سازه‌های آبخیز ارتفاعات شمال کرج مانع بروز سیل نمی‌شود

سیلاب شهری، حجم آبی است که از ظرفیت شبکه زهکشی شهر خارج شده، منجر به بروز مشکلات و خسارات زیادی در شهر می‌شود.

در شهرنشینی و توسعه شهری به دلیل افزایش سطوح غیرقابل نفوذ توسط ساختمان‌ها، خیابان‌ها و پیاده‌روها و انسداد کانال‌ها باعث تشدید جریان سیلاب می‌شود.

مهدی فتحی روز دوشنبه در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا افزود: طبق مستندات که به شهرداری کرج نیز ارائه شده، با احداث خیابان طالقانی شمالی از پل آزادگان تا پای کوه عظیمیه از سال ۱۳۶۴ مسیل سیلاب ها مسدود شده که با بارش شدید باران احتمال بروز سیل در این کلانشهر دور از انتظار نیست .

وی اظهار داشت: این خیابان در حالی شکل گرفت که در مسیر سیل بوده و مستقیم به دهانه مخروطه افکن کوه عظیمیه رفته است.

«مخروطه افکن عبارت است از محلی که سیل از دل کوه خارج شده و به صورت سیلاب در عرصه پایین دست پخش می‌شود».

فتحی گفت:‌در حالیکه باید همیشه در این مناطق فاصله‌ای بین شهرسازی و مناطق مستعد بروز سیل رعایت شود تا سیلاب خارج شده از کوه فضایی را برای پخش شدن و کاهش سرعت در مسیر خود داشته باشد.

معاون فنی منابع طبیعی وآبخیزداری استان البرز ادامه داد:‌ولی متاسفانه اشتباه محاسباتی مدیریت شهری کرج این بود که این فاصله را رعایت نشده و مسیل رودخانه محدوده و خیابان را در این مسیل قرار داده است.

وی افزود: با ساخت این خیابان و توسعه شهری، منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز برای جلوگیری از بروز سیل‌های احتمالی اقدام به ساخت حدود ۳۰ سازه آبخیز در ارتفاعات عظیمیه کرد و پس از آن نیز در سال ۱۳۹۴ در در پی انعقاد یک تفاهم‌نامه با شهرداری کرج و با نظارت منابع طبیعی اقدام به ساخت ۳۰ سازه دیگر از سوی مدیریت شهری کرج شد.

فتحی با مهم ارزیابی کردن احتمال سیلاب عظیمیه در حوزه شهری، اظهار داشت: با وجود ساخت این تعداد سازه‌، به دلیل بارندگی و حرکت ماسه‌ها، مرتب این سازه‌ها پر شده و عملکردش در مقابل کنترل سیل کاهش می‌یابد.

وی گفت:‌برای بهبود عملکرد این سازه‌ها اقداماتی همچون افزایش ارتفاع انجام شده اما ذات طبیعت رسوب است و آبخیزداری یکی از کارهایش رسوب‌گیری است ولی وقتی سازه‌ها پر از رسوب می‌شود، ۳۰ درصد کارکردش را کم خواهد کرد.

فتحی تاکید کرد: در خصوص سیل و درمان و چاره اصلی این است که مسیر گذر آب را باز کنند.

معاون اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز یادآور شد که جنس ارتفاعات عظیمیه از سنگ است و تا جایی که اجازه می‌داد باهمکاری شهرداری درختکاری صورت گرفته و سازه‌های زیادی هم احداث شده است.

وی با بیان اینکه یکی از نکات مهم برای کنترل سیلاب کوه عظیمیه اجرای عملیات آبخیزداری است، افزود: چاره و درمان اساسی جلوگیری از بروز سیل احداث کانال و غیره است.

معاون فنی آبخیزداری و منابع طبیعی استان البرز تصریح کرد: با طبیعت نمی‌شود مبارزه کرد زیرا آبخیزداری و هر اقدام دیگری می‌تواند درجات سیل را کاهش دهد ولی نمی‌شود سیل را از بین برد.

وی با بیان اینکه این بلایای طبیعی قابل کنترل است ولی بروز آن اجتناب‌ناپذیر است، گفت:بروز سیلی سنگین در منطقه طالقانی شهر کرج به دلیل اینکه در مسیر اصلی سیلاب و رودخانه قرار گرفته و هیچ محل گذری برای آب پایین آمده از کوه عظیمیه پیش‌بینی نشده، غیرقابل کنترل خواهد بود.

فتحی ادامه داد: آب بارانی که از کوه سرازیر می شود باید محلی برای گذر و آرام شدن داشته باشد که اکنون دیگر آنجا وجود ندارد و به خیابان تبدیل شده در حالیکه پیش از شکل گرفتن خیابان طالقانی، از پای کوه تا پل آزادگان دشتی بود که آب باران در آن آرام می‌گرفت و به دل زمین می‌رفت.

وی به راهکارهای برون رفت از این مشکل اشاره کرد و افزود: ایجاد کانال‌های بزرگی در اطراف خیابان اصلی که حداقل بخشی از سیلاب به آن هدایت شود از جمله این راهکارهاست که نمونه آن را می توان در بزرگراه امام علی (ع) تهران مشاهده کرد که مسیلی را در زیر اتوبان برای گذر آب ایجاد کرده‌اند.

معاون فنی منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز با بیان اینکه دیر یا زود احتمال سیلی با خسارات سنگین در کرج وجود دارد، اظهار داشت:‌ اکنون با توسعه شهری و پوشاندن سطح خاک با آسفالت با طبیعت مبارزه کرده ایم و جلوی نفوذ آب در خاک را گرفته‌ایم ضمن اینکه اجازه پرشدن سفره‌های زیرزمینی را نیز از طبیعت گرفته ایم.

روان آب‌های کرج به سفره‌های زیر زمینی هدایت شود

پیش از این نیز شهردار کرج گفت: بارش‌ها فرصت مناسبی برای انتقال روان آب‌ها به سفره های زیر زمینی کرج است.

علی اصغر کمالی‌زاده اظهار داشت : وظیفه قانونی مدیریت شهری در زمان بارش باران، مدیریت سیلاب ها در محدوده شهر با کمک اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری است.
وی با اشاره به اینکه جذب آب‌های سطحی مهم‌ترین راهکار برای مدیریت روان آب‌ها است، اظهار داشت: با احداث چاه و هدایت روان آب‌ها، در زمان بارش باران با کمترین مشکل برای تردد شهروندان و عبور و مرور خودروها مواجه هستیم.

این مسئول با بیان اینکه نباید از کنار وقوع این سیلاب در مناطق مختلف استان به سادگی عبور کنیم، افزود: با بارندگی امروز شاهد تجمع شن و ماسه در برخی مناطق شهر بودیم که این نشان می‌دهد سیلاب از کوهستان‌های اطراف نیز وارد شهر می‌شود.

شهردار کرج اضافه کرد: وظیفه ما است که با کمک منابع طبیعی و آبخیزداری، سیلاب را در محدوده شهر مدیریت کنیم تا آب هایی که از کوهستان‌های اطراف روان می‌شوند، وارد شهر نشوند.

کمالی زاده با اشاره به اینکه امروزه در علوم و فنونی که مربوط به مدیریت آب‌های سطحی است، بیشتر بحث جذب روان آب‌ها مطرح است، گفت: ما باید بتوانیم با حفر چاهک‌های مناسب در سطح شهر نسبت به جذب این آبها در سفره های آبهای زیرزمینی اقدام کنیم تا با سیلاب کمتری مواجه شویم.

به گفته وی در این زمینه اقدامات بسیار خوبی در حال انجام است و به زودی شاهد نتایج آن در سطح شهر خواهیم بود.

شهرداری کرج در سال های اخیر حدود ۵۰۰ حلقه چاه برای جذب سیلاب ها و هدایت آنها به سفره‌های زیر زمینی حفاری کرده است.

پیش از این نیز در سال ۱۳۹۴ با سیلی در روستای سیجان واقع در جاده کرج- چالوس روبرو شدیم که جان هشت هموطن را گرفت که یکی از دلایل اصلی آن اجرا نشدن عملیات آبخیزداری در بالادست این روستا بوده است در حالیکه در روستای همجوار آن (کندر) که حجم رواناب حاصل از بارندگی با سیجان برابر بود، به دلیل انجام عملیات های آبخیزداری، کوچکترین خسارتی نداشتیم.