سفرنامه عمادالسلطنه به اروپا

مصحح: هارون وهومن

میرلایق علی‌خان عمادالسلطنه نخست‌وزیر ایران‌تبار حیدرآباد هند معروف به سالار جنگ دوم، خاطرات دومین سفر خود به اروپا را که در سال‌های 1304 و 1305 ه.ق انجام شده، در این کتاب به رشته تحریر درآورده است. این اثر از شاهکارهای بی‌نظیر ادبی و تاریخی این عصر به شمار رفته و حاوی اطلاعات و نکات بسیار مهمی از روابط بین‌الملل سال‌های پایانی قرن نوزدهم در هند، مصر و اروپا می‌باشد.

از متن کتاب:
میرلایق علی خان در هنگام دیدار با جورج، پادشاه یونان می گوید که: زمان وزارت مرا نیز سوال کردند. عرض کردم: چهار سال و نیم.
با توجه به اینکه سفر دوم اروپایی او - پس از پایان یافتن دوره صدارت - از 10 شعبان 1304 ه.ق آغاز شده و حکم وزارت وی رسما از عصر ربیع الثانی 1301 ه.ق ابلاغ گردیده بود، مدت سه سال و نیم صحیح تر به نظر می رسید؛ مگر اینکه خود اعتمادالسلطنه، زمان مرگ پدر (ربیع الاول 1300 ه.ق) را آغاز وزارت خویش قلمداد نموده باشد. برخی از مورخان این انتخاب را نوعی تحمیل از سوی حکومت انگلیسی (کمپانی هند شرقی) می دانند و آن را اشتباهی از سوی "میر محبوب علی خان" (نظام ششم سلسله آصف جاهیان) به حساب می آورند...