«بادرشبو»، اعجاز طبیعت در دل باغ‌های ارومیه

بادرشبو که این روزها بازار گرمی در بین بازاریان، کشاورزان و بانوان شهری و روستایی دارد از قرار هر «باتمان» (۱۶ کیلوگرم در اصطلاح محلی) ۳۸۰ تا ۶۰۰ هزار ریال در میادین مرکزی میوه و تره‌بار یا در کنار خیابان‌های ارومیه به فروش می‌رسد و خانواده‌های ارومیه‌ای با استحصال عرق آن به صورت جمعی علاوه بر تقویت تعاملات اجتماعی، کام خانواده و میهمانان خود را در طول سال با شربت بادرشبو معطر می‌کنند.

استفاده از این گیاه خوشبو در مراحل تهیه نقل، شربت و شیرینی و وسایل آرایشی و بهداشتی نیز گزارش شده که می‌تواند زمینه خوبی برای اشتغال خانگی و صنعتی آن محسوب شود.

براساس گفته‌های کارشناسان کشاورزی بادرشبو در سطح وسیعی از باغ‌های ارومیه و چند شهر دیگر آذربایجان‌غربی از جمله خوی و نقده کشت می‌شود و نباید آن را با گیاه چندساله بادرنجبویه (از خانواده نعناع) اشتباه گرفت.
امروزه در هنگام استحصال عرق بادرشبو، مقداری اسانس نیز از آن اخذ می‌شود که مهمترین ترکیبات آن «سیترال» و «استات ژرانیل» است؛ عرق بادرشبو آرام‌بخش و اشتهاآور بوده و اواخر مرحله گلدهی و هنگامی که یک سوم گل‌هایش سبز رنگ باشد، بهترین زمان برای برداشت این محصول و عرق‌گیری آن است.
اسانس بادرشبو نیز خاصیت ضد باکتریایی دارد و از آن علاوه بر مداوای دل درد، در صنایع غذایی و نوشابه‌سازی و صنایع بهداشتی و آرایشی استفاده می شود؛ به گفته مردم محلی از هر تن بادرشبو یک تا یک و نیم لیتر اسانس استحصال می شود که بیشتر آن در داخل کشور مورد استفاده قرار می گیرد.

زینال محمدی یک کشاورز ارومیه ای که اقدام به کشت این گیاه کرده‌ است در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: سودآوری کشت این گیاه بالاست و از بازار فروش مطلوبی برخوردار می‌باشد؛ کشت این محصول تا مرحله فراوری پنج ماه طول می‌کشد که می‌تواند زمینه اشتغال بسیار خوبی برای بانوان و جوانان و نوجوانان روستایی و حتی شهری محسوب شود.

رامین رضایی از عرضه‌کنندگان مستقیم گیاه بادرشبو در ارومیه نیز بیان کرد: امسال بادرشبو در بازار با کمبود مواجه است و هر کیلوگرم از آن قیمتی بین ۳۵۰ هزار تا ۵۵۰ هزار ریال دارد.
وی با تاکید بر اینکه این گیاه آفت ندارد، اضافه کرد: علف سِس با نام علمی(Cuscuta) یا «پیچنده» به دور بادرشبو، تنها آفت این گیاه دارویی است که می‌تواند به آن خسارت بزند و قیمت آن را تحت تاثیر قرار دهد.
این کشاورز افزود: قیمت این محصول اغلب در آخر هفته به علت استقبال خانواده‌ها از عرق‌گیری در ایام تعطیل افزایش می‌یابد و هم‌اکنون هر لیتر عرق بادرشبوی خالص بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ هزار ریال عرضه می‌شود.
مریم نوزاد، کارشناس طب سنتی نیز گفت: بادرشبو با بادرنجبویه تفاوت دارد و از عرق بادرشبو به عنوان تقویت‌کننده قلب و آرام‌بخش استفاده می‌شود.
وی اظهار داشت: گیاه بادرشبو علاوه بر آن دارای خواص اشتهاآور و ضدنفخ است و امروزه به علت خواص دارویی و مزیت‌های اقتصادی در مزارع آبی نیز کشت می‌شود.

عزیز امانی، مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی گفت: بر اساس برآوردهای انجام شده امسال ۲ هزار و ۷۰۰ تن بادرشبو از سطح اراضی زیر کشت این محصول در استان جهت مصارف خانگی و صنعتی برداشت می‌شود.

وی بیان کرد: این استان بیشترین سطح زیرکشت بادرشبو را در سطح کشور به خود اختصاص داده‌ به‌طوری‌که در سال جاری ۹۰ هکتار از اراضی زراعی استان زیرکشت این محصول رفته‌ است.

مدیر امور باغبانی سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌غربی بیان کرد: پنج واحد تولید عرقیات گیاهی با ظرفیت سالانه ۱۰ هزار و ۴۰۰ تن جهت عرق‌گیری از محصول بادرشبو در سطح استان فعال است و عرق استحصالی جهت مصرف در داخل استان تهیه و مازاد آن به خارج از استان صادر می‌شود.

امانی بیان کرد: بخشی از محصول تولیدی بادرشبو برای تهیه عرقیات به صورت صنعتی و توسط کارخانجات تولید گیاهی و بخشی نیز به صورت سنتی در کارگاه‌های کوچک عرق‌گیری یا در منازل برای تولید عرقیات گیاهی استفاده می‌شود.

وی با اشاره به اینکه بادرنجبویه برای اولین بار در سال گذشته در شهرستان ارومیه کشت شد، ادامه داد: این محصول گیاهی چند ساله بوده و این در حالی است که بادرشبو گیاهی یکساله به‌شمار می‌رود و میزان تولید به سطح زیر کشت آن بستگی دارد.

مدیر جهاد کشاورزی ارومیه نیز بیان کرد: همزمان با فرا رسیدن مرداد ماه، استحصال عرق از گیاه بادرشبو در ارومیه آغاز می‌شود و تا اواخر شهریور ماه ادامه می‌یابد.
اسکندر علیزاده، بیان کرد: پارسال سطح زیرکشت بادرشبو ۷۰ هکتار بود و امسال این میزان به ۸۰ هکتار افزایش یافته است.
براساس نظر کارشناسان گل و پیکر رویشی بادرشبو اعم از (برگ‌ها و ساقه‌های جوان) معطر هستند، مقدار اسانس با توجه به شرایط اقلیمی محل رویش متفاوت بوده و بین ۰.۶تا ۰.۸ لیتر است.

بادرشبو در مرحله گلدهی از بیشترین مقدار ماده موثره برخوردار است؛ برای استخراج اسانس اواخر مرحله گلدهی هنگامی که یک سوم گل‌ها سبز رنگ شده‌ باشد، زمان مناسبی برای برداشت محصول است.

با وجود تنوع گونه‌های گیاهی معطر از جمله گل‌سرخ، نعناع، مرزه، مریم‌گلی، شاه‌اسپـرم، ترخون، بیدمشک و ده‌ها گونه دیگر در آذربایجان غربی، راه‌اندازی واحدهای بزرگ اسانس‌گیری ضروری است.

ارزش اقتصادی این محصول سالانه بیش از ۱۰ میلیارد ریال تخمین زده می‌شود اما با تولید صنعتی، بسته‌بندی مناسب و بازاریابی می‌توان این میزان را افزایش داد.

۷۱۲۵/۳۰۷۲