منابع آگاه به خبرنگاران گفتهاند مراحل آزمایش پیشرانه روی تندر 90 بهپایان رسیده و در راه تولید است. انباشت تعهدات دو خودروساز بزرگ و تحویلندادن بهموقع خودروهای پیشفروششده بهدلیل اعمال تحریمها و خروج خودروسازان خارجی از ایران سبب شده سازندگان داخلی تدبیری بیندیشند و با هر آنچه در بساط دارند، خودرو جدید تحویل مشتری دهند. آیا این تدبیر با هدف عمل به تعهدات قبلی بهنفع مشتری است؟
کارشناسان دربارهی این موضوع اختلافنظر دارند که آیا نصب پیشرانهی ساخت داخل EF7 روی خودروهای تندر 90 و ساندرو بهنفع مشتری است و این پیشرانه میتواند کیفیت نسخهی اصلی را فراهم کند یا خیر. بااینحال، همهی آنان بر این باورند قبل از تحویل خودرو جدید، مشتری باید بداند مشخصات آن چیست و چه محصولی را تحویل خواهد گرفت.
یکی از مدرسان ایساکو میگوید:
روی اتاق تندر 90 و ساندرو پیشرانهی ملی سمند آزمایش شده و این پیشرانه در راه تولید است. این کار بهدلیل نبود قطعهی پیشرانهی خودروهای یادشده انجام شده و ازنظر هزینهها، تغییر پیشرانه برای خودروسازان بهصرفهتر است؛ اما ازنظر کیفیت، پیشرانهی ملی پایینتر از پیشرانهی K4M است. پیشرانهی تندر 90 و ساندرو K4M بود و پیشرانهی ملی EF7 با طراحی و تولید داخل، قبلا روی سمند نصب شده است.
تخلف حقوقی
ازاینپس، احتمالا افرادی که تندر 90 و ساندرو پیشخرید کردهاند، ناگزیرند ماشین سرهمبندیشدهای تحویل بگیرند؛ زیرا خودروسازان داخلی بهدلیل تحریمها با مشکل کمبود قطعه و تأمین پیشرانه مواجهاند. بهگفته علی شکوهی، کارشناس خودرو، یکی از راهحلهایی که خودروسازان برای انجام تعهداتشان در نظر گرفتهاند، میتواند جایگزینی پیشرانه باشد؛ اما طبق قانون، باید محصولات فروختهشده طبق مشخصات اطلاعدادهشده به مشتری در زمان خرید، به افراد تحویل داده شود و نمیتوان محصولی به مشتری تحویل داد که با اطلاعات اولیه مغایرت داشته باشد. او میگوید:
اینکه بین محصول تحویلدادهشده به مشتری با مشخصات اولیه مغایرت وجود داشته باشد، اصولا ازلحاظ قانونی محل اشکال است. از بُعد فنی هم اصولا پیشرانهی سمند هیچ ارتباطی به پیشرانهی رنو ندارد؛ یعنی پیشرانهای که روی تندر 90 و ساندرو قرار گرفته، پیشرانه مختص این محصول است. موضوع تغییر پیشرانه باید حتما به مشتری اطلاع داده و درصورت تمایل او، این کار انجام شود. پیشرانهی هر خودرو برای آن مدل طراحی میشود و پیشرانهی سمند هم برای آن مدل خاص طراحی شده است. این پیشرانه با مشخصات سمند همخوان است؛ درنتیجه، نمیتوان پیشرانههای متفاوت با جعبهدندههای متفاوت را بههم بخورانید و بدون ارزیابیهای لازم به نتیجه مطلوب خود برسید.
افت کیفیت با تغییر پیشرانه
شکوهی در پاسخ به این پرسش که نصب پیشرانهی ملی روی تندر 90، بر قیمت و کیفیت تأثیر خواهد گذاشت و اثر تغییر پیشرانه روی قیمت را مثبت ارزیابی میکند یا خیر، چنین میگوید:
پیشرانهی ملی قاعدتا قیمتها را باید کاهش دهد؛ زیرا پیشرانه داخلیسازی شده و قطعات داخلی بیشتری درمقایسهبا تندر 90 و ساندرو در آن کار شده و قیمت تمامشده کمتری ممکن است داشته باشد؛ اما اگر موضوع قیمت را فراموش کنیم، ازلحاظ فنی این مسئله بهشدت دچار مشکل میشود.
این کارشناس خودرو تأکید میکند:
قیمت بُعد کوچکی از قضیه است و تبعات آتی این تغییرات برای مشتری، بسیار بزرگتر از قیمت اولیهای است که پرداخت میکند.
تغییر پیشرانه در دنیا متداول است؟
امیرحسن کاکایی، عضو هیئتعلمی دانشگاه علموصنعت، نیز با تأکید بر حفظ حقوق مصرفکننده، تغییر پیشرانه در دنیا را امری متداول توصیف میکند. او میگوید:
خودرو تندر 90 ازنظر بدنه و نوع پلتفرم و ایمنی مناسب ایران است و خیلی از آن استقبال شده؛ اما متأسفانه بهدلیل خروج رنو از ایران، پیشرانهی این خودرو را دراختیار نداریم. پیشرانهی خودرو مذکور بهلحاظ عملکردی در محدودهی P5 است که روی پژو نصب شده؛ اما چون پیشرانهی EF7 طراحی خودمان است، قابلیت این را داریم که آن را بهگونهای طراحی مجدد کنیم که به درد تندر 90 بخورد. البته، این مباحث نباید مردم را نگران کند. بهراحتی نمیتوان پیشرانه را از روی خودرویی برداشت و روی خودرو دیگر سوار کرد. این فرایند با اعمال برخی تغییرات مهندسی امکانپذیر میشود و نباید راننده متوجه شود پیشرانه تغییر کرده و پیشرانهی جدید باید همان عملکرد را برای مصرفکننده داشته باشد.
بهاعتقاد این عضو هیئتعلمی دانشگاه علموصنعت، برای بسیاری از مردم پیشرانهی خودرو مهم نیست. سمند هم حداقل دو مدل پیشرانه دارد؛ اما مردم میگویند سمند خریدهایم. پراید هم در ابتدای تولید، پیشرانهی کاربراتوری داشت؛ اما امروز پیشرانهی انژکتوری یورو 4 روی آن سوار است. تغییر پیشرانهی خودرو کار پیچیدهای است که حداقل از مرحلهی عملیات کالیبراسیون تا تولید، یک سال زمان نیاز دارد. با تعویض پیشرانه، باید جعبهدندهی خودرو هم عوض شود؛ یعنی به بازطراحی در بخش نیروی محرکه خودرو نیاز خواهیم داشت.
از دانش تغییر پیشرانه برخورداریم
کاکایی تأکید میکند:
تغییر پیشرانهی خودرو تکنولوژی و دانش میخواهد که ما داریم؛ اما باید همهچیز باهم آزمایش کنیم و بدانیم در محصول نهایی و آنچه بهدست مصرفکننده میرسد، هیچ تغییر محسوسی بهوجود نیاید. بهلحاظ تئوری، تغییر پیشرانهی ملی برای تندر 90 شدنی است و ازآنجاکه در ایران به پیشرانهی قبلی دسترسی نداریم، تعویض پیشرانهی تندر 90 و ساندرو راهحلی قطعی است.
استاد دانشگاه علموصنعت دربارهی حقوق مردم هم بیان میکند:
خودرو جدید همان تندر 90 قبلی نیست و باید به مردم اعلام شود قیمت این پیشرانه چقدر خواهد بود. مصرف سوخت آن چقدر است. چه خاصیت و شتابی دارد؛ یعنی باید مشخصات خودرو جدید به مشتری اعلام شود.
کاکایی باتوجهبه شرایط تحریم موافق این اقدام خودروسازان است و این رفتار را گامی برای تولید اقتصادی خودرو نیز توصیف میکند. بهگفته وی، در دنیا روی مفهوم پلتفرم مشترک کار میکنند؛ یعنی پلتفرم را میگیرند و پوستههای مختلف برای آن درست میکنند؛ مثلا روی پلتفرم تندر 90، ساندرو و داستر و... را درست میکنند یا اینکه روی مدل خودرویی دیگر، پیشرانهها و جعبهدندههای مختلف نصب میکنند. او اضافه میکند:
خودروسازان در دنیا کاری میکنند که هر قطعه ازجمله پیشرانهی آنها به تولید انبوه برسد. اگر بتوانیم پیشرانهی ملی خود را با دستکاریهایی روی خودروهای مختلف بگذاریم؛ اما همان عملکرد را داشته باشیم، تولید آن افزایش و قیمتها کاهش خواهد یافت.
پیشرانهی ملی به تولید اقتصادی نرسید
این عضو هیئتعلمی دانشگاه علموصنعت میگوید:
پیشرانهی ملی که قرار بود ۵۰۰ هزار قطعه در سال تولید شود، درحالحاضر، بیش از ۱۰۰ هزار قطعه در سال تولید نمیشود. در ایران تنوع زیاد است؛ اما از هر مدل خودرو تعداد کمی تولید میشود. بهجز پراید که تعداد آن فراوان است، سایر خودروهای ما درمقایسهبا تیراژ جهانی بسیار کم است. وقتی تیراژ کم است، خیلی از عملیات تنوعسازی را نمیتوان انجام داد؛ زیرا بهصرفه نیست. پیشرانهی ملی ما بهلحاظ تعداد تولیدی به اهداف اولیهی تعریفشده برای آن تعریف نرسیده است. وقتی کاری اقتصادی نمیشود، گام بعدی در توسعه را باید بهسختی بردارید و برایس هزینه کنید.