در سودان چه می گذرد؟

جمهوری سودان در شمال آفریقا قرار دارد پایتخت این کشور خارطوم است که در سال ۲۰۱۱ و طی برگزاری یک همه‌پرسی، به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم شد؛ نظام حکومتی آن به‌صورت فدرالی و در رأس آن رئیس جمهور است که به مدت 6 سال انتخاب می‌شود و به طور کلی بر ارتش، دادگاه ها و پارلمان اشراف دارد.

در تاریخ 27 خردادماه سال 91 شروع تظاهرات معترضان به سیاست‌های ریاضتی دولت آغاز شد. این تظاهرات در ابتدا با مشارکت دانشجویان "دانشگاه خارطوم" به‌مانند تمامی اعتراض‌های دیگر که منجر به تغییر حکومت در سودان شده است شروع شد.

از آذر ماه سال گذشته بود که مردم این کشور در اعتراض به مسائل متفاوتی مانند سطح معیشت و سیاست‌های رئیس جمهور کشورشان عمر البشیر، به خیابان‌ها آمدند تا نهایتا حدود یک ماه پیش، نظامیان سودانی با ورود به محل اقامت البشیر، وی را مجبور به کناره گیری کردند.

اما در جریان اعتراضات و سپس کودتا در این کشور، تعداد بسیاری نیز کشته و زخمی برجای ماند. طبق آخرین اخبار موجود به نقل از سایت روسیا الیوم، اجساد ۴۰ تن از کشته شدگان از رود نیل بیرون کشیده شد. این اجساد توسط خودروهای وابسته به شبه نظامیان جنجوید به مکانی نامعلوم منتقل شد؛بدین ترتیب تعداد کشته شدگان به ۱۰۱ تن افزایش یافت.

کمیته پزشکان سودان در بیانیه‌ خود تاکید کرد، شمار کشته شدگان بیش از این است و آمار ارائه شده مربوط به افرادی است که تاکنون توانسته‌اند آنها را شناسایی کنند.

پس از تشدید اوضاع در سودان شورای نظامی این کشور به جناح مخالف پیشنهاد از سرگیری مذاکرات درباره دوره انتقالی را داد که با مخالفت طرف مقابل روبه رو شد.

عباس مدنی، یکی از رهبران نیروهای آزادی و تغییر به رویترز گفت: فراخوان شورای نظامی انتقالی مردود است زیرا "قابل اعتماد نیست" . شورا در خیابان‌ها رعب و وحشت ایجاد می‌کند.

همه این ها درحالی ست که مذاکرات میان شورای نظامی سودان و مخالفان در سایه اختلافات عمیق میان دو طرف به بن بست رسیده است.

عمرالبشیر کیست؟

عمر البشیر یک افسر ارتش بود که در سال ۱۹۸۹ به کمک اسلام‌گرایان در سودان به قدرت رسید. او ۳۰ سال در سودان یکه‌تازی کرد. عمر البشیر در سال ۱۹۸۹ در کودتای نظامی علیه حکومت صادق المهدی از حمایت اسلام‌گرایان برخوردار بود، هرچند پس از پیروزی و رسیدن به‌قدرت هرگاه به نفع خود می‌دید، علیه آنها اقدام می‌کرد.

جعفر قنادباشی، کارشناس مسائل آفریقا در این باره اظهار کرد: «عمر البشیر مخالف غربی‌ها بود و آن‌ها برایش به‌صورت مداوم پرونده‌سازی کرده بودند تا جایی که در جریان جنگ‌های داخلی سودان معروف به دارفور به البشیر اتهام زده و وی را متهم کردند که مرتکب نسل‌کشی، پاک‌سازی قومی و جنایات جنگی در این کشور شده و باید پای میز محاکمه برود، البشیر به هیچ کشوری نمی‌توانست سفر کند و در داخل هم برخی از جریانات را علیه وی به شورش وادار می‌کردند».

وی همچنین افزود: «البشیر برای رهایی از موج مخالفت‌ها و تحرکاتی که عمدتاً از غرب ناشی می‌شد، چرخشی را ۱۸۰ درجه‌ای به سمت عربستان انجام داد، به‌خصوص که سعودی‌ها وعده‌های خوبی را به البشیر داده بودند؛ وعده‌هایی مانند کمک‌های اقتصادی به سودان؛ زیرا این کشور ازلحاظ اقتصادی با مشکلات فراوانی مواجه است به‌خصوص از زمانی که به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم شد عمده چاه‌های نفتی که دولت سودان امیدوار بود از فروش و مبادله آن‌ها بتوانند اموراتشان را بگذرانند، از دستشان خارج شد؛ بنابراین به دلیل خروج این منابع و مشکلات اقتصادی آن‌ها به عربستان پیوستند و این چرخش مواضع به عرصه سیاست خارجی محدود نشد و در سیاست داخلی هم دولت‌مردان سودان منش پادشاهی پیدا کردند».

تجزیه سودان و آغاز روزهای سیاه

به‌نوعی عمرالبشیر تنها مقصر نبود، سیاه‌پوستان جنوب سودان تا شهر خارطوم هم می‌آمدند و مردم این کشور از این موضوع ناراضی بودند، برخی از مردم این جامعه می‌خواستند از این موقعیت رهاشده تا از تحرکات، بزهکاری و تبهکاری سیاه‌پوستانی که به خارطوم و مناطق دیگر این کشور می‌رفتند، در امان بمانند.

اقتصاد سودان با جدایی جنوب از شمال با بحران بی‌سابقه روبرو شد. در جریان جدایی جنوب این کشور آسیب فراوانی بر آن وارد شد: 8 میلیون از جمعیت جنوب را از دست داد، 650 هزار کیلومتر از خاک خود را در جنوب از دست داد و مساحت 2 میلیون و 500 کیلومتری سودان به 1 میلیون 850 هزار کیلومتر رسید، سرچشمه‌های رود نیل از اتیوپی و اوگاندا در جنوب (رودهای نیل آبی و سفید) را از دست داد، منابع جنگلی در جنوب را از دست داد و از همه مهمتر بیش از یک سوم نفت خود را از دست داد و میزان تولید نفت سودان با جدایی جنوب از 480 هزار بشکه در روز به 150 هزار بشکه در روز کاهش یافت.

عمر البشیر برای پیشگیری از بحران بیشتر به سوی اعراب دست دراز کرد تا با کمک مالی آن‌ها بر زخم بحران‌های اقتصادی خود مرهم گذارد، آنان مشروط بر قطع روابط با جمهوری اسلامی ایران به سودان کمک کردند. در اواسط شهریور 1393 حکومت این کشور مراکز فرهنگی جمهوری اسلامی ایران را تعطیل کرد، در بهار سال بعد کلینیک‌های هلال احمر جمهوری اسلامی ایران را بست و سرانجام روابط دیپلماتیک با ایران را قطع کرد. عمر البشیر در سازمان‌های بین‌المللی متهم به نسل‌کشی است و او به همراه 64 نفر دیگر در دادگاه لاهه متهم به نسل‌کشی در غرب این کشور یعنی دارفور هستند و حکم بازداشت آنان به پلیس بین‌الملل صادر شده‌است.

کشور سودان دستاوردهایی هم داشت و اگر به ۳۰ سال حکومت عمر البشیر گاهی بیندازیم، می‌توان گفت در حدود ۲۰ سال وی به خوبی حکومت کرد و تا جایی که می‌توانست طرح‌های توسعه را در سودان اجرا کرد و مردم هم البشیر را قبول داشتند و در چند دوره انتخابات به او رأی دادند؛ اما چرخش سیاست‌های البشیر و گرایشش به سمت اشرافی گری و دور شدن از مردم اوضاع را به این نقطه که الآن قرار دارند، رساند.

زندان حسنی مبارک در انتظار عمرالبشیر

از آنجایی که در سودان نفت و ثروتی وجود ندارد شاهد جنگ نیز نخواهیم بود در حال حاضر تلاش می‌شود که روند اوضاع سیاسی سودان به‌گونه‌ای پیش رود که به مناطق استراتژیک دیگر آسیبی نرسد؛ اگر نظامیان بر قدرت بمانند در سودان البشیر را به زندانی مانند زندان خواهند فرستاد و پروندهای طولانی‌مدت علیه وی تشکیل خواهند داد که به‌مرورزمان به فراموشی سپرده خواهد شد.

آخرین وضعیت سودان

با توجه به شکست های چندباره شورای انتقالی در آغاز یک روند دموکراتیک برای تعیین رئیس جمهور جدید سودان، اعتراضات مجددا طی هفته های اخیر شدت یافته است. پیش از این قرار بر این بود که شورای نظامی حاکم، قدرت را به غیرنظامیان واگذار کند اما اخیرا توافقات امضا شده را لغو نمود. این موضوع موجب اعتراضات و تحصن مخالفان منجر شده است.

شورای نظامی می گوید که انتخابات را طی 9 ماه آینده برگزار نخواهد کرد و همین موضوع آتش اعتراض را در سودان شعله ور ساخته، هرچند معترضان بر اعتراضات مسالمت آمیز و بدور از خشونت اصرار و انتظار دارند که این شورا خیلی زود به تعهداتش عمل کرده و قدرت را واگذار کند؛ شورای نظامی برای متفرق کردن مردم، دست به کشتار گسترده ای زده و بسیاری از غیرنظامیان تحصن کننده در میدان خارطوم را به گلوله بسته است. طبق آخرین آمار بیش از 107 نفر در جریان اقدام شورای نظامی، در این کشور کشته شده اند. هرچند این شورا عاملان حادثه را نیروهای خودسر معرفی کرد.

خبرگزاری فرانسه از سنگربندی خیابان ها توسط مردم و ادامه درگیری های مسلحانه در خارطوم خبر می نویسد. این کشور هم اکنون مانند یک انبار باروت است که شعله خشم مردم علیه شورای نظامی حاکم، می تواند سودان را به یک جنگ داخلی طویل سوق دهد و تا مدت ها کشتار غیر نظامیان ادامه یابد.

واکنش های بین المللی به مسئله سودان:

دبیرکل سازمان ملل متحد ما از افزایش سطح خشونت در سودان نگران هستیم. مقامات سودانی باید به مردم اجازه بدهند که آزادانه تظاهرات کنند.

مشاور امنیت ملی کاخ سفید از شورای نظامی سودان خواست به حق مخالفان برای تظاهرات مسالمت احترام بگذارد.

جان بولتون مشاور امنیت ملی کاخ سفید در توییتی نوشته است:«حمله خشونت بار نیروهای امنیتی سودان به تظاهرکنندگان که دست به اعتراضی مسالمت آمیز زده‌اند اقدامی شنیع بود».

اتحادیه آفریقا نیز در بیانیه‌ای،خشونت علیه معترضان در خارطوم را محکوم کرده و خواستار تحقیق مستقل و شفاف در این زمینه شده است.

اتحادیه اروپا هم در بیانیه‌ای ضمن محکوم کردن خشونت علیه معترضان، خواستار خویشتنداری شورای نظامی سودان شده و از این شورا خواسته است به حقوق تظاهرکنندگان احترام بگذارد.

وزارت خارجه روسیه اعلام کرد این کشور مخالف فشارهای خارجی بر سودان و دخالت در امور این کشور است؛همچنین افزودند که از تصمیم شورای نظامی سودان مبنی بر تشکیل دولت انتقالی و برگزاری انتخابات استقبال می‌کند.

رهبر جنبش انصارالله یمن هم با اعلام همبستگی با ملت سودان ، جنایات وحشیانه علیه آنها را محکوم کرد.