آموزشهای مستقیم و بی‌موقع توانایی استدلال کودکان را سرکوب می‌کند

خبرگزاری مهر - گروه استانها، عاطفه علیان: روزها گذشت؛ روزهایی که می گفتند مثل بهار است و زود تمام می شود و ما نمی فهمیدیم از کدام روزها می گویند؛ فقط مدادرنگ بود و نقاشی یا پاکوبیدن بر روی زمین برای داشتن یک بستنی بیشتر.

همان روزها که قاصدکی را فوت می کردیم و از خداوند می خواستیم زودتر بزرگ شویم؛ همان روزهایی که می دانستیم فقط در یک روز به نام روز جهانی کودک تلویزیون چندین ساعت برنامه پیوسته برای کودکان دارد و ما چشم به راه آن روز می ماندیم؛ دوران کودکی ما گذشت؛ بزرگ شده ایم و در حسرت کودکی برای سرگرم شدن با نخ رنگی از کلاف بافتنی مادر مانده ایم.

از روز شنبه هفته ملی کودک با برنامه های متنوع و شاد برای بیش از ۴۰ هزار کودکی که راهی مهدکودک ها شده اند آغاز شده است؛ کودکانی که به واحدهای آموزشی سپرده می شوند تا مراحل رشد و تربیت را در کنار همسالان خود بگذرانند.

با توجه به اهمیت کودک و دوران کودکی در هفته ملی کودک گفت و گویی با دکتر رویا نم نبات، کارشناس روان شناسی کودک انجام داده ایم که در ادامه می خوانید.

تعریف کودکی چیست و تا چه حد در شکل گیری شخصیت آینده انسانها مهم است؟

کودکی بهترین اتفاق زندگی هر انسان است؛ زیباترین دورانی که هر فردی می تواند تجربه کند، دوره‌ای که تلاقی غم و شادی و خنده و گریه فقط یک ثانیه است و زیبای این لحظه بی نظیراست؛ بچه ها زیباترین موجودات عالم هستند این ما هستیم که دنیای آنها را خراب کردیم.

بخش عمده شکل گیری شخصیت انسان به دوران کودکی مربوط می شود چراکه مغز و تمام کانال ها و اتصالات مغزی در حال شکل‌گیری است و به سختی تغییر خواهد کرد.

در واقع بهترین سرمایه گذاری انسانی در این دوره ایجاد می‌شود؛ تفکرات کودک، نگرش به مسائل، درک مغزی، رفتارها، مهارت ها و توانایی ها در مشکلات همگی به شکل گیری در این سن ها مربوط خواهد بود.

نقش مراکز آموزشی در رشد و پرورش کودک تا چه میزان تاثیرگذار است؟

دو نهاد خانواده و مراکز آموزشی بیشترین نقش را در رشد و پرورش کودکان دارند، البته درکنار مراکز آموزشی کودکان، والدین باید از هر راهی در راستای آگاهی و دانایی بیشتر در برخورد با کودکان بهره گیرند چراکه کودک سالم در دامان والدین آگاه رشد پیدا می کند، باید والدین متوجه این موضوع باشند که لازم نیست کودکان را به مراکزی بسپارند تا درگیر آموزش های غیرلازم و بالاتر از درک سنی خود شوند.

والدین برای انتخاب مراکز آموزشی باید به موضوعات آموزشی مناسب و روش های اجرایی مطلوب توسط کادر آموزشی توجه کنند؛ امروزه متاسفانه بیشتر کودکان تک فرزند هستند و بسیاری از والدین هم با روحیه کمال گرایی و هزینه نابجا در جهت آموزش های غیرضروری به کودکان آسیب می زنند.

اصفهان پیشرو مفهوم جامعه شناختی تحت عنوان« توسعه کودکی» است. ضرورت این مفهوم برای رشد و پرورش کودکان چیست؟

این مفهوم نیاز به آگاهی نهادهای خانواده، متولیان آموزش و پرورش و برنامه ریزی دقیق و سیستماتیک دارد بدین معنا که اساتید و کارشناسان حوزه کودکی باید محتوای مورد نیاز کودکان را تعریف کنند و والدین از زمانی که تصمیم به فرزندآوری می کنند باید آموزش های لازم را ببینند.

همچنین لازم است محتوای کتاب های آموزشی باید بر اساس نیاز واقعی کودکان و جامعه تعریف شود، مشاوران و مربیان و مسئولان مراکز آموزشی با آگاهی از دوران کودکی در این حوزه مشغول به فعالیت شوند و محتوای ترجمه شده باید در جهت نیاز والدین و کودکان و مربیان بومی سازی شود.

به طور کلی تمام عوامل درگیر در حوزه کودکی باید تغییر کنند تا مفهوم توسعه کودکی در جامعه تسری یابد.

بارها دیده شده که انتظار والدین از مربیان مهدکودک ها آموزش الفبا و اعداد است؛ در حالی که وظیفه مراکز آموزشی تا قبل از ورود به دبستان بر بازی محوری استوار است. این انتظار والدین از کجا نشات می گیرد؟

متاسفانه ما قربانی این روش پوسیده شدیم و هنوز هم والدین و مراکزی هستند که به دنبال آموزش های مستقیم به کودکان هستند، این در حالی است که زمانی که کودک آموزش مستقیم و مدرسه‌ای ببیند، فرصت تفکر و کنجکاوی از وی گرفته می شود و مغز و رشد ذهنی کودک دچار نوعی ایست خواهد شد.

ببینید زمانی که مسئله‌ای برای کودک حل بشود خلاقیت از کودک گرفته خواهد شد چراکه با آموزش های بی موقع و مستقیم توانایی پردازش و استدلال کودکان سرکوب می شود و کودکان منفعل تحویل جامعه خواهیم داد.

این کودکان جسارت، مدیریت، حرمت نفس و اعتماد به نفس ندارند و این خصوصیات در کودکان نهادینه می شود اما اگر کارگاه های عملی جایگزین روش ها و آموزش های مستقیم شود اجازه رشد و پرورش استدلال و تحلیل برای کودکان فراهم می شود و همان مفهوم «توسعه کودکی» در جامعه ظهور می کند.

جامعه ما تا چه میزان به والدین آگاه و دانا در زمینه رشد و پرورش کودکی نیاز دارد؟

مهم ترین نهاد آموزشی که کودک در آن رشد و پرورش می یابد خانواده است؛ امروزه با افزایش آگاهی والدین از لحظه ای که تصمیم به فرزندآوری می کنند از نظر مراقبت های جسمی و روانی شرایط مناسبی را مهیا می کنند اما مهمترین مسئله این است که «تربیت پیچیده ترین کار دنیاست» و نیاز به مهارت دارد.

کودکان آیینه والدین هستند، پس اگر می خواهیم کودکان روند تربیتی خوبی را طی کنند در درجه اول باید خودمان را تربیت کنیم.

نکته مهم دیگر انتخاب مراکز آموزشی است که می خواهیم کودکان را به آنجا بسپاریم؛ این مراکز هم باید در جهت اهداف تربیتی والدین باشد تا کودکان بتوانند با آسودگی خاطر مهم ترین مرحله زندگی را بگذرانند.

چه پیشنهاداتی برای داشتن فرزند موفق به والدین دارید؟

توصیه می شود والدین با کمترین دخالت در روند رشد و تربیت کودکان بر اساس استعداد کودکان شرایط تحقق اهداف کودک را فراهم کنند.

نکته مهم دیگر این است که وقتی والدین برای کودک و نوجوان آموزشی در نظر می گیرند باید با خود بیاندیشند که این آموزش تا چه حد برای کودکانشان ضروری است و چقدر به رشد شخصیت و احساسات وی کمک می کند.