مدفوع نکردن نوزاد، از هیرشپرونگ است؟

بیماری هیرشپرونگ (هیرشسپرونگ) اختلالی است که به روده بزرگ (کولون) لطمه می‌زند و سبب بروز مشکلاتی در مورد دفع مدفوع می‌شود. این بیماری مادرزادی بوده و نتیجه از دست دادن سلول‌های عصبی در عضلات کولون نوزاد است.
نوزاد مبتلاء به بیماری هیرشپرونگ معمولاً در روزهای پس از تولد قادر به دفع مدفوع نیست. در موارد خفیف ممکن است بیماری تا دوران کودکی تشخیص داده نشود. به شکل نادر بیماری هیرشپرونگ برای اولین بار در دوران بزرگسالی تشخیص داده می‌شود.
عمل جراحی برای بای‌پس یا خارج کردن بخش آسیب دیده روده بزرگ راه درمان این بیماری است.

علایم بیماری هیرشپرونگ
نشانه‌ها و علایم بیماری هیرشپرونگ بر مبنای شدت آن متفاوت است. معمولاً نشانه‌ها و علایم این بیماری به فاصله کوتاهی پس از تولد خود را نشان می‌دهند اما گاهی از اوقات بروز آنها در دوره‌های بعدی زندگی رخ می‌دهد.
به طور معمول آشکارترین نشانه‌ها در نوزاد عدم توانایی دفع مدفوع به فاصله 48 ساعت پس از تولد است.
نشانه‌ها و علایم دیگر در نوزاد می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• ورم شکم
• استفراغ، شامل استفراغ مواد سبز یا قهوه‎ای رنگ
• یبوست یا گاز، که ممکن است باعث بدخلقی نوزاد شود
• اسهال

در کودکان بزرگ‌تر، نشانه‌ها و علایم موارد زیر را شامل می‎شود
• ورم شکم
• یبوست مزمن
• گاز
• نارسایی رشد
• خستگی مفرط
علل بیماری هیرشپرونگ
علت بیماری هیرشپرونگ روشن نیست. این بیماری گاهی از اوقات در خانواده‌ها بروز می‌کند و در برخی از اوقات ممکن است با یک جهش ژنتیکی همراه باشد.
بیماری هیرشپرونگ زمانی بروز می‌کند که سلول‎های عصبی کولون به طور کامل شکل نمی‌گیرند. سلول‌های کولون انقباض عضلاتی را که غذا را در روده‌ها به حرکت درمی‌آورند کنترل می‌کنند. بدون این انقباضات، مدفوع در روده بزرگ باقی می‌ماند.

ریسک فاکتورهای بیماری هیرشپرونگ
عوامل افزایش دهنده خطر بروز بیماری هیرشپرونگ عبارتند از:
• داشتن خواهر یا برادر تنی مبتلاء به بیماری هیرشپرونگ: بیماری هیرشپرونگ می‌تواند وراثتی باشد. اگر کسی دارای یک بچه مبتلاء به بیماری هیرشپرونگ باشد، خطر ابتلاء به این بیماری بچه بعدی را تهدید می‌کند.
• جنس مرد: بیماری هیرشپرونگ در جنس مذکر بیش از جنس مؤنث شایع است.
• ابتلاء به دیگر اختلالات ارثی: بیماری هیرشپرونگ با برخی اختلالات وراثتی دیگر مثل سندرم داون و دیکر ناهنجاری‌های مادرزادی مثل بیماری مادرزادی قلب مرتبط است.

عوارض بیماری هیرشپرونگ
کودکان مبتلاء به بیماری هیرشپرونگ در برابر یک عفونت روده‌ای جدی به نام انتروکولیت آسیب‌پذیرند. انتروکولیت می‌تواند کشنده باشد و نیاز به درمان فوری دارد.

تشخیص بیماری هیرشپرونگ
پزشک کودک را معاینه کرده و در مورد حرکات روده وی سؤال می‌کند. پزشک ممکن است از یکی از تست‌های زیر یا تعداد بیشتری از آنها برای از تشخیص خارج کردن بیماری هیرشپرونگ استفاده کند:
• تست اشعه X شکم با استفاده از رنگ کنتراست. باریم یا رنگ کنتراست دیگری با استفاده از یک لوله مخصوص از راه راست روده وارد کولون می‌شود. باریم جدار روده را پر کرده و می‌پوشاند و محیطی مرئی از کولون و راست روده به وجود می‌آورد.
اشعه X اغلب کنتراست روشنی بین بخش فاقد عصب نازک روده و بخش نرمال اما اغلب متورم روده در پشت آن ایجاد می‌کند.
• اندازه‌گیری کنترل عضلات اطراف راست‌روده (مانومتری آنال). تست مانومتری به طور معمول در مورد کودکان بزرگ‌تر و بزرگسالان انجام می‌شود. پزشک بالونی را در راست روده باد می‌کند. در نتیجه این کار عضله اطراف باید ریلکس (شُل) شود. اگر این اتفاق رخ ندهد، علت ممکن است بیماری بیماری هیرشپرونگ باشد.
• بیوپسی کولون. بیوپسی کولون قابل اعتمادترین راه برای شناسایی بیماری هیرشپرونگ است. نمونه بیوپسی را می‌توان با یک دستگاه ساکشن گرفت، و سپس آن را برای تعیین وجود یا عدم وجود سلول‌های عصبی زیر میکروسکپ مورد بررسی قرار داد.

درمان بیماری هیرشپرونگ
در مورد اغلب مردم، بیماری هیرشپرونگ با عمل جراحی بای‌پس بخش فاقد سلول‎های عصبی درمان می‎شود. دو راه برای عمل مزبور وجود دارد: جراحی فشار به واسطه یا جراحی استومی.

جراحی فشار به واسطه
در این عمل، جدار بخش بیمار کولون جدا شده و دور انداخته می‌شود. سپس بخش نرمال داخل کولون کشیده شده و به سوراخ مقعد متصل می‌شود. این عمل به طور معمول با روشی کمتر تهاجمی (لاپاروسکپی) انجام شده و عمل از طریق سوراخ مقعد صورت می‌گیرد.

عمل جراحی استومی
در کودکان بسیار بدحال این عمل را می‌توان در دو مرحله انجام داد.
ابتدا بخش غیر نرمال کولون از بدن خارج می‌شود و قسمت بالای بخش سالم روده بزرگ به دهانه‌ای که جراح در شکم بچه ایجاد کرده متصل می‌شود. آنگاه مدفوع از طریق دهانه مورد اشاره مزبور از بدن خارج شده و به داخل کیسه‌ای که به انتهای روده متصل شده و از طریق یک سوراخ در شکم (استوما) بیرون زده است تخلیه می‌شود. این کار به قسمت پایینی روده امکان بهبود می‌دهد.
وقتی کولون زمان لازم برای التیام را یافته باشد، عمل دوم برای بستن استوما و متصل کردن بخش سالم روده به راست روده یا مقعد انجام می‌شود.

نتایج جراحی
پس از جراحی اغلب کودکان می‌توانند مدفوع خود را از طریق مقعد دفع کنند.

عوارض محتمل که ممکن است به مرور زمان برطرف شوند عبارتند از
• اسهال
• یبوست
• نشت مدفوع (بی‌اختیاری مدفوع)
• تأخیر در یادگیری استفاده از توالت
در عین حال امکان وجود ریسک عفونت روده (انتروکولیت) پس از عمل جراحی در کودکان، به ویژه در سال اول ادامه خواهد داشت.

به پزشک مراجعه کنید اگر
• خونریزی از راست روده
• اسهال
• تب
• ورم شکم
• استفراغ
سبک زندگی و درمان خانگی
اگر کودک پس از عمل جراحی برای بیماری هیرشپرونگ دچار یبوست شود، در مورد استفاده از هر یک از موارد زیر باید با پزشک مشورت شود:
• خوردن غذاهای پرفیبر: اگر کودک غذاهای جامد می‌خورد، غذاهای پرفیبر را به برنامه غذایی وی اضافه کنید. غلات کامل، میوه و سبزیجات را افزایش داده و نان سفید و دیگر غذاهای کم فیبر را کم کنید. از آنجا که افزایش ناگهانی غذاهای پرفیبر ممکن است میزان یبوست را در ابتدا افزایش دهد باید افزایش غذاهای دارای فیبر زیاد کودک به آهستگی انجام شود.
اگر بچه هنوز غذای جامد نمی‌خورد، از پزشک در مورد طرق کمک به تخفیف یبوست در بچه سؤال کند. برخی از نوزادان ممکن است برای تغذیه تا مدتی به لوله تغذیه نیاز داشته باشند.
• افزایش مصرف مایعات: کودک را به نوشیدن آب بیشتر تشویق کنید. اگر بخشی از کولون کودک یا کل آن برداشته شده باشد بچه ممکن است در جذب آب کافی با مشکل مواجه شود. نوشیدن آب بیشتر می‎تواند در سیراب نگه داشتن بدن به بچه کمک کند که این باعث کاهش یبوست خواهد شد.
• تشویق فعالیت جسمانی: فعالیت اروبیک به صورت روزانه به تقویت حرکات روده کمک می‎کند.
• ملین‎ (صرفاً بنا به دستور مستقیم پزشک): اگر کودک به فیبر بیشتر در رژیم غذایی، نوشیدن آب یا فعالیت جسمانی جواب ندهد برخی ملین‌ها ممکن است به تخفیف یبوست منجر شوند. در این مورد والدین باید با متخصص بیماری‌های کودکان مشورت کنند.