تاسیس نخستین نیروی دریایی جهان در دوره داریوش هخامنشی

آوی باخنهایمر Avi Bachenheimer روز سه‌شنبه در نشست تخصصی دریانوردی در امپراتوری هخامنشی به همت پژوهشکده باستان شناسی با تاکید بر اهمیت مطالعه روابط ایرانیان و منابع آبی در دوره هخامنشی تصریح کرد: با وجود اسناد تاریخی و باستان شناسی درباره تعامل ایرانیان با منابع آبی، کمتر به نوع و ماهیت آن پرداخته شده است.
وی ادامه داد: در واقع هخامنشیان نه تنها به مدیریت و بهره برداری از منابع روزمینی جهان اطراف خود مشغول بودند بلکه با فرستادن ناوگان های اطلاعاتی به کاوش در دریاهای اطراف خویش، رودخانه ها و اقیانوس ها نیز می پرداختند.
باخنهایمر با تاکید بر اینکه نخستین نیروی دریایی ثابت جهان در دوران داریوش یکم هخامنشی تاسیس شده است گفت: هخامنشیان در دوران خود در یک کشاکش جغرافیای سیاسی گرفتار بوده اند که نقطه اتکا و ثقل آن دریانوردی در مدیترانه بوده است.

در این دوران سه نیروی دریایی عظیم شامل یونانیان، فینیقی ها و مصریان عملا حکمرانی دریای مدیترانه را برعهده داشتند و چون برای هخامنشیان که روی زمین ارتش منظم و موفقی را تشکیل داده بودند، سیطره بر دریاها پراهمیت محسوب شده، پس از بازگشت خشایارشا از نبرد با یونانیان، سیاست آن ها در کنترل این سه نیروی دریایی همواره یکی از مهمترین جنبه های روابط خارجی این شاهنشاهی باستانی بوده است.

محقق زبان شناسی خاور نزدیک موسسه مطالعات تاریخ و جامعه ایران باستان Institute for the Study of Ancient Iranian Society and Culture با اشاره به اینکه در دوران هخامنشیان بخش مهمی از منابع انسانی و مادی در ساحل دریاهای آزاد قرار داشته گفت: منابع تاریخی به ما نشان می دهد هخامنشیان تا چه حد بر مدیریت منابع آبی تاکید داشته و چگونه به کاوش در ساحل شرقی آفریقا و سواحل رودخانه سند پرداخته اند.
وی به مطالعات صورت گرفته در مورد سکه شناسی در حوزه دریانوردی اشاره کرد و افزود: نقوش منقوش بر روی سکه ها به ما نشان می دهد که ناوگان هخامنشی از چه اجزایی تشکیل و چگونه سازمان دهی شده است.
این دانش آموخته باستان‌شناسی از دانشگاه وسترن استرالیا و کمبریج سرعت کشتی های دوران هخامنشی را بین ۴ تا ۱۴ کیلومتر تخمین زده و گفت: یکی از ابداعاتی که در ساخت کشتی در دوران هخامنشی اتفاق افتاده ساخت کشتی های ۳ ردیف پارویی بوده که در جنگ ها از سرعت و قابلیت دفاعی ویژه ای برخوردار بودند.

همچنین نمایشگاه انسان و دریا در موزه‌ ملی ایران تا ۲۵ بهمن‌ماه ۱۳۹۸ دایر است. موضوع این نمایشگاه که برای اولین بار برپا شده است، فرهنگ دریایی و ارتباط انسان و دریا با تکیه بر یافته‌های باستان‌شناختی است. این نمایشگاه از ۲۵ آذرماه هم‌زمان با روز ملی حمل و نقل، در بخش ایران باستان موزه‌ی ملی ایران گشایش یافته است.

نمایشگاه انسان و دریا هم‌زمان با روز ملی حمل و نقل با حضور مقامات عالی رتبه‌ی وزارتخانه‌ی میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، سازمان بنادر و دریانوردی و پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی گشایش یافت. هدف از این نمایشگاه که با همکاری سازمان بنادر و دریانوردی برپا شده است، نشان دادن ارتباط بین انسان و دریا در فرهنگ مادی است.

جبرییل نوکنده، رئیس موزه‌ ملی ایران در مراسم گشایش نمایشگاه بیان کرد: آثار به نمایش گذاشته شده در این نمایشگاه و همچنین یافته‌های جزایر از حوزه‌یدریای کاسپی تا خلیج فارس، تجارت‌های گسترده‌ی ایران با کشورهای راه دور از جمله چین و کره را به واسطه‌ی دریا به اثبات می‌رساند. اشیا و اسناد جمع‌آوری‌شده از موزه ملی ایران و استان‌های گلستان، گیلان و خوزستان با حمایت سازمان بنادر و دریانوردی مشتی از خروارها اطلاعاتی است که در حوزه دریا در سواحل ایران موجود است.

در این نمایشگاه ۱۶۰ قلم شی از دوران پیش از تاریخ، تاریخی و دوره‌های متأخر اسلامی شامل آثار تاریخی از محوطه‌هایی مانند غار یافته و ال تپه، شوش، چغامیش، سیراف، دیوار گرگان، هرمز، قشم در معرض نمایش قرار دارد و علاقه‌مندان برای بازدید می‌توانند تا ۲۵ بهمن‌ ۱۳۹۸ همه روزه از ساعت ۹صبح تا ۱۷ به موزه‌ ملی مراجعه کنند.