230 هزار سال زندگی در نخستین اثر ثبت جهانی گیلان

شهرود امیرانتخابی با مثبت ارزیابی کردن برگزاری اولین کارگاه آموزشی حفاظت از جنگلهای هیرکانی در موزه میراث روستایی گیلان روز پنجشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: جنگل های هیرکانی نخستین اثر ثبت جهانی است که به استان گیلان مربوط می شود و امیدواریم قدر این ثبت را بدانیم و بتوانیم از این ظرفیت به خوبی بهره بگیریم.
وی اظهار داشت: ۱۹ درصد از کل مساحت ثبت شده یعنی تقریبا ۵۸ هزار هکتار از جنگل های ثبت شده متعلق به استان گیلان است؛ جنگل های هیرکانی که در استان گیلان قرار دارند خالی از سکنه هستند و قوانین سختگیرانه یونسکو برای خارج کردن اثر تقریباً از این منظر منتفی است و سایت گشت رودخان تنها سایت دارای شاه‌بلوط در میان سایت های ثبت شده است.
وی تاکید کرد:اهمیت اقدامات بعد از ثبت جهانی کم اهمیت تر از ثبت این اثر نیست و از اولین اقدامات استان گیلان در محافظت از جنگل‌های هیرکانی نصب ۲۲ تابلو راهنمای دو زبانه فارسی و انگلیسی جهت معرفی در نقاط مختلف و در مسیر های سه گانه سه سایت موجود در استان است.
امیرانتخابی افزود:همچنین مکانی بعنوان پایگاه دائمی در استان در نظر گرفته شده است و کارگروه تخصصی برای حفاظت از این گنجینه گرانبها نیز تشکیل شده است.
وی خاطر نشان کرد : با توجه به اینکه ماهیت صنعت گردشگری در کشور فرهنگی و تاریخی است، حفاظت از جنگل‌های هیرکانی می تواند سهم زیادی در معرفی حرفه ای و شایسته طبیعت فرهنگ و تمدن ایران زمین به زبان های مختلف در سطح بین المللی داشته باشد و این موضوع موجبات جذب گردشگر و رونق اقتصادی برای استان و جوامع محلی نزدیک به سایت ها را داشته باشد .
مدیرکل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری گیلان بیان کرد:برگزاری کارگاه های آموزشی برای عموم مردم ، جوامع محلی و دستگاه های مرتبط با این موضوع حائز اهمیت است و نخستین کارگاه آموزشی آن با موضوع آشنایی با قوانین حفاظتی جنگل های هیرکانی همزمان برای کارکنان یگان حفاظت میراث فرهنگی منابع طبیعی و محیط زیست با حضور تشکل های مردم نهاد در راستای اجرایی کردن برنامه جامع گردشگری برگزار شد.
جنگل های هیرکانی چهار استان گیلان، مازندران، گلستان و سمنان برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو پیشنهاد شد؛ سه سایت پیشنهادی استان گیلان بخش هایی از مناطق حفاظت شده سیاهرود رودبار، گشت رودخان فومن و لیسار تالش هستند که سال گذشته مورد بازرسی بازرسان یونسکو قرار گرفتند.

پرونده نامزدی جنگل های هیرکانی برای ثبت در لیست میراث جهانی یونسکو به وسیله سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و با همکاری سازمان محیط زیست، سازمان جنگل ها و مراتع، دانشگاه تربیت مدرس و بنیاد سوکوی آلمان تهیه شده و در فوریه سال ۲۰۱۸ به این سازمان ارسال شد.
جنگل های هیرکانی نوار سبزی به طول ۸۵۰ کیلومتر هستند که از جلگه گرگان تا قسمتی از کشور آذربایجان کشیده شده اند. نام این جنگل ها از نام قدیم گرگان که در گذشته هیرکان خوانده می شد، گرفته شده است؛ منطقه ای جنگلی در کرانه جنوبی دریای خزر و شمال رشته کوه های البرز که غنا و تنوع زیستی، گونه های بومی، نادر و منحصر بفرد گیاهی و جانوری و زیبایی حیرت انگیز طبیعی اش چشم هر بیننده ای را خیره می کند.
از جنگل های هیرکانی با نام فسیل زنده یا موزه طبیعی نیز یاد می شود زیرا بسیاری از گونه های گیاهی موجود در این جنگل ها امروزه به صورت فسیل در اروپا یافت می شوند.
شواهد علمی نشان می دهند که سابقه تاریخی این جنگل ها به دوران سوم زمین شناسی (ژوراسیک) یا همان عصر دایناسورها بازمی گردد. اهمیت این سابقه طولانی زمانی آشکار می شود که بدانیم همزمان با عصر یخبندان به غیر از جنگل های هیرکانی که به دلیل قرار گرفتن بین رشته کوه البرز و دریای خزر از اقلیم معتدل تری برخوردار بودند، تمامی جنگل های پهن برگ به جز تعداد معدودی نابود شدند؛ از همین روست که جنگل های هیرکانی را مادر جنگل های جوان اروپا و شمال آمریکا می دانند.
در جنگل های معتدل و آمیخته هیرکانی به دلیل حاصلخیزی خاک، تغییرات دما و بارندگی‌های متعدد گونه های گیاهی زیادی وجود دارد. بیش از ۸۰ گونه درختی پهن برگ، چهار گونه سوزنی برگ و ۵۰ گونه درختچه‌ای تاکنون در آن شناسایی شده است.
از مهم ترین گونه های گیاهی در جنگل های هیرکانی بین درختان می توان به راش، ممرز، بلوط، توسکا، انجیلی، افرا، نمدار، بارانک، نارون، زبان گنجشک، انجیر، لرگ و سرخدار و بین گونه های درختچه ای به آلوچه وحشی، انار، شمشاد، ولیک، ازگیل، جل، خاس، گالش انگور، سیاه تنگرس طبی و خردمندی، در میان گونه های جانوری می توان به پلنگ، گراز، خرس، گرگ، مارال، روباه شغال، سمور، سیاه گوش، خرگوش، موش جنگلی، راسو، قوچ، سنجاب، شوکا، کل، بز و در میان ساکنان آسمانی زیباترین جنگل های زمینی بهشت هیرکان یعنی پرندگان می توان به توکا، دارکوب، سار، سینه سرخ، سسک، چرخ ریسک، قرقاول، سهره، بلدرچین، قوش، دال (کرکس)، کبک، اردک نوک پهن و اردک اره، کبوتر جنگلی، عقاب و جغد اشاره کرد.
تنوع اقلیمی، گونه ای و اکوسیستمی موجب شده این جنگل ها در نوع خود بی نظیر و منحصر بفرد باشند و حفاظت از آنها را به عنوان گنجینه ای ملی بر ما واجب کرده است.
ثبت این جنگل ها در لیست میراث جهانی یونسکو مزایا و فواید بسیاری برای جوامع محلی و منطقه ای و برای کشور ایران در پی خواهد داشت؛ وقتی یک اثر در فهرست جهانی این سازمان ثبت می‌شود همه اعضای کنوانسیون ۱۹۷۲ که ۱۹۱ کشور عضو آن هستند و یک هزار و ۹۲ اثر طبیعی، فرهنگی، ترکیبی و منظر فرهنگی از ۱۶۷ کشور در فهرست آن جای گرفته است، متعهد هستند با مشارکت جهانی از آن اثر مراقبت کنند.
ثبت یک اثر در فهرست میراث جهانی سبب می‌شود علاوه بر محافظت و نگهداری و معرفی ارزش‌های آن به جهانیان به عنوان هدف اصلی، نوعی تبلیغات برای مقصد انجام شود که به واسطه آن فعالیت‌های گردشگری در محوطه نیز افزایش می‌یابد.
ثبت جهانی امروزه یک برند بسیار معتبر در جذب گردشگر و رونق صنعت گردشگری در جهان محسوب می شود. به طور حتم یکی از اصلی‌ترین دلایل انتخاب مقصد گردشگری توسط گردشگران، شاخص میراث ثبت شده در سازمان جهانی یونسکو و به دنبال این انتخاب، سفر میلیون‌ها گردشگر، اشتغال‌زایی، کسب درآمد و در نتیجه به وجود آمدن مسیری هموار برای ایجاد رفاه اجتماعی بیشتر است.

به‌طور کلی می‌توان گفت هر گردشگر خارجی که بخواهد کشوری را برای مقصد گردشگری انتخاب کند، قبل از سفر حتماً مکان‌های تاریخی و گردشگری کشور موردنظر را بررسی می‌کند؛ بنابراین، گردشگران می‌توانند در سایت یونسکو تمام آثار تاریخی و طبیعی جهانی ثبت‌شده را بیابند و با توجه به آثار و جذابیتی که دارند، به این مکان‌ها سفر کنند. درباره گردشگران داخلی هم روال کار همین است، بطوری‌که مردم با توجه به اطلاعات موجود از یک مکان داخلی بازدید می‌کنند و دیدن این مکان‌ها در چند سال اخیر بسیار مورد توجه عموم مردم قرار گرفته است.
با سرازیر شدن گردشگران برای بازدید از یک اثر که ثبت میراث جهانی شده، زیرساخت‌های مقصد نیز در ابعاد اقامتی، پذیرایی، بهداشتی، ارتباطی، جاده‌ای و حمل و نقل زمینی یا هوایی بهبود می یابد و کسب و کارهای کوچک و بزرگ محلی مرتبط با خدمات گردشگری به این واسطه شکل گیرد که افزایش اشتغال را به همراه خواهد داشت.

۱۸۸۱ /6030