وزن مادر دوقلوها، باید چند کیلو اضافه شود؟

دکتر مریم تقوی صفا، متخصص زنان: مراجعان زیادی دارم که برای صاحب فرزند شدن لحظه‌شماری می‌کنند؛ برخی از این زوج‌ها می‌‌گویند که دلشان می‌خواهد دو فرزند دوقلو داشته باشند؛ معمولا هم دوست دارند یکی از آن‌ها دختر و دیگری پسر باشد.

قبل از هرچیز بدانید که صاحب فرزند شدن مانند خرید از سوپرمارکت نیست که بچه را سفارش دهیم. زوج‌های زیادی از ما می‌خواهند با روش IVF هر چند تا فرزندی که می‌خواهند با جنسیت دلخواه برایشان به وجود آوریم.

اما خوانندگان عزیز باور کنید روش IVF برای درمان ناباروری است و در موفقیت آن عوامل زیادی دخیل هستند و قضیه به همین سادگی‌ها نیست. ‌

در ضمن بارداری ۲ یا چند قلویی آن‌طور که شما فکر می‌کنید نیست؛ رحم هر خانمی فضای محدودی دارد و اگر قرار باشد به جای یک جنین دو یا چند جنین در آن رشد کنند مطمئنا مادر و جنین‌ها در شرایط سخت‌تری قرار می‌گیرند. در این شماره می‌خواهم با شما کمی در مورد وضعیت بارداری ۲ یا چندقلویی صحبت کنم و در پایان قضاوت را بر عهده خودتان می‌گذارم.

بله. به‌طور کلی باید به ازای هر جنین ۳۰۰ کالری به میزان کالری رژیم غذایی عادی خانم اضافه شود. یعنی زنی که ۲ قلو باردار است باید ۶۰۰ کالری در روز بیشتر از روزهای پیش از بارداری‌اش غذا بخورد یعنی ۲۸۰۰ کالری و برای بارداری ۳ قلویی ۳۱۰۰ کالری در روز. البته صرف‌نظر از تعداد جنین‌ها، مادر باردار باید مقدار کالری روزانه خود را به ۳ وعده اصلی و ۲ میان‌وعده تقسیم کند.

در دوران بارداری باید مراقب وزن خود باشید البته این به معنی غذای ناکافی خوردن نیست اما باید حدود کالری مجازتان را رعایت کنید. استفاده از گروه‌های غذایی ضروری برای این مادران باردار بسیار مهم است زیرا جنین‌ها برای رشد به انواع گروه‌های غذایی نیاز دارند.

به طور کلی خانمی که ۲ قلو باردار است باید حدود ۱۴تا۲۰ کیلوگرم وزن و خانمی که ۳ قلو باردار است باید ۲۲تا ۲۷ کیلوگرم اضافه کند. برای پیروی از یک الگوی تغذیه‌ای و محدوده وزنی مناسب ضمن مراجعه به متخصص زنان به متخصص تغذیه هم مراجعه کنید. البته مقادیر گفته شده در مورد زنانی که قبل از بارداری کمبود یا اضافه وزن داشته‌اند، متفاوت است.

بله میزان فولیک‌اسید، آهن و کلسیم در مورد زنانی که ۲ یا چند قلو باردار هستند، متفاوت است. خانم‌ها می‌توانند جزئیات آن را از متخصص زنان معالج‌شان سوال کنند. یادتان باشد که در بارداری‌های ۲ یا چندقلویی مادر در خطر کم‌خونی فقر آهن قرار دارد.

از طرفی گاهی میزان زیاد آهن سبب یبوست و حالت تهوع می‌شود. اگر برای شما هم چنین حالتی پیش آمد حتما با متخصص زنان معالج‌تان مشورت کنید.

این خانم‌ها باید در روز ۳ لیتر آب بنوشند زیرا کم‌آب شدن بدن‌شان خطر زایمان زودرس را در پی دارد. بهتر است همیشه یک بطری آب به همراه داشته باشید. آب مورد نیاز بدن می‌تواند از طریق شیر و آب‌میوه هم تامین شود.

این مقدار آب باعث می‌شود بیشتر دستشویی بروید که اشکالی ندارد و در ضمن رنگ ادرارتان باید تنها بی‌رنگ متمایل به زرد باشد نه این‌که زردرنگ شود. اگر ادرارتان زرد است باید آب بیشتری بنوشید.

اگر به‌طور معمول در برنامه روزانه‌تان ورزش هم دارید توصیه می‌شود در دوران بارداری ۲ قلویی هم به ورزش خود ادامه دهید اما این ورزش نباید سنگین باشد و حرکات سبک و آرام انجام دهید.

از بهترین ورزش‌ها برای دوران بارداری شنا کردن، ایروبیک در آب، یوگای بارداری و پیاده‌روی هستند. حین ورزش قبل و بعد از آن حتما به میزان کافی آب بنوشید و اگر احساس درد، تپش قلب شدید یا سرگیجه داشتید بلافاصله ورزش را قطع کنید.

به خاطر بسپارید حمل ۲ جنین یا بیشتر در رحم خودش یک فعالیت سنگین محسوب می‌شود و نباید در این بارداری خاص خیلی از خودتان کار بکشید. هنگام کشیدن، بالابردن یا بلند کردن اشیا حتما به توان خود دقت کنید و هرگز بدون وقفه راه‌های طولانی را طی نکنید.

اگر هنگام کار در محل خدمت یا خانه می‌ایستید توصیه می‌کنم یک صندلی بلند تهیه کنید و پشت میز یا پیش‌خوان آشپزخانه بنشینید. در ضمن از هفته ۲۴ باید فعالیت‌های خود را کاهش دهید و انرژی خودتان را برای رشد و تکامل جنین‌تان صرف کنید.

مثلا هر ازگاهی کمی قدم بزنید یا کمی شنا کنید. البته گاهی صلاح می‌بینیم که به بعضی مراجعان با توجه به وضعیت جسمی‌شان استراحت مطلق هم بدهیم.

اگرچه بیشتر این زنان فرزندان سالمی را به دنیا می‌آورند اما خطراتی که در کمین یک مادر باردار و جنین او هستند برای مادری که ۲ یا چند جنین در شکم دارد، بیشتر است.

هرچه میزان ناراحتی این مادران در طول بارداری بیشتر باشد احتمال زایمان زودهنگام در آن‌ها بالا‌تر می‌رود در این صورت نوزادان آن‌ها نارس می‌شوند و این زود‌تر به دنیا آمدن خطرهای زیادی را برای نوزادان به همراه دارد.

‌در بارداری‌های ۲ قلویی خطر زایمان زودرس ۶۰ درصد و در بارداری‌های ۳ قلویی این خطر به ۹۰ درصد می‌رسد. به طور کلی بارداری ۲ قلویی ۳۵ و بارداری ۳ قلویی ۲۹ هفته طول می‌کشد.

نوزادی که ۳۷ هفته رشد و تکامل دوران جنینی را طی نکرده نارس است و برای حیات در این دنیا آمادگی ندارد. شش‌ها، مغز و دیگر اندام‌های این کودکان رشد کافی نکرده‌اند و تکامل نیافته‌اند سیستم ایمنی نوزاد نارس هنوز برای مقابله با عوامل بیگانه و عفونی آماده نیست. به‌طور کلی هرچی نوزاد زود‌تر به‌دنیا بیاید خطرات بیشتری او را تهدید می‌کند.

جنین‌های ۲ یا چند قلو در دوران جنینی به وزن مناسب تولد نمی‌رسند و به طور میانگین وزن تولد دوقلو‌ها، سه قلو‌ها و چهارقلو‌ها به ترتیب ۵/۲، ۸/۱ و ۳/۱ کیلوگرم است.

نوزادی که وزن تولد کمی دارد حتی اگر نارس هم نباشد، دچار مشکلات زیادی می‌شود مثلا نمی‌تواند دمای بدنش را تنظیم کند، با عوامل عفونی مبارزه کند یا وزن بگیرد. بنابراین باید در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان بستری شود.

پره‌اکلامپسی: پره‌اکلامپسی در ۱۰تا ۱۵ درصد زنانی که دوقلو باردارند ایجاد می‌شود. یعنی احتمال ابتلای آن در بارداری دو قلویی دو برابر بارداری معمولی است. به‌دنبال این اختلال فشارخون و میزان پروتئین ادرار بالا می‌رود.

دیابت بارداری: احتمال ابتلای زنان به دیابت بارداری در بارداری ۲ یا چند قلویی به مراتب بیشتر از بارداری معمولی است. اگر شما هم ۲ یا چندقلو باردارید و به دیابت بارداری هم مبتلا شده‌اید لازم است متخصص زنان معالج‌تان بادقت بیشتری شما را زیرنظر داشته باشد تا قند خون‌تان بالا نرود زیرا بی‌توجهی به دیابت بارداری خطرات زیادی را برای شما و فرزندتان به‌بار می‌آورد.

قطع جفت: اگر جفت قبل از زایمان از رحم جدا شود رشد جنین مختل می‌شود و امکان دارد مادر زایمان زودرس یا مرده‌زایی داشته باشد. قطع جفت در ۲ یا چندقلویی با احتمال بیشتری رخ می‌دهد.

این مورد به وضعیت مادر و جنین‌هایش بستگی دارد که پزشک متخصص معالج در صورت نیاز برای خانم تجویز می‌کند.

احتمال سقط یک جنین در مراحل ابتدای بارداری میان افرادی که دوقلو باردارند ۲۰ درصد و احتمال سقط یک جنین یا بیشتر میان زنانی که ۳ قلو باردارند ۴۰ درصد است.

این سقط معمولا تشخیص داده نمی‌شود زیرا در مراحل ابتدای بارداری از مادر سونوگرافی گرفته نمی‌شود و تنها نشانه آن خونریزی واژن است. جنین‌ یا جنین‌های باقی‌مانده معمولا به رشد طبیعی خود ادامه می‌دهند.

از دست دادن جنین بعد از هفته ۲۰ بارداری را مرده‌زایی می‌گوییم که چندان شایع نیست اما به‌هر حال در بارداری ۲ یا چندقلویی با احتمال ۱تا ۲ درصد رخ می‌دهد.