ستاره | سرویس روانشناسی - اصطلاح کهن الگو یا آرکتایپ (Archetype) از دو کلمه یونانی archein به معنای اصیل و typos به معنای مدل و الگو تشکیل شده است. مفهوم کهن الگو را
کارل گوستاو یونگ وارد روانشناسی تحلیلی کرد و معتقد بود آنها محتویات ناخودآگاه جمعی و فردی را به نمایش گذاشته و افراد را برای انجام برخی رفتارها مستعد میکنند. خانم شینودا بولن کهن الگوهایی را بر اساس خدایان و خدابانوان یونان باستان دسته بندی و معرفی کرده است. شناخت این کهن الگوها به ما در شناخت بهتر خود و دیگران و برقراری ارتباط بهتر با آنان کمک میکند. در این مقاله کهن الگوی آرتمیس و خصوصیات زنان آرتمیسی را بررسی میکنیم.
در این مطلب میخوانید:
کهن الگوی آرتمیس
ویژگیهای شخصیتی
تاثیر آرکتایپ آرتمیس در طول زندگی
جنبههای منفی و مشکلات شخصیتی
پیشنهاداتی به آرتمیسیها
رشد و پرورش آرتمیس
کهن الگوی آرتمیس
الهه آرتمیس: آرتمیس که نام رومی او دیاناست، بزرگترین فرزند زئوس و خواهر دوقلوی
آپولو بود.
زئوس مجذوب دخترش شد و خواست آرزوهای او را برآورده کند و آرتمیس تیر و کمان، تعدادی سگ شکاری، تعدادی ملازم حوری، یک پیراهن کوتاه برای دویدن در صحرا، توانایی انتخاب و سرانجام باکرگی جاودانه را از پدر درخواست کرد و البته پدر همه خواستههایش را پذیرفت. آرتمیس همان شب به شکار رفت و خدابانوی شکار نام گرفت. او الهه ماه نیز بود و شبها و پرسه زدن در جنگل با مشعل را دوست داشت. قلمرو او طبیعت وحشی است.
آرتمیس الهه باکره، شکار و ماه و نماد روح آزاد زنانه است. حس دست نخوردگی و کمال در خود و ذهنیت «میتوانم از پس زندگی خود برآیم»، خصوصیاتی است که به زن فرصت میدهد تا آزادانه، مستقل و بی نیاز از وجود و تایید مردان عمل کند. او بی دریغ به کسانی که از او کمک میخواهند یاری میرساند و کسانی که او را آزار میدهند را تنبیه میکند.
کهن الگوی آرتمیس: جنبه باکره این الهه به آن بخش از روان زنان اشاره دارد که زیر سلطه و تملک مردان نرفته و از تایید آنان بی نیاز است. او تن به ازدواج نداده، اغفال نشده و زیر نفوذ قدرتمندان نمیرود. آرتمیس در مقابل عشق مصون است و دلبستگی عاطفی نمیتواند مانع پیگری خواستههایش شود. بر مبنای این کهن الگو، حس ارزشمندی زن نه از ازدواج کردن یا همسر فرد خاصی بودن، بلکه از هویت و اعمال خودش گرفته میشود.
کهن الگوی آرتمیس قدرت درونی به زن میدهد که بتواند دور از نیازها و رقابتهای دیگران بر هدف خویش تمرکز کند. او با جدیت اصول اخلاقی و ارزشهای خود را دنبال کرده و در رسیدن به خواستههایش محدودیتی برای خود قائل نیست. این آرکتایپ بدون نگرانی از قضاوت دیگران آن کاری را که دوست دارد انجام میدهد و گاهی همین باعث میشود هم از عواطف و غرایز خود و هم از رابطه و پیوند با دیگران دور شود.
این کهن الگو بیانگر ویژگیهایی چون رهایی از قید و بند قضاوت مردان، حمایت از مظلومان و کودکان و جنشهای زنان است. کهن الگوی آرتمیس زنان را از نقشهای سنتی خود میکند و مبارزه اصلی آنها در زندگی احترام و و فاداری به خویشتن و سازگاری با زندگی در دنیای مردان است.
کهن الگوی آرتمیس نیز مانند
کهن الگوی آتنا و
هستیا نماینده رابطه گریزی و استقلال روانی زنان است. این آرکتایپ انگیزههای درونی زنان برای رشد استعدادها، پیگیری علایق، بیان خویش از طریق هنر و شکلدهی و هدایت ذهن و تفکر است. او نقش رهبر و خواهر بزرگتر را دارد. اگر او از تحقق و بیان خویش بازبماند، مضطرب و افسرده خواهد شد.
آرتمیس رابطهای معنوی با طبیعت دارد. زنانی که در زندگی با طبیعت احساس یگانگی کرده و همواره به دنبال فضایی برای خویشتن هستند تا از تنهایی و خلوت خود لذت ببرند با آرتمیس یا دیگر الهههای باکره یعنی هستیا و آتنا آشنایی دارند.
ویژگیهای شخصیتی
آرکتایپ آرتمیس معرف شخصیت زنانه مستقل و رها از قید و بند است. او جنگجویی است که با انرژی مردانهاش یکی شده و برای پیش بردن زندگی خود نیاز ندارد مردی در کنارش حضور داشته باشد. آرتمیس تایپها اغلب در میان حامیان حقوق زنان و حامیان محیط زیست دیده میشوند.
یک زن با شخصیت آرتمیس به جای برآوردن انتظارات دیگران و پیروری از آنان زندگیاش را در مسیری هدایت میکند که در آن احساس رضایت و کمال کند.
آرتمیس تایپها هدف گرا، بی پروا، هیجان طلب، ماجراجو و مستقل هستند.
از اینکه بخواهند نقش سنتی و ضعیف زنانه را ایفا کنند متنفرند.
زنان آرتمیسی در مقابل مردان کم نمیآورند.
آنها عاشق طبیعت بکر بوده و در آن غرق میشوند.
خلق و خوی تندی داشته و سریع عکس العمل نشان میدهند.
عاشق ورزش کردن و خصوصا دویدن در طبیعت هستند.
عاشق آزادی هستند و دوست ندارند هیچ چیز و هیچ کس آنها را محدود کند.
خیلی رسمی لباس نمیپوشند و در لباس پوشیدن بیشتر به راحتی خود فکر میکنند.
عاشق سفر کردن و اکتشاف در طبیعت هستند.
میتوانند برای رسیدن به هدفی که از نظر دیگران بی ارزش و مسخره است از خیلی چیزها بگذرند.
دلسوز، حامی و مهربان هستند و در عین حال میتوانند خشن و محکم باشند.
یکی از ویژگیهای زن آرتمیسی فاصله گیری عاطفی است، اما در درون ظرفیتهایی برای صمیمیت و زیبایی دارد.
رفتار نادرست دیگران او را خشمگین میکند.
نگاه فمینیستی دارد و با اینکه از زنان ضعیف خوشش نمیآید وقتی ببیند مورد ظلم قرار گرفتهاند، واکنش نشان داده و از آنان حمایت میکند.
از مردان ضعیف هم متنفر است و در محیط کار تنها میتواند با مردان قوی کار کند.
مردان و زنان قوی را تحسین میکند.
به دیگران وفادار و ناجی است، اما فاقد همدردی و حس ترحم کافی است.
قادر است نظرات خود را مطرح کند و تلاش میکند به آنچه میگوید عمل کند.
یک دختر آرتمیسی اغلب با مردان بر سر حقوق زنان کل کل میکند.
او از مصاحبت با اطرافیانش لذت برده و اهداف خود را به اشتراک میگذارد، اما در عین حال هویت مستقل خود را حفظ میکند.
زنان آرتمیسی با مردان به راحتی ارتباط برقرار کرده، اما وارد روابط عاطفی نمیشود.
سنت شکن است؛ ویژگی که در خیلی از جوامع سرکوب میشود.
نوجوانی او حتی بعد از بزرگسالی در درونش ادامه دارد.
شغلی را انتخاب میکند که به آن علاقه داشته و نسبت به انجام آن شور و اشتیاق داشته باشد.
فکر اقتصادی دارد و در صورت مدیریت محکم رفتار میکند.
انرژی جنسی او بیشتر متمایل به تفریح و ورزش است تا رابطه جنسی.
حامی حقوق زنان و کودکان هستند.
فعالیتهای اجتماعی را به کار در خانه ترجیح میدهد و تن به ازدواج نمیدهد.
ازدواج کردن و بچه دار شدن به رغم انتظارات فرهنگی جامعه از نیازهای ضروری آرتمیس نیستند.
اگر به اندازه کافی از طبیعت سیراب نشود، افسرده میشود.
تاثیر آرکتایپ آرتمیس در طول زندگی
۱- آرتمیس کودک
یک کودک آرتمیسی به ظاهر مانند پسر بچهها رفتار میکند، اما او از دختر بودن خود راضی و شادمان است. او لجباز است و حرف خودش را میزند و از بچههای ضعیفتر حمایت میکند. از بازی و کاوش در طبیعت لذت میبرد و از حیوانات مراقبت میکند.
اگر والدین او مانعی برای انجام کار مورد علاقهاش باشند یا او را چون دختر است از کاری بازدارند، اعتراض خواهد کرد و خشمگین خواهد شد. مخالفت با او به اعتماد به نفس و
عزت نفس او لطمه میزند. اگر مادر او ضعیف باشد دختر آرتمیسی برای اینکه همانند مادرش نباشد آنچه به نظر زنانه میرسد؛ همچون لطافت، پذیرا بودن و تمایلات زناشویی را در خود سرکوب میکند.
۲- آرتمیس نوجوان
نوجوان آرتمیسی شجاع، بااراده، مصمم و رقابتجو است و برای خود محدودیتی قائل نمیشود. او عاشق کارهایی چون خوابیدن زیر سقف آسمان، گشتن در جنگل، کشف جاهایی که از دید پنهان مانده، کمانگری و اسب و اسب سواری است.
نیازی به تایید دیگران ندارد و برای همین کمتر از همسالان خود همرنگ دیگران میشود. اطمینان به خود او باعث میشود در نظر دیگران کله شق و عاری از زنانگی به نظر برسد.
۳- آرتمیس در دوران تحصیل
او به دنبال مدرک تحصیلی نیست، اما دوران دانشگاه میتواند مکانی باشد که انگیزههای فراگیری و آموختن را در او زنده کرده و حس آزادگی به او بدهد. او معمولا در گروههای دوستی حضور دارد که مانند خودش هستند و اگر وارد مسائل سیاسی اجتماعی شود خیلی محتمل است که نقش رهبری را بر عهده گیرد.
آرتمیس تایپها در اکثر رشتههای تحصیلی میتوانند موفق باشند. در همه رشتههای مرتبط با ریاضی و تجربی و رشتههایی چون وکالت،
مدیریت،
روانشناسی و روزنامه نگاری در علوم انسانی. رشتههای هنری مثل نویسندگی، کارگردانی،
گرافیک و موسیقی و ورزشهای قهرمانی نیز مناسب آرتمیسهاست.
۴- حرفه و شغل
او برای حرفهای تلاش میکند که برایش ارزش درونی داشته باشد، در این صورت است که رقابت و مخالفت نمیتواند مانع کار او باشد. با اینکه استقلال مالی برایش مهم است، اما گاهی علایقشان آنقدر شخصی و متفاوت است که باعث میشود در روابط و عوامل پیشرفت در دنیای امروز موفق نباشند. با این همه از تلاش و پیگیری خود احساس رضایت دارند.
آرتمیس محل کارش منظم است و انتظار ندارد کسی در ساعت کاری وقت تلف کند. همه را به کار فرا میخواند و مردان در محل کار از او حساب میبرند.
۵- میانسالی و پیری
زن آرتمیسی اگر دیگر کهن الگوها را در خود پرورش ندهد، ممکن است دچار
بحران میانسالی شود. در این دوران در رسیدن به اهدافش یا موفق بوده و یا با شکست مواجه شده است، در هر صورت میانسالی موجب تحول درونی در او شده و این بار آرتمیس نه به عنوان الهه شکار که در مقام ایزدبانوی ماه او را به درونگری متمایل میکند و میتواند احساسات و تمایلات طرد شده خود را بیابد.
یک آرتمیس تایپ در دوران کهنسالی هم تحرک جوانی خود را حفظ کرده و به همین دلیل خیلی خوب با جوانان همفکری و همراهی میکند. او هنوز هم تمایل دارد به جاهای مختلف جهان سفر کند.
۶- روابط با دیگران
رابطه با زنان: آرتمیس نسبت به همجنسان خود حس خواهرگونه دارد و دوستی با زنان دیگر را مهم میداند؛ دوستیهایی که میتواند سالها دوام داشته باشد. اکثر آرتمیس تایپها ذاتا فمینیست هستند و خیلی احتمال دارد که به گروههای حمایت از زنان پیوسته یا در این زمینه فعالیت کنند که نشان دهنده کهن الگوی خواهر در زن آرتمیس است. او با اینکه از زنان ضعیف متنفر است، اما از آنان در مقابل مردان دفاع میکند.
رابطه با مردان: زن متاثر از کهن الگوی آرتمیس همیشه تلاش میکند با مردان رقابت کرده و برتری خود را ثابت کند. او از کل کل کردن با مردان و کم کردن رویشان لذت میبرد. یک آرتمیسی خالص در رابطه با مردان نمیتواند بعد زنانه خود را نشان دهد. او خود را با مردان برابر میداند و کلیشههای جنسیتی را پس میزند و افکاری چون "هوش خود را پنهان کن" یا "بگذار مرد برنده شود" هرگز با طبیعت او سازگار نیست.
آرتمیس تایپها از مردان سلطهگر خوششان نمیآید، سربلند هستند و هرگز حاضر نیستند نقش ضعیفه را برای یک مرد بازی کنند. روابط زن و مرد از گونه روابط مادر پسری را نیز نمیپسندند. آنان به مردانی که مدام سعی میکنند برای زنان جلب توجه کنند هم علاقهای نشان نمیدهند.
آرتمیس خواهر دوقلوی آپولوست و
مردان آپولویی میتوانند دوست، همکار یا همسر آرتمیس باشند. مردانی که طبیعت زیباشناسانه داشته و به موسیقی و خلاقیت گرایش دارند برای آرتمیس جذابند. فعالیتهای مشترک ورزشی در طبیعت نیز جزئی از رابطه آرتمیس و آپولوست. ازدواج آرتمیس با آپولو بیشتر ازدواجی دوستانه است تا جنسی. برای بیدار شدن تمایلات جنسی آرتمیس، لازم است تا
کهن الگوی آفرودیت در او فعال شود و حضور
آرکتایپ هرا کمک میکند ازدواجی متعهدانه و تک همسری داشته باشد.
آرتمیس رابطه با مردان مهربان و حمایتگر را نیز دوست دارد. چنین مردانی لطافت را در آرتمیس زنده کرده و دوست دارند از او بچه داشته باشند.
زنان آرتمیس تایپ همچنین دلباخته مردان قوی میشوند، اما اگر نتوانند حس رقابت جویی خود را کنترل کنند رابطهشان دوامی نخواهد داشت.
اگر زن آرتمیسی در رابطهای نامناسب قرار بگیرد که همسرش همان نقش پدرش را در زندگی او بازی کند و نه تنها او را در رسیدن به اهدافش یاری نکند، بلکه با انتقاد نیروی او را تحلیل دهد، باعث میشود آرتمیس ستیزه جویانه رفتار کرده و روانش از درون شکسته شود؛ در نهایت ممکن است به همان زنی تبدیل شود که خواست شوهر بوده است.
شاید آرتمیس فاقد روابط عاطفی صمیمانه و متعهدانه در زندگی خانوادگی باشد، اما روابط خواهر و برادرانهای با اطرافیان خود دارد. او رابطه خوبی با کودکان برقرار کرده و با آنان خوش میگذراند.
جذب کردن آرتمیس: مرد با اعتماد به نفسی که نشان دهد برای زن آرتمیسی سودمند است، از اهداف و برنامههای خود بگوید، محکم و شجاعانه حرف بزند، مدافع برابری حقوق زنان و مردان باشد، به تواناییهای آرتمیس اعتماد داشته باشد و با زنان با احترام برخورد کند، میتواند زن آرتمیسی را جذب نماید. او باید با لحن تند و واکنشهای ناگهانی آرتمیس کنار بیاید.
به طور کلی مردانی که از استقلال شخصیت، ویژگیهای متفاوت و غیرکلیشهای زنان، اصالت، پاکی و یگانگی با طبیعت را دوست دارند جذب زن آرتمیسی میشوند. آرتمیس نوعی جذابیت جنسی غیر شخصی دارد که ناشی از نیمی زیبایی و نیمی سردی خدابانوی ماه است که علیرغم بی اعتنایی مشهود در او و عاطفه سردش، مردان را تحت تاثیر قرار میدهد.
۷- ازدواج آرتمیس
آرتمیس تایپها معمولا تن به ازدواج نمیدهند. آنان مجرد میمانند، چون نمیخواهند آزادیشان محدود شود و بیشتر درگیر آرمانها یا حرفه خود هستند. اگر ازدواج کنند معمولا ازدواجشان دوستانه و غیر جنسی است مگر اینکه سایر کهن الگوها را در خود فعال کرده باشند.
۸- رابطه با فرزندان
زن آرتمیسی چه به خاطر تغییر شکل در اندامش چه به خاطر نداشتن حس غریزی مادری از حاملگی متنفر است، مگر اینکه
کهن الگوی دیمیتر را در خود پرورش دهد. او از اینکه فرزندی نداشته باشد، ناراحت نمیشود، اما بچهها را دوست دارد و اگر بچه دار شود مادر خوبی خواهد بود.
کهن الگوی آرتمیس ناجی و حمایتگر است و همین حمایتگری را برای فرزندانش نیز داشته و تا پای جان از آنان دفاع میکند، در عین حال استقلال و خودکفایی را در آنان پرورش میدهد. او به شکلی پذیرا با علایق فرزندانش روبرو شده و با آنان به بازی و ورزش میپردازد.
جنبههای منفی و مشکلات شخصیتی
مهمترین نقاط ضعف یک آرتمیس تایپ را میتوان رفتار تحکمی و واکنشهای هیجانی و ناگهانی در برخورد با دیگران و توجه نکردن به بعد زنانگی و عواطف مرد مقابل خود دانست. اغلب مشکلات آرتمیس بیشتر باعث آزار اطرافیانش میشود تا خودش.
آرتمیس به شکل گیری ساختار شخصیت یک زن کمک میکند و او را وامیدارد که علایق و خواستههایش را پیگیری کند. اگر نتواند خواستههای خود را محقق کند و از بیان خودش بازبماند، مضطرب و افسرده خواهد شد.
یکی از خصوصیات کهن الگوی آرتمیس تعقیب و شکار است و از همین جهت به مردان تمایل دارد، اما زمانی که مرد بخواهد با او رابطهای عاطفی داشته باشد، تمایلش به مرد و هیجان تعقیب و شکار در او از بین میرود. آرتمیس باید بتواند ارزش عشق و وابستگی را بیاموزد.
او خشمی ویرانگر دارد که جهت آن به سمت مردانی است که او را تحقیر کرده و در مقام یک زن بی ارزش بشمارند. او باید پیش از آنکه بخش ویرانگر همه وجودش را در برگرفته و باعث آزار دیگران و نابودی روابطش شود، به آن آگاه شده و تواضع را به او بازگرداند.
یکی از عناوین کهن الگوی آرتمیس "دوردست" است که نشان دهنده فاصله گیری عاطفی اوست. در واقع او چندان متوجه احساسات اطرافیانش نمیشود. لازم است بیشتر به نظرات دیگران توجه کرده و آگاهانه ارتباط برقرار کند.
اگر یک آرتمیس تایپ اعمال دیگران را با ترازوی سیاه و سفید خود بسنجد میتواند یک مجازات کننده بی رحم باشد. گذر زمان و تجربه ضعف و آسیب پذیری حس همدلی را در او تقویت کرده و شخصیت بی رحم او را نرم میکند.
تمرکز او بر نجات زنان از مردسالاری، میتواند باعث شود ویژگیهای مثبتی که سنتا زنانه هستند مانند مراقبت، پذیرا بودن، فداکاری و داشتن روابط و پیوند با دیگران را قربانی کند.
پیشنهاداتی به آرتمیسیها
سعی کن هیجانات خود را کنترل کرده و به جای واکنشهای سریع از تکنیکهای
متقاعد سازی استفاده کنی.
بعد زنانگی خود را نادیده نگیر و آن را تقویت کن.
از اینکه گاهی به جنس مخالف نیاز داشته باشی فرار نکن.
بدان محتاط بودن و ترسیدن همیشه نشانه ضعف نیست.
انتظار نداشته باش همه آدمها مثل تو فکر و عمل کنند.
رشد و پرورش آرتمیس
استقلال و خودباوری، وابسته نبودن به مردان، توانایی در مدیریت و پیگیری اهداف از نقاط قوت آرتمیس است. سفر به سرزمینهای ناشناخته، زندگی در فرهنگهای بیگانه، سفرها و اردوهای زنانه، گردشهای دسته جمعی در طبیعت و پیوستن به کمپینهای دفاع از حقوق زنان، کهن الگوی آرتمیس را در افراد پرورش میدهد. برای رشد این کهن الگو در خود همچنین میتوانید توصیههای زیر را به کار بگیرید.
برای خود هدف داشته باشید و اهداف خود را بنوسید.
نه گفتن را تمرین کنید.
شرایط رشد خود را بدون وابستگی به مردان مهیا کنید.
برای لذت بردن از زندگی و خوشبخت بودن منتظر هیچ مردی نشوید.
راحت لباس بپوشید و بیشتر از لباسهای گشاد و اسپرت استفاده کنید.
کفش ساده و اسپرت به پا کرده و با سرعت راه بروید.
تمرین کنید پیش مردان کم نیاورده و حالشان را بگیرید.
زود کوتاه نیایید و اگر تصمیم به انجام کاری گرفتید به هر قیمتی شده آن را انجام دهید.
اگر از روابط پی در پی با مردان دچار احساس بی ارزشی شدهاید، مردان را رها کرده و ایده ازدواج را کنار بگذارید تا حس یگانگی با خود را تجربه کنید.
سخن آخر
وجود زنان آرتمیسی در دنیای امروز که به سمت برابری حقوق زنان و مردان پیش میرود و کودکان، حیوانات و محیط زیست بیش از پیش نیاز به حمایت دارند یک موهبت است، اما یک زن آرتمیسی باید بتواند ابعاد انعطاف پذیر و توانایی برقراری رابطه با دیگران را در خود پرورش دهد. او باید دیگران را بیشتر دوست بدارد و در کنار استقلال به صمیمیت و روابط عاطفی نیز اهمیت بدهد. شما چقدر این آرکتایپ را در خود بیدار کردهاید یا چه کسانی را میشناسید که نماینده آرتمیس در دنیای امروز باشند؟ با دیگر کهن الگوها مانند
کهن الگوی پرسفون و
کهن الگوی هرمس نیز در ستاره آشنا شوید تا بیشتر به علل ناخودآگاه رفتار خود و اطرافیانتان پی ببرید.