باور انسان‌های بزرگ در دل شناورهای کوچک دست‌مایه خاطره‌پژوهان

یکی از جنبه‌های دفاع مقدس و انقلاب اسلامی فراگیر و گستردگی و ملی بودن آن است؛ بنابراین در دهه اخیر در اقلیم‌های کشور با توجه به مقتضیات فرهنگی هراستان، ثبت و ضبط خاطرات و روایت‌ها خصوصیات مردمی و شرایط اقلیمی و بومی آن منطقه را نشان می‌دهد.

امروزه در قالب سفرهای راهیان و راهپیمایی اربعین که یک سفر اتفاق می‌افتد، می‌توان سفرنامه‌های نوشت و از دل این سفرنامه‌ها خاطراتی جذاب از سال‌های جنگ به دست آورد.

در قالب این سفرنامه‌نویسی‌ها حتی می‌توان خاطراتی بکر از سال‌های ۶۴ و ۶۵ دوران جنگ روایت کرد.

امروزه تعداد زنان نقش آفرین در انقلاب اسلامی به دلیل مرگ، کهولت سن و فراموشی خاطرات و وقایع از انگشت‌های یک دست نیز پایین‌تر رفته است درحالی که آن‌ها زنان حاضر و فعال در عرصه پشتیبانی و سازماندهی فعالیت‌های انقلابی بوده‌اند و باید خاطرات آن‌ها هرچه سریع‌تر ثبت و ضبط شود.

یا در موضوع نبردهای دریایی به عنوان یک جنگ تخصصی از سوی کارشناسان حوزه ادبیات پایداری یک سوژه بکر و دست‌نخورده محسوب می‌شود که نیاز به خلاقیت و نوآوری دارد.

زبان و فرهنگ و آداب و رسوم مردمی که در زمان جنگ زندگی می‌کردند یا بسیجی ها و مبارزان و رزمندگان در استان هرمزگان که همزمان در ۲ جبهه‌ زمینی و دریایی با همان باور اعتقادی خودشان می‌جنگیدند اگر این خاطرات و روایت‌ها با همان ویژگی‌های زیستی همان مقطع زمانی به شیوایی بیان شود، ارزشمند است، لذا توانمندی خاطره‌پژوهان این دست از نبردها باید مبتنی بر داشته‌های اقلیمی و محلی همین استان باشد.

ثبت خاطرات دفاع مقدس ارزش افزوده فرهنگی است

مدیردفتر مطالعات و فرهنگ پایداری امور استان‌های حوزه هنری کشور، ثبت و ضبط خاطرات دفاع مقدس را یک ارزش افزوده فرهنگی دانست که این میراث شفاهی باید حفظ شود.

محمد قاسمی‌پور در گفت و گو با ایرنا افزود: رویدادهای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس باید به دقت مورد مطالعه و مشاهده قرار بگیرد و نتیجه زیستی آن برای استفاده و الگوی آیندگان ثبت، ضبط و نگهداری شود.

وی ادامه داد: برای تولید اثر خوب داستانی از زندگی یک شهید باید با خانواده، دوستان و رزمندگانی که با وی بوده‌اند ساعت‌ها گفت‌وگو شود تا حالات مختلف شهید و شیوه‌های زندگی وی را کشف کرد.

ادبیات پایداری باید رنگ و بوی مردمی داشته باشد

مدیر دفتر مطالعات و فرهنگ پایداری با بیان اینکه در حوزه ثبت خاطرات دفاع مقدس نیازمند یک نهضت مردمی هستیم، افزود: برای تربیتی فردای فرزندان‌مان همه ما به ثبت خاطرات شهدا و صاحبان خاطرات شهدا نیازمندیم.

قاسمی‌پور ادامه داد: وقتی رهبر انقلاب در درس خارج فقه خود برای رفع مشکلات کلان اجتماعی در حوزه دیپلماسی، اعتقاد به قدرت مردم را مورد تاکید قرار می‌دهند؛ بنابراین در جبهه فرهنگی از جمله دفاع مقدس نیز باید باورمان اعتقاد به قدرت مردم باشد درواقع آثار حوزه دفاع مقدس و انقلاب و ادبیات پایداری باید رنگ و بوی مردمی داشته باشد.

وی با ابراز رضایت از روند فعالیت‌های دفاتر فرهنگ و مطالعات پایداری در استان‌ها، گفت: شرایط استان‌ها به سمتی حرکت کرده که می‌توانند به طور مستقل و کامل به ثبت، ضبط و تولید محتوا بر اساس زبان و رسوم و عقاید آن منطقه بپردازند و این خاطرات جمع‌آوری شود.

این کارشناس ادبیات پایداری در عین حال توصیه کرد: در حوزه ثبت این دست از خاطرات کار باید به صورت کتابخانه‌ای انجام شود لذا در بخش خاطرات مردمی و خواستگاه افرادی که در دریا جنگیدند محققان ما می‌توانند در این بخش موفقیت‌های خوبی کسب کنند.

قاسمی‌پور ابرازداشت: به تولید عجولانه و فوری قائل نیستیم بلکه اعتقاد داریم کار در حوزه دفاع‌مقدس باید قوی بوده و نگاه به تولید آثار دفاع مقدس عمق نو پیدا کند، لذا هرچه کارها به خصلت‌های دفاع مقدس نزدیک‌تر بوده و رویکرد مردمی داشته باشد، از هر قشری نیز خواننده دارد.

مسوول دفتر فرهنگ و مطالعات پایداری اداره کل امور استان‌ها در این رابطه بیان داشت: صرفا با یک جستجو در اینترنت نمی‌توان دفاع مقدس را معنا کرد، زیرا کلید واژه‌های اصلی دفاع مقدس در دل رزمندگان، پدران و مادران آن‌هاست.

آثار تولیدی در حوزه نبردهای دریایی باید فراگیر باشد

قاسمی‌پور اظهارداشت: موضوع نبردهای دریایی نیز به عنوان یک جنگ تخصصی یک سوژه بکر و دست‌نخورده است که سازمان‌های نظامی نقش‌آفرین باید به یک باوری برسند که این تاریخی شفاهی خودشان است و این فرصت طی شده نیاز به ثبت و تبیین دارد.

مسوول دفتر مطالعات و فرهنگ پایداری حوزه هنری کشور در این رابطه بیان داشت: روش ثبت و ضبط، گردآوری و شیوه و سبک تاریخ شفاهی اقتضا می‌کند هر استانی با توجه به مبانی فرهنگی و اقلیمی و اجتماعی خود دست به این ثبت و ضبط خاطرات بزند.

قاسمی‌پور یادآورشد: در نبردهای دریایی مکان اعزام رزمندگان از دریا بوده بنابراین خاطره‌نگاری نباید براساس مدل کویری انجام گیرد، بلکه اینجا اسکله و دریا و ساحل باید محل گفت و گوی بین راوی و خاطره‌پژوه باشد.

به گفته مسوول دفتر مطالعات و فرهنگ پایداری حوزه هنری کشور، آثار تولیدی در حوزه نبردهای دریایی در این استان باید تعیین کننده، تاثیرگذار و فراگیر باشد، تلاش ما نیز بر این است که آثار در این حوزه غنای محتوایی پیدا کند.

وی اضافه کرد: حضور جوانان مستعهد در حوزه ادبیات پایداری منجر به رویش و امید در جامعه خواهد بود، لذا در فعالیت‌های مردمی ضمن این‌که حمایت‌ و پشتیبانی‌های مسوولان ضروری است، نهادهای مدعی فرهنگ و هنر نیز باید از این دست حرکت‌های جوانان حمایت کنند.

تربیت هنرمندان خلاق؛ رویکرد دفتر مطالعات پایداری هرمزگان

مسوول دفتر مطالعات و فرهنگ پایداری حوزه هنری هرمزگان گفت: برنامه‌ریزی‌های دفتر مطالعات و فرهنگ پایداری در دو بخش بلند مدت و کوتاه مدت تعریف می‌شود که برنامه‌های کوتاه مدت دفتر شامل برنامه‌های هفتگی در حوزه تربیت نیروی متعهد و حرفه‌ای می‌باشد و بخش بلندمدت آن تولید آثار مکتوب و تدوین خاطرات شفاهی مربوط به دوران انقلاب و دفاع مقدس است.

اعظم پشت‌مشهدی در گفت‌و گو با ایرنا ادامه داد: رویکرد مهم دفتر مطالعات و فرهنگ پایداری تربیت هنرمند ارزشی و خلاق در حوزه ادبیات پایداری بخصوص خاطره‌نگاری و تاریخ شفاهی است.

وی یکی دیگر از اولویت‌های دفتر مطالعات و فرهنگ پایداری را ثبت و ضبط خاطرات دوران انقلاب و دفاع مقدس عنوان کرد و افزود: با توجه به گستردگی موضوع و اهمیت ثبت تاریخ شفاهی چند سالی است که بخش ثبت خاطرات مدافعان حرم نیز در این برنامه‌ریزی قرار گرفته است.

به گفته اعظم پشت‌مشهدی، یکی از بزرگ‌ترین مسوولیت‌های دفتر مطالعات و فرهنگ پایداری حوزه هنری جمع‌آوری تاریخ انقلاب اسلامی و دفاع مقدس از زبان مردم می‌باشد که نشانه مردمی بودن این انقلاب است.

مسوول دفتر مطالعات و فرهنگ پایداری حوزه هنری هرمزگان با اشاره به گستردگی فعالیت‌های کاری این دفتر، دریافت و استخراج ایده‌ها و سوژه‌ها برای تولید آثار در بخش‌های مستند و پژوهش را از دیگر هدف‌های دفتر مطالعات پایداری عنوان کرد.

۱۵ اثر با محوریت انقلاب و دفاع مقدس در دست تدوین است

وی ابراز داشت: اهمیت کار این دفتر ثبت تاریخ شفاهی این مرز و بوم و خاطرات مربوط به رخدادهای مهم کشور و منطقه است و در این بین آموزش و تربیت نیروی جوان همزمان در بخش‌های مصاحبه‌گری و خاطره نویسی به جهت گرفتن مصاحبه‌ از شخصیت‌های برجسته تاریخی و نگارش خاطرات آنها با هدف تولید آثار هنری ادبی و تصویری از مهم‌ترین برنامه‌های دفتر به شمار می‌آید.

این نویسنده آثار ادبیات پایداری در هرمزگان در بخش دیگری اظهارداشت: با تشکیل کارگروه دفاع مقدس و انقلاب در حوزه هنری اتفاق‌های خوب و اثرگذاری افتاده و درحال حاضر ۳ اثر با موضوع انقلاب؛ شامل خاطرات زنان مبارز، روحانیون و خاطرات مردم در انقلاب و همچنین ۱۲ اثر در بخش دفاع مقدس که شامل خاطرات رزمندگان، ایثارگران و شهدای هرمزگان می‌باشد در حوزه هنری در دست تدوین و آماده سازی است.

پشت‌مشهدی در خصوص اهمیت تشکیل کارگروه انقلاب اضافه کرد: این کارگروه که متشکل از روحانیون، مبارزین و شخصیت‌های اثرگذار در دوران قبل و بعد از انقلاب اسلامی در هرمزگان می‌باشد در جلسه‌هایی که ماهانه در حوزه هنری تشکیل می‌شود آثار تولید شده در حوزه تاریخ شفاهی انقلاب را مورد نقد و بررسی قرار داده و اولویت‌های مدنظر جهت جمع‌آوری و تدوین آثار شفاهی در بخش‌های مختلف فرهنگی و هنری از ناحیه این کارگروه تایید و به اجرا در می‌آید.

وی ادامه داد: کارگروه دفاع مقدس نیز از رزمندگان و جانبازان هرمزگانی تشکیل شده که از مهم‌ترین کارکردهای این کارگروه؛ بازبینی و راستی‌آزمایی خاطرات رزمندگان و ثبت و جمع‌آوری خاطرات مربوط به نقش هرمزگانی‌ها در جنگ تحمیلی و تاریخ شفاهی دفاع مقدس این استان است.

مسوول دفتر مطالعات و فرهنگ پایداری حوزه هنری هرمزگان اظهارداشت: بدون شک این دو کارگروه نقش موثری در آشنا کردن جوانان با مقوله انقلاب اسلامی و دفاع مقدس خواهد داشت و زمینه آشنایی با اصطلاحات، کلید واژه ها و شخصیت‌های تاریخی را برای انتقال بهتر مفاهیم حقیقی ایثار و شهادت و دفاع مقدس فراهم می‌کند.

پشت‌مشهدی، اولویت‌بندی طرح‌های تاریخ شفاهی و خاطره‌نگاری بعد از مرحله بازبینی توسط رزمندگان را از دیگر کارکردهای دفتر مطالعات در حوزه دفاع مقدس برشمرد و افزود: هم‌اکنون به واسطه همکاری و همدلی رزمندگان و جانبازان استان ۱۲اثر در درست تولید داریم.

وی اضافه کرد: از این ۱۲ اثر، ۵ مجموعه در مرحله چاپ و ۷ اثر دیگر نیز در دست نگارش و تدوین است که شامل خاطرات جانباز شیمیایی محمد میری جانباز شیمیایی، خاطرات مادران شهید هرمزگان، خاطرات خسرو طاهری بازمانده ناوشکن سهند، خاطرات آزاده و جانباز حمزه عباسی دومشهری، خاطرات دکتر حسین سرهنگ‌نژاد پزشک غواصی نیروی دریایی ارتش در دوران دفاع مقدس است.

این نویسنده ادبیات پایداری گفت:خاطرات مهاجران جنگ تحمیلی در هرمزگان، خاطرات شهید حسن گرگی (شهید مخلصی)، خاطرات معلم شهید عبدالحسین عمرانی، خاطرات سردار حمید سرخیلی، خاطرات شهید محمد احترامی، خاطرات عیسی آهنچ پرسنل ناو موشک‌انداز فلاخن و خاطرات جهادگران نیز از طرح‌های در دست تدوین و نگارش دفتر مطالعات و فرهنگ پایداری حوزه هنری است.

وی هم‌چنین به کتاب «با چشم‌هایم جنگیدم» خاطرات مراد هنرمند جانباز شیمیایی و از نیروهای اطلاعات و دیده‌بان و دیده‌ور دفاع مقدس هرمزگان و کتاب «بادگیرها چشم به راهند» خاطرات ابراهیم بشکردی‌زاده یکی از شهدای شهرستان بندرلنگه اشاره کرد که توسط حوزه هنری به چاپ رسیده‌اند.

مسوول دفتر ادبیات پایداری حوزه هنری هرمزگان در بخش پایانی به انعقاد تفاهم‌نامه‌ای بین حوزه هنری کشور و ستاد نیروی دریایی ارتش در سال ۹۴ اشاره کرد و بیان داشت: براساس این تفاهم‌نامه‌ خاطرات و وقایع مربوط به دوران جنگ تحمیلی شامل استکورت کشتی‌ها توسط ناوهای دریایی، بحث‌های جنگ‌های دریایی، حملات هوایی به کشتی‌ها و در مجموع خاطراتی که در حوزه مرزهای آبی اتفاق افتاده در قالب اثر هنری ادبی یا فیلم مستند تولید می‌شود.

پشت‌مشهدی یادآور شد: با انعقاد این تفاهم‌نامه و به دلیل اینکه بخش وسیعی از مرزهای دریایی در استان هرمزگان قرار دارد، حوزه هنری این استان نیز از سال ۹۴ تاکنون آثاری را در دست نگارش دارد.

وی، نگارش و جمع‌آوری خاطرات خسرو طاهری ناوشکن سهند دکتر سرهنگ‌نژاد پزشک غواصی نیروی دریایی، خاطرات عیسی آهنج(پرسنل ناو موشک انداز و ناو آرتیمیس و ببر) را در راستای این تفاهم‌نامه بین حوزه ‌هنری و نیروی دریایی ارتش عنوان کرد.

تربیت هنرمندان انقلابی متعهد وظایف مهم حوزه هنری

رییس حوزه هنری هرمزگان نیز تربیت هنرمند متعهد و انقلابی را رسالتی بسیار مهم در حوزه هنری دانست و افزود: مبنای شکل گیری حوزه هنری ایجاد فضا و بستر برای بیان هنری مفاهیم دینی انقلابی و تولید آثار هنری برای اقشار مختلف جامعه با سلیقه‌های متفاوت است.

انوشیروان پیشدار ادامه داد: تربیت و معرفی هنرمندان انقلابی و متعهد از جمله وظایف مهم حوزه هنری است که در همه ابعاد هنری گسترش دارد.

وی ابرازداشت: هدف ما این است که جوانان و هنرمندان هرمزگان را برای ترسیم و معرفی هنر انقلاب ترغیب کنیم، لذا تولید آثار هنری فاخر انقلاب و دفاع مقدس اولویت اصلی دفتر ادبیات پایداری حوزه هنری است.

رییس حوزه هنری هرمزگان ادامه داد: حوزه هنری این استان همواره در راه اعتلای فرهنگ انقلاب و دفاع مقدس و حمایت از هنرمندان خود در بخش ادبیات پایداری گام برداشته و امروز شاهد تولید آثاری ارزشمند هستیم که بازگو کننده بخشی از رشادت‌های جوانان دیروز این استان است.

پیشدار یادآورشد: بدون شک تاریخ این کشور و از جمله دلاوری‌های رزمندگان استان هرمزگان از جمله در حوزه جنگ‌های دریایی راوی خاطرات جوانان و مردانی است که نگذاشتند یک وجب از این خاک به دست بیگانگان بیفتد، لذا نویسندگان و هنرمندان نیز باید بتوانند با قلم شیوا و خلاق خود تاریخ شفاهی شهدا، ایثارگران و رزمندگان این استان را ثبت کنند تا آیندگان قدردان داشته‌های خود باشند.

گزارش از فرنگیس حمزه‌یی