به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایرنا، این تالاب بینالمللی مهارکننده سیلهای ویرانگر و تعدیلکننده آب و هوای منطقه بوده که علاوه بر تاثیرات اقلیمی از مراکز مهم جذب گردشگر گیلان محسوب شده و معیشت جمعیت قابل توجهی از ساکنان حاشیه تالاب از نظر کشاورزی، صیادی و تامین مواد اولیه صنایع دستی به حیات آن وابسته است.
اما آنچه مسلم است این تالاب بینالمللی که به عنوان موهبت الهی، امانتی است که به دست انسان سپرده شده امروزه با تخریبهای انسانی نفسش به شماره افتاده و حال و روز خوبی ندارد.
تالاب انزلی در سال ۱۹۷۵ در کنوانسیون رامسر به ثبت رسید اما فاضلابهای صنعتی، خانگی، بیمارستانی، ضایعات کشتارگاهی، سموم کشاورزی، پسماندها و نخالهها، گیاهان مهاجمی چون آزولا و سنبل آبی، تصرف اراضی و ساخت و ساز در حریم تالاب، آتش زدن نیزارها با هدف تصرف، ورود رسوبات از رودخانهها و انتقال آلودگی از دریا و کاهش میزان آب موجود، حیات تالاب انزلی را به شدت به خطر انداخته تا جاییکه این معضلات تالاب انزلی را سال ۱۹۹۳ در فهرست تالابهای در معرض خطر (مونترو) قرار داد و تلاشها برای خروج تالاب از این فهرست ادامه دارد.
تالاب انزلی به عنوان ظرفیتی ملی و جهانی باید احیاء و حفاظت شوداستاندار گیلان در جلسه کمیته مدیریت تالاب انزلی با بیان اینکه هرساله تالاب انزلی بالغ بر یک میلیون نفر گردشگر دارد، اظهار کرد: به سبب دارا بودن ۱۸۹ گونه پرنده، ۵۲ گونه انواع ماهی، صدها گونه گیاهی و اکوسیستم کم نظیر در محدوده ای ۲۰ هزار هکتاری علاوه بر چشمانداز طبیعی برای گردشگران مأمنی برای اشتغال و معیشت است.
ارسلان زارع افزود: تالاب انزلی با همه شرایط موجود برای تعدادی از مردم محلی از جمله آبندانداران، کشاورزان، صیادان، شکارچیان و قایقهای توریستی منشأ معیشت بوده و از این جهت تالاب انزلی برای این استان اهمیت دارد و باید آن را احیاء و صیانت کرده و به عنوان یک ظرفیت ملی و جهانی از آن حفاظت کنیم.
وی تخلیه فاضلابهای صنعتی، خانگی، زبالهها و نخالهها در تالاب را یکی از مهمترین مشکلات ادامه دار دانست و ادامه داد: براساس گزارشات کارشناسی شده امیدواریم با اجرای طرح جمعآوری فاضلاب و اجرای تصفیه خانه فاضلاب از جمله در جنوب شهر رشت، صومعهسرا، فومن و بخشهای صنعتی بتوانیم احیاء تالاب را تسریع بخشیم.
نماینده عالی دولت در گیلان تاکید کرد: از سال گذشته تاکنون برای حفاظت و صیانت از تالاب انزلی در سطح ملی و استانی اقدامات جدی آغاز شده اما باید مشکلاتی که حاصل سالهای متمادی بوده برمبنای نظرات کارشناسانه و علمی بررسی و راهکار ارائه شود و علاوه بر احساس مسئولیت برای حفاظت از آن، باید از تالاب انزلی بهرهمندی خردمندانه داشت.
تامین آب پاک، تنها راه چاره برای نجات تالاب از وضعیت فعلی استاز آنجا که تالاب بینالمللی انزلی زیستگاه بسیاری از جانوران کمنظیر و پناهگاه مهمی برای پرندگان مهاجر به شمار میرود رفع آلودگی آب تالاب و جلوگیری از ورود فاضلاب و نیز مقابله مستمر با گیاهان مهاجمی که متاسفانه توسط عوامل انسانی به عنوان مهمان ناخوانده به این تالاب وارد شده میتواند در تامین آب پاک برای این تالاب ارزشمند تاثیر بسزایی داشته باشد.
رییس اداره حفاظت محیط زیست بندرانزلی هم در این رابطه میگوید: با توجه به عدم کنترل و مهار عوامل تهدیدکننده تالاب از جمله ورود فاضلابها و رسوبات، گونههای گیاهان مهاجم، پسروی آب خزر و عوامل انسانی دیگر از یک سو و تغییرات اقلیمی از طرف دیگر، نمیتوان انتظار داشت که وضعیت تالاب انزلی بهتر شود و در خوشبینانهترین حالت میتوان گفت باید منتظر بدتر شدن وضعیت بود چون عوامل تخریبکننده تالاب انزلی به صورت مستمر در حال ورود به این پهنه آبی است.
احسان هادیپور با بیان اینکه دو گونه رسوب معدنی و عالی وارد تالاب بینالمللی انزلی میشود، افزود: ورود فاضلاب و افزایش سطح لجن تالاب به عنوان رسوب معدنی که توسط انسان وارد آن میشود همچنان ادامه دارد اما از سوی دیگر به دلیل اینکه عملیات آبخیزداری در بالادست مغفول مانده، متاسفانه در بارندگیهای شدید و بروز سیلابها، رسوبهای معدنی نیز از بالادست همراه با سیلاب به پایین دست سرازیر شده و چون مهار سیلابها یکی از عملکردهای تالاب انزلی است در کنار رسوبات عالی به افزایش سطح لجن تالاب کمک میکند.
وی با بیان اینکه تالاب بینالمللی انزلی نیاز به تامین آب پاک دارد، عنوان کرد: احداث تصفیه خانه و جلوگیری از ورود فاضلاب به تالاب با استفاده از تلههای رسوبگیر، انجام عملیات آبخیزداری و مدیریت پسماند از جمله فعالیتهای ضروری است که میتواند به سرعت تالاب را از وضعیت فعلی نجات دهد.
هادیپور با اشاره به ورود گیاهان مهاجم به تالاب انزلی توسط عوامل انسانی گفت: در تالاب انزلی جدا از مشکلات ورود فاضلاب و پسابها، گیاهان مهاجم چون آزولا و سنبل آبی نیز رشد زیادی داشته به گونهای که این مشکل امروزبه مرز بحران رسیده و با توجه به اینکه تنها سنبل آبی ۸۰۰ هکتار از این تالاب را فرا گرفته، ممکن است زودتر از عوامل دیگر این تالاب را از بین ببرد و در این راستا باید با آگاهسازی بومیان حاشیه تالاب از مخاطرات هر چه سریعتر در راستای مقابله با این گیاه برآمد.
وی با اشاره به معضل احداث سد بر روی اصلیترین شریان ورودی آب به تالاب بینالمللی انزلی تصریح کرد: حدود ۱۰ درصد از پاکترین آبهای ورودی به تالاب از سوی رودخانه امامزاده ابراهیم است که پروژه احداث سد لاسک بر روی آن، علاوه بر کاهش دبی آب ورودی به تالاب، آ ب پاک را تبدیل به فاضلاب کرده و راهی این تالاب ارزشمند میکند زیرا آب سدها در خوشبینانهترین حالت به صورت آب کشاورزی و خانگی مورد استفاده قرار میگیرد و سپس به سمت پایین دست هدایت میشود.
بیگانگی با طبیعت ضربه مهلکی به جوامع وارد میکنداین روزها که معضلات کمرشکن تالاب انزلی در کانون توجه افکار عمومی قرار دارد، نیاز به تشدید برخورد با تخریب و تصرف منافع عمومی و شکارچیان غیرقانونی و نیاز به تحقق بخشیدن عدالت و نظارت بر حسن اجرای قوانین، کشف جرم، تعقیب و مجازات بیش از پیش احساس میشود و در چنین وضعیتی نگاهها به سمت قوه قضاییه است زیرا حق انسان به زندگی در محیط زیستی سالم و حیات اجتماعی با کیفیت رو به رشد او را مستحق این مطالبهگری میکند و هر فرد باید بداند در قلب قوانین جمهوری اسلامی ایران نظارت و بازدارندگی تخریب، تصرف و آلودن محیط زیست چه اندازه اهمیت دارد.
اینها را بانویی میگوید که سالهاست دغدغهاش محیط زیست است و حق حیات برای همه.
با پونه نیکوی به عنوان یکی از دغدغه مندان انجمنهای مردم نهاد فعال در بخش محیط زیست به گفتوگو مینشینیم، او میگوید: متاسفانه تا دلتان بخواهد موارد سهلانگارانه در مدیریت تالاب دیده میشود که حذف بخشی از امکانات اداره حفاظت محیط زیست بندرانزلی مثل خودرو، قایق، عدم وجود پهباد و بحث کاهش بودجه سالانه محیط زیست از جمله مواردی است که آسیب های جدی و جبران ناپذیری به این تالاب بین المللی میزند.
وی با اشاره به اینکه بدون نقشآفرینی فرهنگ، توسعه اتفاق نمیافتد، ادامه داد: ایجاد خطوط و بافت ارتباطی منسجم و قدرتمند بین سه راس مثلث طبیعت، انسان و فرهنگ میتواند کشور را به سوی توسعه پایدار سوق دهد و با اتحاد مراکز و الگوهای فرهنگی میتوان به تقویت محیط فرهنگی و در نهایت توسعه فرهنگی رسید.
نیکوی با بیان اینکه ارتفاع اخلاق محیط زیستی جوامع با ارتفاع غنای فرهنگی جوامع ارتباط مستقیم دارد، گفت: اتفاقهای تلخی برای تالاب انزلی افتاده و زخمهای عمیقی بر پیکره بیجان این موهبت الهی وارد گشته و در این راستا مردم انزلی میخواهند نتیجه برخورد و مجازات با متصرفان و مخربان و آلودهکنندگان این تالاب بینالمللی و متجاوزان به منافع عمومی توسط قوه قضاییه رسانهای شود.
وی گفت: هر از گاهی با این خبر مواجه میشویم که فلان عامل آتشسوزی و یا تصرف و یا تخریب دستگیر شده است اما سوال اینجاست که پس از دستگیری چه اتفاقی میافتد؟ آیا جریمه نقدی و یا حبس میتواند خسارت وارد شده به طبیعت را جبران کند و یا خلع ید متصرفان اتفاق میافتد؟
وی تاکید کرد: با توجه به باب شدن جرائم تالاب خواری، تخریب و تصرف و آلوده کردن تالاب و شکار غیرمجاز توسط افراد حقیقی و یا ارگانها، مردم شرافتمند و طبیعت دوست انزلی میخواهند در جریان پرونده های شکایت به خسارات وارد شده به تالاب انزلی و کشتار پرندگان قرار بگیرند این حق حیات اجتماعی مردم این شهرستان است که بدانند چه افراد و ارگان هایی میخواهند جان طبیعت انزلی را به خطر بیندازند، زیرا اگر بنا باشد آگاهی عمومی حاکم در یک جامعه در محیط زیست نمود پیدا کند باید گفت که خلاهای آموزشی عمیق و عدم آگاهی عمومی نسبت به محیط زیست بوده است.
نکویی همچنین افزود: نگرش سودجویانه نسبت به طبیعت توسط افرادی که فرهنگ زیست محیطی را نمیشناسند به راحتی میتواند یک اقلیم را به زوال بکشاند و بیگانگی با طبیعت ضربه مهلکی به جوامع وارد میکند.
بومیان تالاب چه میگویند؟تالاب بینالمللی انزلی از آن جهت اهمیت بیشتری پیدا میکند که محل ارتزاق و تامین معیشت بسیاری از خانوادههایی است که به عنوان بومیان اطراف این تالاب زیبا از آن رزق و روزی زندگیشان را به دست میآورند اما این روزها که تالاب مریض است حال دل آنها نیز خوش نیست و در کنار نگرانی برای آینده این تالاب، مضطرب وضع زندگی خود هستند.
پیرمردی که در گوشهای از تالاب با غرولند دام صیادی خود را به همراه دوستش ترمیم میکند، میگوید: چه بگویم که ندانند؟ مشکل مشخص و درمان نیز مشخص است اما مدیریت خوبی برای درمان این دردی که کهنه شده است وجود ندارد.
وی گفت:این تالاب زمانی زایشگاه گونههای مختلف ماهیان بود و من شاهدم که در چندین نقطه از این تالاب از جمله سیاهدرویشان، نوخاله، هندخاله، کف رود و مانند آن چشمه وجود داشت و آب از زمین میجوشید اما به دلیل عدم مدیریت صحیح و ورود فاضلابهای شهرستانهای رشت و صومعهسرا به این ذخیرهگاه ارزشمند، افزایش سطح لجن و زبالههای رها شده در تالاب، امروز دیگر نه تنها اثری از آن چشمهها نیست بلکه آلودگی روی ماهیان نیز تاثیرگذاشته و عمق آب از ۱۰ متر به ۳۰ سانتیمتر رسیده است.
این پیرمرد صیاد که قایقی هم برای حمل مسافر و گردشگر به تالاب در اختیار دارد و از آن راه نیز کسب روزی میکند، گفت: عمق آب تالاب به قدری کم شده که قایق موتوری به سختی میتواند مسافران و گردشگران را برای دیدن زیباییهای منحصر به فرد تالاب به مقصد برده و گرانی بنزین هم که این روزها غوز بالا غوز شده است.
از او درباره آتش زدن نیزارهای تالاب و شکار بی رویه میپرسم که میگوید: متاسفانه سودجویان همواره در تلاشند راهی برای منفعت طلبی خود پیدا کنند و مدتی است که با آتش زدن نیزارها مکان امن پرندگان مهاجر را به باغ و شالیزار تبدیل میکنند اما باید بگویم شکارچیانی که رزق و روزیشان را در تالاب میبیند منصفانه و برای ارتزاق خانوادهشان اقدام به شکار میکنند اما باید در نظر داشت که متاسفانه محیط زیست برای درآمدزایی خود اقدام به صدور بی رویه پروانههای شکار میکند که باعث شده بسیاری از افراد برای شکار تفریحی در آخر هفته هر چقدر هم باشد هزینه میکنند تا از شکار لذت ببرند.
آنچه که مسلم است تالاب انزلی به دلایل متعدد از جمله پسروی آب خزر و تغییر آب و هوا و اقلیم دچار مشکلاتی شده اما این مشکلات در برابر مسائل و مواردی که عامل انسانی در آن دخیل بوده بسیار ناچیز است و رها ساختن زباله در این تالاب ارزشمند، ورود فاضلابهای صنعتی و بیمارستانی سه شهر و همچنین عدم مدیریت در آبخیزداری بالادست و لزوم استفاده از تلههای رسوب گیر برای کاهش ورود رسوب به تالاب و در نهایت شکار و صید بیرویه و در بیرحمانهترین حالت آتش زدن نیزارهای این تالاب بینالمللی آن هم به دست خود انسان، ما را به این نکته میرساند که از ماست که بر ماست و تا رسیدن به دم آخر این موهبت الهی، تنها چند صباحی باقی است اگر دست نجنبانیم.
با توجه به مشکلات به وجود آمده در تالاب انزلی، اقداماتی برای حفاظت و احیای این تالاب ارزشمند صورت گرفته و بنا به درخواست دولت جمهوری اسلامی ایران، آژانس همکاریهای بینالمللی ژاپن (جایکا)، پشتیبانی خود را در اجرای پروژههای مطالعه مدیریت یکپارچه برای حفاظت از اکوسیستم تالاب انزلی و پروژه مدیریت اکولوژیک تالاب انزلی در دو فاز عملیاتی کرده است.
رعایت حقابه تالاب، مدیریت رسوبات، پساب و پسماند، آبخیزداری در حوضه تالاب، جلوگیری از تصرف اراضی تالابی و برداشت بی رویه آب از تالاب از الزامات است و اواخر خردادماه امسال دادستان عمومی و انقلاب بندرانزلی دستور توقف طرح تصفیه و زیست پالایی تالاب انزلی به منظور کاهش عمق لجن به روش بایوجمی را صادر کرد.
گیلان دارای بیش از ۳۰ هزار هکتار پهنه تالابی است که افزون بر ۲۴ هزار هکتار آن ۸۰ درصد در قالب سه تالاب (انزلی، امیرکلایه و بوجاق) تحت عنوان کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است. این پهنهها زیستگاه بیش از ۳۰۰ گونه پرنده به خصوص پرندگان مهاجرند که هر ساله به تعداد هزاران قطعه، بخشی از چرخه زندگی خود را در این استان سپری میکنند. تالابهای استان، زیستگاه مناسب بیش از ۶۰ گونه ماهی را فراهم ساختهاند، ضمناً این تالابها به عنوان بخشی از محیط زیست، قسمتی تفکیک ناپذیر در زندگی معیشتی حاشیه نشینان و مردم محلی هستند که در صورت تخریب یا زهکشی تالابها، با مشکلات عدیده معیشتی و اجتماعی روبرو خواهند شد.