شاه قاسمی در گفتگو با شفقنا از بازنگری دروس رشته علوم ارتباطات در دانشگاه تهران خبر داد/بسیاری از تالیفات نمی توانند منبع درسی باشند

شفقنا رسانه- مدت‌هاست شیوه آموزش در رشته‌ها و گرایش‌های علوم ارتباطات محل نقد و نظر کارشناسان این حوزه بوده است و آن‌ها  بر سر اینکه باید در دروس علوم ارتباطات و روزنامه‌نگاری تجدیدنظر شود، با هم بحث و اختلاف‌نظر دارند. آیا تا به حال در این رشته و گرایش‌های مرتبط به آن بازنگری صورت گرفته است؟با  توجه به شمار بالای […]

شفقنا رسانه- مدت‌هاست شیوه آموزش در رشته‌ها و گرایش‌های علوم ارتباطات محل نقد و نظر کارشناسان این حوزه بوده است و آن‌ها بر سر اینکه باید در دروس علوم ارتباطات و روزنامه‌نگاری تجدیدنظر شود، با هم بحث و اختلاف‌نظر دارند. آیا تا به حال در این رشته و گرایش‌های مرتبط به آن بازنگری صورت گرفته است؟با توجه به شمار بالای فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها وضعیت تولید محتوای داخلی و کتاب‌های ترجمه‌شده توسط دانشجویان دکتری و استادان این حوزه در سال‌های اخیر چگونه است؟

در بازنگری و تالیف منابع جدید با موانع زیادی روبرو هستیم

دکتر احسان شاه قاسمی عضو هیات علمی گروه ارتباطات دانشگاه تهران به شفقنا رسانه می گوید: شخصا بر روی کارم متمرکز هستم و سعی ام بر این است که آخرین منابع روز دنیا را در کلاس هایم آموزش دهم. درس هایی مثل ارتباطات انسانی، تاریخ ارتباطات و تکنولوژی های نوین رسانه ای یا جامعه شناسی سازمان های رسانه ای کتاب هایی هستند که در سال ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ خودم آن ها را ترجمه کردم. به نظرم در بقیه دروس هم همه اساتید در گروه ما(دانشگاه تهران) همین تلاش را دارند.

او ادامه می دهد: رشته ارتباطات از آن دسته رشته هایی است که نیاز به کار مضاعف دارد و باید هر چند سال یک بار همه دروس و کتاب ها به روز شوند چرا که آن‌قدر سرعت تحولات در این رشته زیاد است که اگر دروس و منابع را به روز نکنیم، عملا کار بیهوده انجام می دهیم. هر چند برخی درس ها مانند تاریخ ارتباطات نیاز است که مثلا یک فصل آن به روز شود، گرچه شخصا یک یا دو کتاب را برای همان یک فصل تاریخ ارتباطات، ترجمه کردم.

این پژوهشگر حوزه رسانه و ارتباطات با اشاره به مشکلات پیش رو برای ترجمه و یا تالیف کتاب جدید در این حوزه توضیح می دهد: البته این نکته را هم یادآوری کنم که در بحث بازنگری و تالیف منابع جدید، با موانع زیادی روبرو هستیم. الان وضعیت نشر در شرایط خوبی نیست و شخصا ده کتاب در نوبت چاپ دارم و به خاطر نبود کاغذ و گرانی، چاپ نمی شوند. در نتیجه دانشجو هم منبع جدیدی ندارد که از آن استفاده کند یا به خاطر همین مسائل خیلی از اساتید و دانشجویان به سمت ترجمه منابع جدید نمی روند. بهتر است که اساتید در این باره با دانشجویان همکاری کنند و ترجمه های خوب را با کمک و یاری هم چاپ کنند و به دست دانشجویان برسانند.

متاسفانه بخش مهمی از تالیفات، فاقد ارزش علمی هستند

این نقد همواره از سوی کارشناسان حوزه ارتباطات مطرح می‌شود که باوجود شمار بالای فارغ تحصیلان در این رشته ما شاهد کتاب‌های کمی از نویسندگان داخلی هستیم و مدام ارجاع ما یا به کتاب‌های خارجی است و یا نویسندگان گذشته. تا چه حد این نقد را می‌پذیرید؟ شاه قاسمی پاسخ می‌دهد: تالیفات زیادی داریم و برخی از این تالیفات به حدی خوب است که جا دارد این کتاب ها به زبان های دیگر ترجمه شود تا در دسترس همه دانشجویان در کشورهای دیگر هم قرار بگیرد، اما بخش مهمی از تالیفات متاسفانه فاقد هر گونه ارزش علمی هستند و به خاطر ضعف پارادایمی که در این تالیفات هست، توصیه به خواندنشان ذهن دانشجو را گمراه می کند و این ظلم به دانشجو است.

او توضیح می دهد: متاسفانه یک رویه نامناسب در میان اساتید وجود دارد؛ مقاله ای را به دانشجو می دهند و بعد همان را به دانشجوی دیگری می سپارند و از او می خواهد که آن مقاله را در قالب کتاب درآورد و بعد نام این کار را تالیف کتاب می گذارند! در حالیکه این تالیفات نمی توانند منبع درسی باشند. به همین خاطر حساسیت های ویژه ای روی تالیف کتاب دارم. هر چند ترجمه های زیادی از من منتشر شده ولی تا به امروز دو کتاب تالیف کرده ام. متاسفانه برخی کتاب های تالیفی که خود انتشارات دانشگاه تهران منتشر کرده، نوشته های پراکنده دانشجویان تحصیلات تکمیلی است که هر کدام یک فصل از آن را نوشتند و در خیلی از موارد هم استاد درباره محتوای کتاب اطلاعی ندارد. به این مسئله اعتراض های زیادی شد ولی جوابی داده نشد. خب وقتی در دانشگاه تهران چنین کتاب هایی منتشر می شود، واقعا ما اساتید به تنهایی نمی توانیم جلوی آن‌ها را بگیریم فقط تنها کاری که دیگر اساتید می توانند در این باره انجام دهند این است که آن کتاب را به عنوان منبع به دانشجو معرفی نمی کنند.

این عضو هیات علمی با اشاره به تغییراتی که این سال ها در دورس رشته علوم ارتباطات در دانشگاه تهران رخ داده و برنامه آینده این دانشگاه برای بازنگری، تشریح می کند: هر چند این خبر را با جزئیات آن، باید مدیر گروه اعلام کند ولی با توجه به تغییراتی که در چشم انداز های اجتماعی، فرهنگی و جغرافیایی اتفاق می افتد ، ما باید بتوانیم تغییرات اساسی و مهم را هم در رشته های تحصیلی و دانشگاهی اعمال کنیم و دانشگاه تهران هم از این موضوع استثناء نبوده و دروس خود را به روز رسانی کرده است. البته تاکید ما روی درس های کارشناسی بود. گذشته از این تغییرات، دروس جدیدی مثل کارآموزی، مطالعات شهرت(که تخصص خود من است)، ارتباطات محیط زیست، کارزارهای رسانه ای، رسانه های نوین، مطالعات شبکه های نوین و… را هم پیشنهاد داده ایم. این دورس جزء برنامه هایی است که می خواهیم از مهر ماه ارائه کنیم و اگر نشد از بهمن ماه ارائه خواهد شد.

ثمربخشی کلاس ها اهمیت زیادی دارد

این استاد دانشگاه بیان می کند: کار دیگری که انجام دادیم تلاش کردیم درس ها ۳ واحدی نباشند و سعی مان بر این بوده که بیشتر درس ها ۲ واحدی باشند تا بتوانیم درس های بیشتری ارائه کنیم. از طرفی دیگر برایمان بسیار مهم است که کلاس های ما ثمربخش تر باشد. الان چشم انداز آموزشی هم تغییر کرده ۲۰ سال پیش اگر یک دانشجو علاقمند به کلاس نبود تنها راه گریز از کلاس این بود که رویا ببیند ولی الان با افزایش استفاده از گوشی های همراه به نوعی شرایط برای پرت شدن حواس دانشجو هم بیشتر شده است. بنابراین اساتید ناچارند که به جذابیت کلاس اضافه کنند و توجه دانشجویان را به خود جلب کنند. همچنین باید دانشجو را به مشارکت بیشتر دعوت کنیم و فقط به امتحان گرفتن از دانشجو اکتفا نکنیم. هر چند یکی از برنامه های اصلی ما این است که در دروسی که مهر ماه ارائه می دهیم اثر بخشی اساتید را در کلاس ها بالاتر ببریم.

شاه قاسمی با اشاره به جزئیات این بازنگری در دروس توضیح می دهد: ما در شرح درس ها بازنگری کردیم چون این شرح درس ها مربوط به دو دهه پیش و برای به وجود آوردن رشته ارتباطات نوشته شده بود. ما این ها را کامل کنار گذاشتیم و برای هر درس شرح درس کامل نوشتیم. این مطالب، توسط استاد مربوط به آن درس نوشته شده و هر جا لازم بوده ادیت کردیم. آخرین منابع در ایران و جهان در آن درس خاص آورده شده و زمانی که دانشگاه تشخیص دهد و بر روی سایت قرار دهد، می تواند به بقیه دپارتمان ها کمک کند که چنین شرح درس هایی را پیش بینی کنند.

حتما بخوانید: سایر مطالب گروه گوناگون

برای مشاهده فوری اخبار و مطالب در کانال تلگرام ما عضو شوید!