پوکی استخوان، قابل پیشگیری و درمان

اهمیت پوکی استخوان به حدی است که سازمان بهداشت جهانی (WHO) روز ۲۰ اکتبر (۲۸ مهرماه) را به عنوان روز جهانی پوکی استخوان یا همان استئوپروز نامگذاری کرده است.

به گزارش دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دکتر علیرضا رجایی متخصص داخلی با اشاره اینکه استخوان بافت زنده ای است که از ساختار پیچیده ای برخوردار است، در تعریف پوکی استخوان گفت: در این بیماری مقدار توده استخوانی کاهش می‌یابد و استخوان شکننده می‌ شود به طوری که با کوچک‌ترین ضربه به راحتی می‌شکند.

پوکی استخوان بیماری خاموش

وی افزود: بیماری پوکی استخوان بیماری خاموش، پیش رونده و در عین حال قابل پیشگیری و درمان است.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به اینکه تغذیه نامناسب، شرایط زندگی، مشکلات فیزیولوژی بدن، ورزش نکردن و افزایش سن از جمله عوامل کاهش توده استخوانی هستند، خاطرنشان کرد: هر کدام از این فاکتورها زمانی که از سیر طبیعی خود عبور کرد، فرد به آستانه ابتلاء به پوکی استخوان نزدیک می‌شود.

رجایی گفت: غالبا عارضه پوکی استخوان در دوران کهنسالی بروز می‌کند و فرد را در معرض خطر شکستگی استخوان قرار می‌دهد که از اولین نشانه‌های آن مراجعه بیمار با اظهار درد در اکثر نقاط بدن، ضعف در اندام و درد کلی بدن است.

این فوق تخصص روماتولوژی اظهار کرد: بیماری پوکی استخوان قاتل خاموش محسوب می‌شود زیرا معمولا علامت مشخصی ندارد و تا زمانی که عارضه جدی مانند شکستگی استخوان رخ ندهد، ممکن است فرد بیمار اصلا اطلاعی از بیماری خود نداشته باشد.

وی ادامه داد: بیشترین خطر شکستگی در پوکی استخوان متوجه ران‌ها، لگن، مهره‌ها و ساعد است.

رجایی گفت: شکستگی‌های ران و نیز ستون فقرات می‌تواند با ایجاد درد، محدودیت فیزیکی و اجبار به تغییراتی در شیوه زندگی و یا حتی مرگ منجر شود.

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به اینکه پوکی استخوان سومین عامل تهدید کننده حیات است، اظهار داشت: بیماری پوکی استخوان یا استئوپورز سومین عامل مرگ و میر بعد از بیماری های قلبی و عروقی و سرطان ها در عصر حاضر است.

این فوق تخصص روماتولوژی با بیان اینکه ارتباط تغذیه و بیماری پوکی استخوان بیشتر مربوط به بحث پیشگیری است تا درمان، تاکید کرد: پوکی استخوان، هم قابل پیشگیری و هم قابل درمان است.

ضرورت غربالگری در افراد مستعد به پوکی استخوان

وی غربالگری در افراد مستعد به پوکی استخوان را مورد توجه قرار داد و افزود: باید افرادی که هنوز مبتلا به پوکی استخوان نشده‌اند ولی درصدد احتمال ابتلاء به این بیماری قرار دارند، مورد درمان قرار گیرند.

رجایی با بیان اینکه پوکی استخوان شایع‌ترین بیماری متابولیک استخوان محسوب می‌شود، اهمیت پیشگیری از آن را مورد توجه قرار داد و خاطرنشان کرد: درمان این بیماری هزینه‌های مادی و معنوی فراوانی را به خانواده ها و سیستم سلامت کشور تحمیل می کند.

وی با اشاره به این مهم که عوامل مداخله گر در ابتلا به این بیماری متنوع هستند، گفت: اگر چنانچه روند عادی را در نظر بگیریم، سن یکی از مهمترین، غیر قابل درمان ترین و غیر قابل تغییر ترین عوامل ابتلا به پوکی استخوان است.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: شیوه زندگی می تواند اثرات زیادی بر سلامت استخوان ها داشته باشد؛ بنابراین هر چه در سن پایین ذخیره توده استخوانی بیشتر باشد، در سنین بالا از استخوان های قوی تری برخوردار خواهیم بود.

پیشگیری از پوکی استخوان با ورزش

وی بالا بردن توده استخوانی در سنین جوانی را راه حل موثری برای کاهش موارد ابتلا به پوکی استخوان در سنین پیری ذکر کرد و استفاده از کلسیم، ویتامین D و ورزش کردن را سه عامل اصلی در بالا بردن تراکم استخوانی دانست.

رجایی ضرورت تمرکز بر عوامل تغییر پذیر با هدف کاهش ابتلا به پوکی استخوان را مورد توجه قرار داد و گفت: عوامل تغییرپذیر تا میزان قابل توجهی می تواند به بالا بردن سطح فاکتورهای مطلوب در راستای پیشگیری از ابتلا به بیماری پوکی استخوان به ما کمک کنند.

این فوق تخصص روماتولوژی دانشگاه با بیان اینکه ورزش بهترین روش‌ برای افزایش تراکم استخوان و جلوگیری از پوکی استخوان است، یادآور شد: افرادی که به صورت مداوم ورزش می‌کنند کمتر در سنین بالاتر دچار این بیماری می‌شوند.

وی درباره نحوه ابتلا به این بیماری گفت: بعد از۳۰ سالگی که استخوان‌ها به حداکثر تراکم خود می‌رسند، شروع به تحلیل رفتن می‌کنند و اگر تا قبل از این سن افراد فعالیت ورزشی مناسب و جذب کلسیم کافی داشته باشند، کلسیم جذب شده قابل جبران خواهد بود و خطری برای فرد ندارد، در غیر این صورت به تدریج استخوان‌ها شکننده و آسیب‌پذیر می‌شوند.

رجایی خاطرنشان کرد: تعمیم و اشاعه فرهنگ ورزش کردن در سطح جامعه نیازمند یک عزم ملی و آگاهی اجتماعی است، قطعا اگر مردم بدانند به چه میزان خطر ابتلا به پوکی استخوان تهدیدشان می کند حتما زمانی را در برنامه روزانه مانند غذا خوردن و خواب به ورزش اختصاص می دهند.

این استاد دانشگاه با اشاره به این که مصرف شیر و لبنیات در پیشگیری از عارضه پوکی استخوان بسیار موثر است، گفت: در افراد بالغ مصرف ۴۰ گرم پنیر، یک لیوان شیر و یک لیوان ماست در روز می‌تواند نیازهای روزانه افراد به کلسیم را تامین کند.

رجایی توضیح داد: قرار دادن دست تا آرنج در مقابل نور مستقیم آفتاب، به میزان روزانه ۱۰ تا ۱۵ دقیقه، از جمله روش های کمک کننده در پیشگیری از پوکی استخوان است.

وی گفت: مواد غذایی از گروه لبنیات، ماهی و تخم مرغ برای پیشگیری از پوکی استخوان مؤثر است و در معرض نور خورشید قرار گرفتن نیز تا حدودی باعث تأمین ویتامین دی شده و کلسیم مواد غذایی و و نور آفتاب؛ وارد جریان خون و به استخوان‌ها می‌رسد.

این استاد دانشگاه بابیان این که مصرف هفته‌ای دو مرتبه غذای دریایی شامل ماهی و میگو در تأمین ویتامین D بدن مؤثر است، گفت: بدن کودکان و بچه های کوچک و همچنین افراد سالمند نیاز بیشتری به دریافت ویتامین D دارد بنابراین به این افراد توصیه می شود علاوه بر رعایت رژیم غذایی مناسب و قرار گرفتن در معرض تابش مستقیم نور خورشید از قرص های مکمل ویتامین D هم استفاده کنند.