌های مهم گردشگری و پتانسیل‌های توسعه، قابلیت احداث مجموعه‌ای از تأسیسات گردشگری مانند ارائه خدمات اقامتی، پذیرایی، تفریحی، فرهنگی و ورزشی در یک مکان واحد را دارد.