سبک زندگی و اخلاق در کلام پیامبر مهر و رحمت/ شبیه ترین مردم از نظر اخلاق به پیامبر خدا خوش اخلاق ترین و بردبارترینشان است

شاید تا به حال در ایام ولادت و یا شهادت بزرگان دینی بیشتر در گیر و دار تقویم گرفتار بوده باشیم اما آن چه که می توان به آن توجه کرد این است که نگاهی به برخی از احادیث پیامبری که علت برانگیخته شدنش را به کمال رساندن مکارم اخلاق عنوان می کند خالی از لطف نبوده و بسیاری از روابط اجتماعی پر هیاهوی امروز و سبک زندگی پر از مشغله‌ی مان را سامان خواهد داد.

مطمئنا الگو گیری از پیامبری که بنا بر گفته قرآن کریم از خلق عظیم و برجسته ای برخوردار است، خود راهکاری است برای نجات بشریت از تمام بی نظمی ها و به هم ریختگی های اخلاقی. بی اخلاقی هایی که زمینه بسیاری از خطاها و اشتباهات و فردی و اجتماعی است و بسیاری از افراد جامعه را به خود درگیر می کند.

در همین راستا گزیده ای از احادیث پیامبر گرامی اسلام در زیر آورده شده است؛ باشد که عامل به آنها باشیم:

(۱)

آفَةُ اَلْحَدِیثِ اَلْکَذِبُ وَ آفَةُ اَلْعِلْمِ اَلنِّسْیَانُ وَ آفَةُ اَلْحِلْمِ اَلسَّفَهُ وَ آفَةُ اَلْعِبَادَةِ اَلْفَتْرَةُ وَ آفَةُ اَلظَّرْفِ اَلصَّلَفُ وَ آفَةُ اَلشَّجَاعَةِ اَلْبَغْیُ وَ آفَةُ اَلسَّخَاءِ اَلْمَنُّ وَ آفَةُ اَلْجَمَالِ اَلْخُیَلاَءُ وَ آفَةُ اَلْحَسَبِ اَلْفَخْرُ.

گفتار را دروغ آفت است و دانش را فراموشی و بردباری را سفاهت و عبادت را خستگی و زیرکی را خودنمایی و دلیری را ستم کردن و بخشش را منت نهادن و زیبایی را خودپرستی و مقام را به خود بالیدن

الخصال، ج ۳، ص ۴۱۶

(۲)

صِلَةُ الرَّحِمِ وَ حُسْنُ الْجِوَارِ یَعْمُرَانِ الدِّیَارَ وَ یَزِیدَانِ فِی الْأَعْمَار

صله رحم و خوش همسایگى، شهرها را آباد و عمرها را زیاد مى کند.

کافى(ط-الاسلامیه) ج ۲، ص ۱۵۲، ح ۱۴۶

(۳)

یَا عَلِیُّ أَ لَا أُخْبِرُکُمْ بِأَشْبَهِکُمْ بِی خُلُقاً قَالَ بَلَى یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ أَحْسَنُکُمْ خُلُقاً وَ أَعْظَمُکُمْ حِلْماً وَ أَبَرُّکُمْ بِقَرَابَتِهِ وَ أَشَدُّکُمْ مِنْ نَفْسِهِ إِنْصَافا

به امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: آیا تو را خبر ندهم که اخلاق کدام یک از شما به من شبیه تر است؟ عرض کردند: آرى، اى رسول خدا. فرمودند: آن کس که از همه شما خوش اخلاق تر و بردبارتر و به خویشاوندانش نیکوکارتر و با انصاف تر باشد.

من لا یحضره الفقیه ج ۴ ، ص ۳۷۰

(۴)

أَقْرَبُکُمْ غَداً مِنِّی فِی الْمَوْقِفِ أَصْدَقُکُمْ لِلْحَدِیثِ، وَ آدَاکُمْ لِلْأَمَانَةِ، وَ أَوْفَاکُمْ بِالْعَهْدِ، وَ أَحْسَنُکُمْ خُلُقاً، وَ أَقْرَبُکُمْ مِنَ النَّاسِ.

نزدیک ترین شما به من در قیامت، راستگوترین، امانتدارترین، وفادارترین به عهد، خوش اخلاق ترین و نزدیک ترین شما به مردم است.

امالی(طوسی) ص ۲۲۹ ، ح ۴۰۳ - بحارالأنوار(ط-بیروت) ج ۷۲، ص۹۴، ح۱۲

(۵)

إِنَّکُمْ لَنْ تَسَعُوا النَّاسَ بِأَمْوَالِکُمْ فَسَعُوهُمْ بِأَخْلَاقِکُم‏

با دارایی خود نمی توانید دل مردم را به دست بیاورید پس دلشان را با اخلاق (نیک) به دست آورید .

من لا یحضره الفقیه ج ۴ ، ص ۳۹۴ ، ح ۵۸۳۹

(۶)

لا تَـکُنْ عَیّابا وَ لا مَدّاحا وَ لا طَعّانا وَ لا مُماریا؛

نه عیب جو باش و نه ثناگو، نه زخم زبان زن و نه مجادله گر

مکارم الاخلاق، ص۴۶۷

(۷)

أَلا أُخْبِرُکُمْ بِمَنْ تَحْرُمُ عَلَیْهِ النّارُ غَدًا؟ قیلَ بَلى یا رَسُولَ اللّهِ.

فَقالَ: أَلْهَیِّنُ الْقَریبُ اللَّیِّنُ السَّهْلُ

آیا کسى را که فرداى قیامت، آتش بر او حرام است به شما معرّفى نکنم؟ گفتند: آرى، اى پیامبر خدا.

فرمود: کسى که متین، خونگرم، نرمخو و آسانگیر باشد.

(۸)

عَلامَةُ الصّابِرِ فى ثَلاث:أَوَّلُها أَنْ لا یَکْسَلَ،و الثّانِیَةُ أَنْ لا یَضْجَرَ،وَ الثّالِثَةُ أَنْ لا یَشْکُوَ مِنْ رَبِّهِ عَزَّوَجَلَّ. لاِنـَّهُ إِذا کَسِلَ فَقَدْ ضَیَّعَ الْحَقَّ،وَ إِذا ضَجِرَ لَمْ یُؤَدِّ الشُّکْرَ،وَ إِذا شَکى مِنْ رَبِّهِ عَزَّوَجَلَّ فَقَدْ عَصاهُ.

علامت صابر در سه چیز است: اوّل: آن که کسل نشود، دوّم: آن که آزرده خاطر نگردد، سوّم: آن که از خداوند عزّوجلّ شکوه نکند، زیرا وقتى که کسل شود، حقّ را ضایع مى کند، و چون آزرده خاطر گردد شکر را به جا نمى آورد، و چون از پروردگارش شکایت کند در واقع او را نافرمانى نموده است.

(۹)

طُوبى لِمَنْ مَنَعَهُ عَیـْبـُهُ عَنْ عُیـُوبِ الْمُـؤْمِنینَ مِنْ إِخْوانِهِ طُوبى لِمَنْ أَنـْفَقَ الْقَصْدَ وَ بَذَلَ الفَضْلَ وَ أَمْسَکَ قَولَهُ عَنِ الفُضُولِ وَ قَبیحِ الْفِعْلِ.

خوشا به حال کسى که عیبش او را از عیوب برادران مؤمنش باز دارد، خوشا به حال کسى که در خرج کردن میانه روى کند و زیاده از خرج را ببخشد و از سخنانِ زائد و زشت خوددارى ورزد.

(۱۰)

ِ خَیْرُ الْأَصْحَابِ مَنْ قَلَّ شِقَاقُهُ وَ کَثُرَ وِفَاقُه‏ .

بهترین یاران کسی است که ناسازگاریش اندک باشد و سازگاریش بسیار

تنبیه الخواطر معروف به مجموعه ورام ج ۲ ، ص ۱۲۳

(۱۱)

مَنْ رَدَّ عَنْ عِرْضِ أَخِیهِ الْمُسْلِمِ وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ الْبَتَّة

هرکس آبروی مؤمنی را حفظ کند، بدون تردید بهشت بر او واجب شود.

ثواب الاعمال و عقاب الاعمال ص ۱۴۵ - الجعفریات(الاشعثیات) ص ۱۹۸

(۱۲)

الْعِبَادَةُ سَبْعُونَ جُزْءً أَفْضَلُهَا جُزْءً طَلَبُ الْحَلَال‏

عبادت هفتاد جزء است و بالاترین و بزرگترین جزء آن کسب حلال است.

مستدرک الوسایل و مستنبط المسایل ج ۱۳ ، ص ۱۲ ، ح ۱۴۵۸۵

(۱۳)

أجملوا فی طلب الدنیا فإن کلا میسر لما خلق له .

در طلب دنیا معتدل باشید و حرص نزنید ، زیرا به هر کس هر چه قسمت اوست می رسد .

شرح فارسی شهاب الاخبار ص ۳۲۰ ، ح ۵۱۸

(۱۴)

أَحَبُّ عِبَادِ اللَّهِ إِلَى اللَّهِ أَنْفَعُهُمْ لِعِبَادِه‏ .

از جمله بندگان آن کس پیش خدا محبوبتر است که برای بندگان سودمندتر است .

تحف العقول ص ۴۹ - نهج الفصاحه ص ۱۶۹ ، ح ۸۶

(۱۵)

أَحْزَمُ النَّاسِ أَکْظَمُهُمْ لِلْغَیْظ

آنکه در فرو بردن خشم از دیگران بیشتر است ، از همه کس دور اندیشتر است .

من لا یحضره الفقیه ج ۴ ، ص ۳۹۶ - امالی(صدوق) ص ۲۱

(۱۶)

قالَ صلّی اللّه علیه و آله: عَلَیکُمْ بِمَکارِمِ الاْخْلاقِ، فَإنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ بَعَثَنی بِها، وَ إنَّ مِنْ مَکارِمِ الاْخْلاقِ: اءنْ یعْفُوَ الرَّجُلُ عَمَّنْ ظَلَمَهُ، وَ یعْطِی مَنْ حَرَمَهُ، وَ یصِلَ مَنْ قَطَعَهُ، وَ اءنْ یعُودَ مَنْ لایعُودُهُ.

فرمود: بر شما باد رعایت مکارم اخلاق، که خداوند مرا بر آن ها مبعوث نمود، و بعضی از آن ها عبارتند از:

کسی که بر تو ظلم کند به جهت غرض شخصی او را ببخش، کسی که تو را نسبت به چیزی محروم گرداند کمکش نما، با شخصی که با تو قطع دوستی کند رابطه دوستی داشته باش، شخصی که به دیدار تو نیاید به دیدارش برو.

امالی طوسی ج ۲ ص ۹۲

(۱۷)

قالَ صلّی اللّه علیه و آله: یاءتی عَلی النّاسِ زَمانٌ، الصّابِرُ مِنْهُمْ عَلی دینِهِ کَالْقابِضِ عَلی الْجَمَرِ .

فرمود: زمانی بر مردم خواهد آمد که صبر نمودن در برابر مسائل دین و عمل به دستورات آن همانند در دست گرفتن آتش گداخته است.

- امالی طوسی ج ۲ ص ۱۹۲

(۱۸)

قالَ صلّی اللّه علیه و آله: مَنْ قَلَّ طَعامُهُ، صَحَّ بَدَنُهُ، وَ صَفاقَلْبُهُ، وَ مَنْ کَثُرَ طَعامُهُ سَقُمَ بَدَنُهَ وَ قَساقَلْبُهُ .

فرمود: هر که خوراکش کمتر باشد بدنش سالم و قلبش با صفا خواهد بود، و هر کس خوراکش زیاد باشد امراض جسمی بدنش و کدورت، قلبش را فرا خواهد گرفت.

تنبیه الخواطر معروف به مجموعه ورام. ص۵۴۸

(۱۹)

قالَ صلّی اللّه علیه و آله: لاتُشْبِعُوا، فَیطْفاء نُورُ الْمَعْرِفَةِ مِنْ قُلُوبِکُمْ .

فرمود: شکم خود را از خوراک سیر و پر مگردانید، چون که سبب خاموشی نور عرفان و معرفت در افکار و قلب هایتان می گردد.

مستدرک الوسایل ج ۱۶ ص ۲۱۸

(۲۰)

قالَ صلّی اللّه علیه و آله: إ نَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ لَیبْغِضُ الْمُؤْمِنَ الضَّعیفِ الَّذی لادینَ لَهُ، فَقیلَ: وَ ما الْمُؤْمِنُ الضَّعیفُ الَّذی لادینَ لَهُ؟ قالَ: اَلذّی لاینْهی عَنِ الْمُنْکَرِ .

فرمود: همانا خداوند دشمن دارد آن مؤمنی را که ضعیف و بی دین است، سؤ ال شد: مؤمن ضعیف و بی دین کیست؟ پاسخ داد: کسی که نهی از منکر و جلوگیری از کارهای زشت نمی کند.

وسایل الشیعه ج ۱۶ ص ۱۲۲

(۲۱)

قالَ صلّی اللّه علیه و آله: اَلْمَرْءُ عَلی دینِ خَلیلِهِ، فَلْینْظُر اءحَدُکُمْ مَنْ یخالِطُ

فرمود: انسان بر روش و اخلاق دوستش پرورش می یابد و شناخته می شود، پس متوجّه باشید با چه کسی دوست و همنشین می باشید.

- امالی طوسی ج ۲ ص ۱۳۲

(۲۲)

قالَ صلّی اللّه علیه و آله: اَوْ صانی رَبّی بِتِسْع: اَوْ صانی بِالاْ خْلاصِ فِی السِّرِّ وَالْعَلانِیةِ، وَ الْعَدْلِ فِی الرِّضا وَ الْغَضَبِ، وَ الْقَصْدِ فِی الْفَقْرِ وَ الْغِنی، وَ اَنْ اءعْفُوَ عَمَّنْ ظَلَمَنی، وَ اءعطِی مَنْ حَرَمَنی، وَ اءصِلَ مَنْ قَطَعَنی، وَ اَنْ یکُونَ صُمْتی فِکْراً، وَ مَنْطِقی ذِکْراً، وَ نَظَری عِبْراً .

پیامبر گرامی فرمود خداوند مرا به نه خصلت سفارش فرمود: اخلاص در آشکار و پنهان - دادگری در خوشنودی و خشم - میانه روی در نیاز و توانمندی، - بخشیدن کسی که در حقّ من ستم روا داشته است - کمک به کسی که مرا محروم گردانده،- دیدار خویشاوندانی که با من قطع رابطه نموده اند - و این که خاموشیم اندیشه - و سخنم، یادآوری خداوند - و نگاهم عبرت و پند باشد.

انتهای پیام/