آپنه خواب در کودکان، همه اطلاعات لازم

آپنه خواب انسدادی کودکان نوعی اختلال خواب است که در آن تنفس کودک تا حدودی یا به طور کامل و مکرراً در طول خواب دچار توقف می‌شود. این اختلال بر اثر باریک شدن یا انسداد راه هوایی فوقانی در طول خواب رخ می‌دهد.
بین آپنه خواب انسدادی کودکان و آپنه خواب در بزرگسالان تفاوت‌هایی وجود دارد. در حالی که افراد بزرگسال به طور معمول دچار خواب‌آلودگی در طول روز می‌شوند، کودکان بیشتر محتمل است که به مشکلات رفتاری مبتلاء شوند. علت زیربنایی آپنه خواب در بزرگسالان اغلب اوقات چاقی است، حال آنکه در کودکان شایع‌ترین علت در این مورد بزرگ شدن ادنوئیدها و لوزه‌ها است.
تشخیص و درمان زودهنگام برای پیشگیری از عوارض بیماری که می‌توانند باعث آسیب دیدن رشد کودک، نمو شناختی و رفتاری وی شوند اهمیت دارد.

علایم آپنه خواب انسدادی کودکان
در طول خواب، علایم و نشانه‌های آپنه خواب انسدادی کودکان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- خر و پف
- مکث تنفسی
- خواب بی‌قرار
- خر خر کردن، سرفه یا حالت خفگی
- تنفس دهانی (تنفس از راه دهان)
- خیس کردن بستر خواب
- کابوس
نوزادان و کودکان خردسال مبتلاء به آپنه خواب انسدادی کودکان همیشه اوقات خر و پف نمی‌کنند. آنها صرفاً ممکن است دچار اختلال خواب شوند.
در طول روز، کودکان دچار آپنه خواب ممکن است:
- دچار عملکرد ضعیف تحصیلی شوند
- دچار دشواری در توجه به مسائل باشند
- دچار مشکلات یادگیری شوند
- دچار مشکلات رفتاری شوند
- در وزن‌گیری دچار مشکل شوند
- بیش‌فعال شوند
چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم؟
در صورتی که کودک مکرراً در هنگام برخاستن از خواب در هنگام صبح دچار احساس خستگی بوده و مشکلات رفتاری داشته باشد باید به پزشک مراجعه گردد.

علل آپنه خواب انسدادی کودکان
چاقی یک عامل زیربنایی اصلی آپنه خواب انسدادی در بزرگسالان است. اما در کودکان شایع‌ترین علت منجر به آپنه خواب انسدادی بزرگ شدن لوزه‌ها و ادنوئیدها است. به هر حال، چاقی در کودکان نیز نقشی در این مورد ایفا می‌کند. دیگر علل زیربنایی می‌تواند آنومالی‌های کرانیوفاسیال و اختلالات نوروماسکولر را شامل شود.

ریسک فاکتورهای آپنه خواب انسدادی کودکان
در کنار چاقی، دیگر ریسک فاکتورهای آپنه خواب انسدادی کودکان شامل موارد زیر است:
- سندرم داون
- ناهنجاری‌های جمجمه یا صورت
- فلج سربرال یا فلج مغزی
- بیماری سلول داسی شکل
- بیماری نوروماسکولر
- داشتن تاریخچه وزن کم هنگام تولد
- تاریخچه خانوادگی ابتلاء به آپنه خواب انسدادی

عوارض آپنه خواب انسدادی کودکان
آپنه خواب انسدادی کودکان می‌تواند باعث ایجاد عوارض شدید شامل موارد زیر شود:
- نارسایی رشد
- مشکلات قلبی
- مرگ

تشخیص آپنه خواب انسدادی کودکان
برای تشخیص آپنه خواب انسدادی کودکان دکتر علایم مبتلابه کودک را مرور کرده، شرح حال پزشکی او را می‌گیرد و یک معاینه بالینی انجام می‌دهد. پزشک می‎تواند انجام تست‌هایی به شرح زیر را برای تشخیص اختلال مورد بحث در دستور کار قرار دهد:
- پلی‌سومنوگرام. پزشکان اختلال مبتلابه کودک را در طول یک مطالعه خواب در طول شب مورد ارزیابی قرار می‌دهند. این تست شامل استفاده از سنسورهایی متصل به بدن کودک برای ضبط فعالیت امواج مغزی، الگوهای تنفسی، خر و پف، میزان اکسیژن، ضربان قلب و فعالیت عضلانی در طول خواب کودک است.
- اکسی‌متری. اگر پزشک ظن قوی در مورد ابتلاء کودک به آپنه خواب انسدادی داشته باشد، یک مورد ثبت میزان اکسیژن در طول شب می‌تواند به انجام تشخیص کمک کند. اکسی‌متری را می‌توان در محیط خانه نیز انجام داد. به هر جهت، برخی از اوقات این تست در انجام تشخیص موفق نیست، که در این مورد نیاز است تا بر روی کودک یک مورد مطالعه پلی‌سومنوگرام انجام شود.
- الکتروکاردیوگرام. در الکتروکاردیوگرام پچ‌های سنسور به همراه رشته‌های متصل (الکترودها) ایمپالس‌های الکتریکی ایجاد شده توسط قلب کودک را بررسی می‌کنند. پزشکان ممکن است این تست را برای تعیین ابتلاء احتمالی کودک به یک اختلال زیربنایی قلب مورد استفاده قرار دهند.

درمان آپنه خواب انسدادی کودکان
پزشک برای یافتن بهترین گزینه درمانی برای کودک دچار آپنه خواب با والدین کار می‌کند. درمان در این مورد می‌تواند گزینه‌های زیر را شامل باشد:
- دارودرمانی. استروئیدهای موضعی بینی مثل فلوتیکازون (دایمیستا، تسکین دهنده آلرژی فلوناز، ژانس) و بودسوناید (رینوکورت) می‌توانند علایم آپنه خواب را در کودکان دچار موارد خفیف آپنه خواب انسدادی کاهش دهند. برای کودکان مبتلاء به آلرژی، مونتلوکاست (سینگیولر) می‌تواند در صورت کاربرد منفرد یا به همراه استروئیدهای بینی برای تخفیف علایم مفید باشد.
- برداشتن لوزه‌ها و ادنوئیدها. پزشک ممکن است کودک را برای مشورت در مورد خارج کردن لوزه‌ها و ادنوئیدها به متخصص گوش، حلق و بینی ارجاع دهد. عمل ادنوتونسیلکتومی می‌تواند با باز کردن راه هوایی باعث بهبود آپنه خواب انسدادی شود. بر مبنای وضعیت بیماری کودک احتمال تجویز روش‌های دیگر جراحی راه هوایی فوقانی وجود دارد.
- درمان فشار مثبت راه هوایی. در درمان فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP) و فشار مثبت راه هوایی دوطرفه (BPAP)، ماشین‌های کوچکی به شکل ملایم هوا را از طریق یک لوله و ماسک متصل به بینی یا بینی و دهان کودک می‌دمند. ماشین فشار هوا را به داخل قسمت پشت گلوی کودک انتقال می‌دهد تا راه هوایی وی را باز نگه دارد. پزشکان اغلب آپنه خواب انسدادی کودکان را با استفاده از درمان فشار مثبت راه هوایی معالجه می‌کنند.
تنظیم کامل ماسک و تجدید تنظیم آن در شرایط رشد کودک می‌تواند به تحمل ماسک مزبور توسط کودک کمک کند.
- دستگاه‌های دهانی. وسایل دهانی مثل دستگاه‌های دندان‌پزشکی یا دهان‌گیره‌ها، باعث حرکت دادن رو به جلو فک و زبان کودک برای باز نگه داشتن راه هوایی می‌شوند. متخصصان دهان و دندان مایو کلینیک استفاده از دستگاه‌های داخل دهان را برای درمان آپنه خواب آزمایش کرده‌اند. صرفاً برخی کودکان از این دستگاه‌ها سود می‌برند.

سبک زندگی و مداوای خانگی
- اجتناب از محرک‌ها و مواد آلرژی‌زا در راه‎های هوایی. تمامی کودکان و به ویژه کودکان دچار آپنه خواب انسدادی کودکان باید از دود تنباکو یا دیگر مواد آلرژی‌زا یا آلوده کننده در فضای بسته دور باشند، زیرا این مواد می‌توانند سبب ایجاد آزردگی و احتقان شوند.
- کاهش وزن. پزشکان ممکن است در صورت چاق بودن کودک کاهش وزن را در مورد وی تجویز کنند. پزشک می‌تواند در این مورد یک رژیم غذایی و اطلاعات تغذیه‌ای در اختیار والدین قرار دهد، یک برای مدیریت چاقی مورد را به یک متخصص دیگر ارجاع دهد.