وعده‌ها برای کاخ مروارید اعتبار نشد/کاخی که خاک می‌خورد

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - نیوشا فتحی زاده: کاخ مروارید یکی از برترین نمونه‌های هنر معماری مدرن با تلفیقی از معماری ایرانی است، طرح این بنای شاخص در مهرشهر کرج برای سکونت شمس پهلوی (دختر رضاشاه) بنا شد. معماری این اثر متأثر از شیوه تفکر «فرانک لوید رایت» پرآوازه‌ترین معمار آمریکایی در نخستین دهه‌های قرن اخیر است، سازه اصلی و پلان کاخ به شکل سفره‌ماهی است که صدفی را در برگرفته است.

رایت به دلیل علاقه ای که به موجودات دریایی داشت در طراحی خود از اشکال این موجودات مانند مروارید، حلزون و صدف الهام گرفت، دریاچه ای که در دو طرف کاخ مراورید بنا شده به شکل سفره ماهی است که بنای کاخ را در برگرفته است، در کف سازی، نور پردازی، محوطه سازی و حتی تزئینات داخلی از جمله لوسترها نیز اشکالی از موجودات دریایی خودنمایی می کند.

کاخ مروارید قابلیت ثبت جهانی دارد

علیرضا دهقان مهرجردی سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان البرز در خصوص سرنوشت کاخ مروارید به خبرنگار مهر گفت: این اثر فاخر قابلیت ثبت جهانی دارد، همچنین گالری عکس، بازارچه صنایع دستی و یا موزه های باستان شناسی و مردم شناسی می تواند در دل این کاخ بنا شود.

وی با اشاره به اینکه عملیات داخلی ساختمان کاخ مروارید در سال ۴۵ آغاز شد، گفت: ماده اصلی تشکیل دهنده سازه این بنا، بتن است، ساختار بنای کاخ در سال های ۴۵ تا ۴۷ و تزئینات داخلی نیر در بازه زمانی سال های ۴۷ تا ۵۰ انجام شده است.

سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان البرز با بیان اینکه بنای کاخ در چهار طبقه به شکل رمپ های شیب دار احداث شده است، افزود: زیربنای آن حدود پنج هزار و ۵۰۰ مترمربع است.

کاخ مروارید پس از انقلاب یعنی سال ۶۳ به بنیاد مستصعفان واگذار شد و تا سال ۷۹ در اختیار این نهاد بود اما از سال ۷۹ این مجموعه توسط بنیاد مستضعفان به بنیاد تعاون سپاه واگذار شددهقان مهرجردی اضافه کرد: مجموعه کاخ مروارید پس از انقلاب یعنی سال ۶۳ به بنیاد مستصعفان واگذار شد و تا سال ۷۹ در اختیار این نهاد بود اما از سال ۷۹ این مجموعه توسط بنیاد مستضعفان به بنیاد تعاون سپاه واگذار شد.

وی تاکید کرد: در سال هایی که مجموعه کاخ مراوید در اختیار بنیاد تعاون سپاه بود از آن به عنوان یک مجموعه فرهنگی - ورزشی استفاده شده است به نحوی که گاهی شاهد بازدید گروه های دانش آموزی و دانشجویی از این بنا بوده ایم.

سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان البرز گفت: سال ۸۶ با ریزش صفحات پلکسی گلاس کار شده در سقف به دلیل بارش سنگین برف این بنا به دلیل انجام عملیات مرمت تعطیل و کم کم متروکه شود.

دهقان مهرجردی با اشاره به اینکه بالا بودن هزینه های مرمت برای بنیاد تعاون سپاه مشکل ساز بود، گفت: از آنجاییکه مالکیت کاخ در اختیار این بنیاد بود، اختصاص اعتبار از سوی میراث فرهنگی برای مرمت کاخ مروارید میسر نبود و ردیف های اعتباری اضطراری با مبالغ کم به عملیات مرمت اختصاص می یافت.

به گفته وی سال ۸۱ گزارشی از وضعیت کاخ مروارید به منظور ثبت آن در فهرست آثار ملی تهیه شد در این گزارش وضعیت ساختاری این مجموعه هنگامی که به میراث فرهنگی واگذار شده، اشاره شده است.

اتاق خواب‌هایی به شکل صدف

سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان البرز با اشاره به اینکه بنای کاخ مروارید نورگیرهای زیادی دارد، گفت: در یک قسمت از بنا سقف گنبدی کار شده، در زیر آن سالن های پذیرایی، سینما، تشریفات و بیلیارد، استخر و سونا، سرویس های بهداشتی، محل نگهداری پرندگان و اتاق های متعدد از جمله اتاق کار و اتاق های خواب وجود دارد.

وی با اشاره به اینکه طراحی اتاق ها به شکل گنبدی و از جنس بتن است، افزود: دور گنبدها در سقف نیز نورگیرهای به شکل مروارید از جنس صفحات پلکسی گلاس کار شده است.

سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان البرز در بخش دگیری در خصوص پروژه مقاوم سازی کاخ که سال گذشته با اعتبار بیش از ۹۵۰ میلیون تومانی به انجام رسیده است، گفت: در این قالب بخشی از اعتبار برای نقشه های اجرایی و قسمتی دیگر به منظور مقاوم سازی پایه های بتنی و ترمیم سقف گنبدی صرف شد.

مرمت بخش‌هایی از کاخ به دو میلیارد تومان نیاز دارد

دهقان مهرجردی در خصوص اقداماتی که امسال در صورت تزریق اعتبار می توان در کاخ اجرایی کرد، گفت: اولویت مهم برای رسیدگی به پوشش سقف است و باقی کارها در مورد ترمیم تزئینات آسیب دیده داخل کاخ است.

وی در خصوص ردیف های اعتباری که ممکن است با تکیه بر آن بتوان کارهای مرمتی کاخ مرارید در سال جاری را پیش برد، گفت: امیدواریم در تجمیع اعتبارات مختلف از جمله استانی و ملی بتوانیم امسال اعتباری حداقل دو میلیارد تومانی برای پیشبرد برنامه های مرمتی و بازسازی مجموعه کاخ مروارید دریافت کنیم.

سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان البرز در بخش دیگری با اشاره به اعلام ستاد مدیریت بحران در خصوص سیل فروردین ماه، گفت: برای بناهای تاریخی نیز اعتباری منظور شده است، برآورد خسارت برای بنای کاخ مروارید انجام و در سامانه ثبت شده است.

دهقان مهرجردی با تاکید بر اینکه در چند سال گذشته که مجموعه کاخ مروارید به میراث فرهنگی تحویل داده شده هیچگونه اعتبار استانی برای مرمت آن دریافت نکرده ایم، افزود: استانداران مختلف آمدند و رفتند و هر کدام وعده هایی برای کمک به مرمت کاخ مرواید دادند، وعده ها عملیاتی نشد، این در حالی است که سبک معماری این مجموعه نه تنها در البرز و ایران بلکه در خاورمیانه بی همتا است.

مالکیت کاخ مروارید هنوز در اختیار میراث فرهنگی نیست، بنیاد تعاون سپاه در قبال واگذاری زمین معوض می خواهدوی گفت: لایروبی دریاچه مجموعه نیازمند تخصیص اعتبار است همچنین محوطه سازی نیز نیازمند تزریق اعتبار است.

دهقان مهرجردی در بخش دیگری با اشاره به وضعیت مالکیت کاخ مروارید، گفت: مالکیت این بنا هنوز در اختیار میراث فرهنگی نیست، بنیاد تعاون سپاه در قبال واگذاری زمین معوض می خواهد، حل این مشکل نیاز به همکاری دستگاه هایی مانند مسکن و شهرسازی و یا منابع طبیعی دارد.

انتشار فهرست اموال کاخ مروارید در دو جلد کتاب

وی با این توضیح که بنا بر اصل ۴۴ قانون اساسی وقتی مجموعه کاخ مروارید در مالکیت میراث فرهنگی باشد اجازه واگذاری به بخش خصوصی امکان پذیر می شود، گفت: این مجموعه ظرفیت بسیار خوبی دارد که با تکیه بر توان بخش خصوصی می توانیم آن را شکوفا کنیم.

دهقان مهرجردی توضیح داد: لوازم و اشیاء کاخ مروارید توسط میراث شناسایی و شناسنامه دار شده و برچسب اموال دارد، لیست فهرست این اموال نیز در دو جلد کتاب تهیه شده که یک جلد آن مشتمل بر وسائل از جمله مبل، میزو صندلی، ویترین ها و دیگر موارد این چنینی است و در جلد دیگر نیز لیست اشیاء قید شده است.

وی با تاکید بر اینکه حدود هزار وسیله و شیء شناسایی شده کاخ مروارید در یک مخزن نگهداری می شود، عنوان کرد: تمامی این اموال بعد از مرمت کاخ در سالن ها و ویترین ها چیده می شود.

سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان البرز با این توضیح که امسال مجموعه کاخ مروارید مجهز به دوربین های مداربسته شده است، گفت: ایمن سازی کاخ امسال اجرایی و مبلمان موجود به دلیل اقدامات مرمتی جمع آوری شده و در انبار کاخ نگهداری می شود تا از گرد و خاک و رطوبت در امان باشد.

ظرفیت تاریخی منحصربه‌فرد مجموعه کاخ مروارید در استان البرز بر کسی پوشیده نیستظرفیت تاریخی و منحصربه‌فرد مجموعه کاخ مروارید (شمس) در استان البرز بر کسی پوشیده نیست، درحالی‌که دستگاه‌های مختلف داعیه مادری برای این مجموعه به‌جامانده از دوره پهلوی را دارند اما البرزی‌ها از داشتن یک مجموعه تاریخی درخور، محروم هستند، مجموعه کاخ مروارید ازجمله آثار تاریخی استان البرز است که می‌تواند در جذب گردشگر داخلی و خارجی و همچنین توسعه استان البرز کمک فراوانی کند.

تبدیل سازمان میراث فرهنگی به وزارتخانه امیدی در دل دوستداران تاریخ و فرهنگ این مرز و بوم ایجاد کرده است، باید دید متولیان برای درخشش دوباره بناهای تاریخی که می تواند پای گردشگران زیادی را به کشور و به تبع کلان‌شهر کرج باز کند، چه برنامه ای دارند.