کویرهای گیاهدار و کویر های فاقد گیاه

در این مبحث در زمینه جاذبه های گردشگری کویرها یا استفاده از کویرها در جهت جلب گردشگرصحبت خواهیم نمود. به طور کلی کویرهای ایران به دو دسته کویرهای گیاهدار و کویرهای فاقد گیاه تقسیم می شوند که در زیر به زیبایی ها و جاذبه های گردشگری هر یک از آنها اشاره می شود:
زیبایی ها و جاذبه گردشگری کویرهای گیاهدار و بهترین زمان مشاهده آنها:
به طور کلی دشت کویر یا کویر مرکزی از دو قسمت تشکیل شده است.۱- گیاهدار در بخش بیرونی و ۲- فاقد گیاه در بخش میانی یا مرکزی.بسته به نوع کویر از نظر املاح ( قلیایی، شور) و مقدار املاح، گیاهان متنوعی در کویرها می رویند که هرچقدر مقدار املاح کمتر باشد، گیاهان بیشتری می رویند و هرچقدر که مقدار املاح بیشتر می شود، از تعداد و تنوع گیاهان کاسته خواهد شد، به عنوان مثال با افزایش املاح خاک به تدریج گونه های گیاهی نی و گز ناپدید شده و تنها گیاه شور باقی می ماند که بوته های شور سیاه به طور پراکنده در سطح کویر دیده می شوند، در خاک های بسیار شور نیز، دیگر هیچ گیاهی ( حتی شور سیاه) قادر به روییدن نیست. در این شرایط است که کویرهای فاقد گیاه ظاهر می شوند. به عنوان مثال اگر از انتهای دشت گرمسار وارد کویر مرکزی شویم و به داخل کویر پیشروی کنیم ( به سمت سیاهکوه )، به ترتیبی که شرح داده شد گیاهان محو می شوند و کویر بدون گیاه به وجود آمده است.
همانطور که در بالا نیز اشاره شد در کویرهای شور گیاهدار انواع گیاهان همچون گز، خارشتری، نی و دیگر درختچه ها و بوته ها و علف ها وجود دارند. گل های بنفش رنگ الوان انواع گزها با بوته های شور سیاه به رنگ سبز سیر، نی های سبز همراه با کاکل زیبا ( جاروی نرمه) و گونه های مختلف خارشتری و دیگر گیاهان در فصل بهار، بسیار زیبا و دیدنی هستند، به ویژه در صورتیکه حیوانات اهلی (شتر و بز) یا وحشی مانند آهو، روباه و پرندگان متعدد در آن به چرا و فعالیت مشغول باشند، زیبایی خاصی به این اکوسیستم کویر با انواع مختلف موجودات زنده گیاهی و حیوانی می بخشند.
لازم به ذکر است بهترین زمان جهت مشاهده کویرهای گیاهدار فصل بهار می باشد.

زیبایی ها و جاذبه های گردشگری کویرهای فاقد گیاه و بهترین زمان مشاهده آنها:
در دشت کویر ( کویر مرکزی ) انواع کویرهای شور فاقد گیاه، اما دارای قشرها یا لایه های نمکی به اشکال و رنگ های متفاوت وجود دارند. انواع املاح و اشکال کویرهای کلروسدیومی ( کثیرالاضلاعی و غیره)،کلرور کلسیومی (کویرهای چربه) فاقد گیاه به رنگ و حالت قهوه ای.چرب با وسعت فراوان، در سطح دشت کویر جلب توجه می کنند.همچنین اشکال زیبای کویرهای پف کرده یا متورم ( سولفات سدیومی ) و به طور خلاصه کویرهای شوره ای یا شوره زارها و تأسیسات ایجاد شده در جهت بهره برداری از این گونه کویرها از مناظر و جاذبه های بسیار با ارزش برای هر گردشگر به بهره برداری از این گونه کویرها از مناظر و جاذبه های بسیار با ارزش برای هر گردشگر به ویژه، استادان و محققان خارجی که دارای کویر در کشور خود نمی باشند است.
بهترین زمان برای مشاهده این کویرها تابستان و پاییز می باشد زیرا این فصول، زمانی است که در نتیجه خشکی هوا و گرم بودن آن، املاح، به سطح زمین آمده در آنجا به اشکال و رنگ های مختلف جلب توجه می کنند. تمام استان های حواشی دشت کویر که دارای مناطق کوهستانی هستند و نیز مناطق دشتی و کویری، می توانندحتی در فصل سرد ( اواخر پاییز و اوایل زمستان)، از کویر به عنوان جاذبه گردشگری استفاده نمایند و در فصل بهار و تابستان ، منابع گردشگری کوهستانی را مورد استفاده قرار دهند.
اما کویرها ( اعم از گیاه دار ویا فاقد گیاه) دارای جاذبه های دیگری نیز می باشند که می توانند به عنوان جاذبه گردشگری مطرح باشند. در ادامه سعی می شود به این موارد اشاره گردد.