تناسب بین انرژی غذایی مورد نیاز مردم و منابع آب در استان گلستان

در رژیم‌های غذایی، کالری، مقدار انرژی است که انواع غذاها و نوشیدنی‌ها برای بدن فراهم می‌کنند. اگر کالری بیشتری مصرف کنیم دچار اضافه وزن شده و اگر کالری کمتری مصرف کنیم، وزن، چربی و در نهایت توده عضلانی را از دست می‌دهیم. کالری موردنیاز بدن در شبانه‌روز به عوامل متعددی از جمله سن، جنس، قد، وزن، تراکم استخوانی، نسبت عضلات به چربی و میزان فعالیت بدنی بستگی دارد.

مقدار توصیه ‌شده مصرف روزانه کالری در سراسر جهان متفاوت است. کالری موردنیاز در روز برای کودکان بین ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰، برای نوجوانان بین ۱۴۰۰ تا ۳۲۰۰، برای مردان بین ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ و در برخی منابع، بین ۲۴۰۰ تا ۴۰۰۰ کالری و برای زنان بین ۱۶۰۰ تا ۲۴۰۰ و در منابع دیگر، بین ۱۶۰۰ تا ۳۰۰۰ کالری در نظر گرفته می‌شود.

طبق نظر مرکز بهداشت ملی انگلستان، یک مرد بالغ به‌طور متوسط نیاز به حدود ۲۵۰۰ کالری در روز برای ثابت نگه‌داشتن وزن خود دارد درحالی‌که به‌طور متوسط یک زن بالغ ۲۰۰۰ کالری در روز نیاز دارد. در امریکا ۲۷۰۰ کالری در روز برای مردان و ۲۲۰۰ کالری برای زنان توصیه‌شده است. به گزارش سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (FAO)، حداقل کالری فرد به‌طور متوسط در هر روز در سطح جهانی حدود ۱۸۰۰ کیلوکالری است. با افزایش سن متابولیسم بدن کاهش می‌یابد به همین دلیل افراد در سنین بالا به کالری کمتری نیاز دارند.

در یک رژیم غذایی سالم، توزیع کالری نیز اهمیت زیادی دارد. پروتئین باید ۱۰ تا ۳۵ درصد، کربوهیدرات ۴۵ تا ۶۵ درصد و چربی ۲۰ تا ۳۵ درصد کالری مصرفی روزانه را تشکیل دهد، زیرا انرژی حاصل از قندها، کمتر از انرژی تولیدشده از چربی‌ها است و ازنظر فیزیولوژیک، تولید انرژی از چربی‌ها برای بدن با صرفه‌تر است. نقش عمده پروتئین‌ها، نوسازی سلولی و تامین رشد است ولی اگر انرژی حاصله از محل قندها و چربی‌ها، نیاز بدن را تامین نکند، پروتئین‌ها نیز طی واکنش‌های کاتابولیز تولید انرژی خواهند کرد.

خلاصه‌ای از نتایج ارائه شده جمعیت استان گلستان بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ توسط مرکز آمار ایران به شرح زیر است:

جمعیت استان در سال ۱۳۹۵، تعداد ۱۸۶۸۸۱۹ نفر بوده که با سهم ۲.۳۳ درصدی، دارای جایگاه چهاردهم ازنظر در کشور است. از کل جمعیت استان، تعداد ۹۳۸۳۲۷ نفر (۵۰.۲۱ درصد) مذکر و ۹۳۰۴۹۲ نفر (۴۹.۷۹ درصد) مونث می‌باشند.

چنانچه به تفکیک سنی جمعیت نگاهی بیندازیم می‌بینیم که تعداد افراد زیر ۹ سال (کودک) ۱۸۳۱۴۱ نفر، تعداد افراد ۱۰ تا ۱۹ سال (نوجوان) ۱۳۷۳۲۰ نفر و افراد بالاتر از ۲۰ سال (بزرگسال) ۱۵۴۸۳۵۸ نفر بوده که از این تعداد بزرگسال، ۷۷۷۲۷۵ نفر مرد و ۷۷۱۰۸۳ نفر زن بوده‌اند.

متوسط رشد سالیانه جمعیت بین دو سرشماری سال ۱۳۹۰ و ۱۳۹۵ استان ۱.۰۱ می‌باشد که از این حیث در جایگاه نوزدهم کشور است و با توجه به این رشد، پیش‌بینی می‌شود که جمعیت استان در سال ۱۴۰۰ ترکیب زیر را داشته باشد: کل جمعیت ۱۹۶۴۱۴۷ نفر، تعداد افراد زیر ۹ سال (کودک) ۱۹۲۴۸۳ نفر، تعداد افراد ۱۰ تا ۱۹ سال (نوجوان) ۱۴۴۳۲۵ نفر و افراد بالاتر از ۲۰ سال (بزرگسال) ۱۶۲۷۳۳۹ نفر که از این تعداد بزرگسال، ۸۱۶۹۲۴ نفر مرد و ۸۱۰۴۱۵ نفر زن خواهند بود.

براساس آمارنامه وزارت جهاد کشاورزی، در سال زراعی ۱۳۹۵-۹۶، مقدار ۶۴۰ هزار از اراضی استان به کشاورزی اختصاص‌یافته که مجموعاً ۳ میلیون و ۶۴ هزار تن محصول تولید کرده است. مساحت اراضی آبی ۳۳۵ هزار هکتار بوده (اعم از آبیاری شده به میزان حدود ۲۵۰ هزار هکتار و دیم با بارندگی بیش از ۵۰۰ میلیمتر در سال به میزان حدود ۸۵ هزار هکتار) که تولید محصولات در آنها به حدود ۲ میلیون و ۲۷۰ هزار تن بالغ گردیده (آبیاری شده به میزان حدود ۱ میلیون و ۷۰۰ هزار تن و دیم با بارندگی بیش از ۵۰۰ میلیمتر در سال به میزان حدود ۵۷۰ هزار تن) و مساحت اراضی دیم با بارندگی کمتر از ۵۰۰ میلیمتر در سال، ۳۰۵ هزار هکتار با تولید حدود ۷۹۴ هزار تن محصولات کشاورزی بوده است.

به عبارت دیگر، حدود ۱ میلیون و ۳۶۵ هزار تن از محصولات کشاورزی استان گلستان (معادل ۴۴ درصد) با استفاده از آب باران یا آب سبز به عمل آمده و از منابع آب تجدید شونده استان استفاده‌ای نمی‌کند.

مجموع آب تجدید پذیر استان گلستان در شرایط نرمال، حدود دو و نیم میلیارد مترمکعب است که بخش شرب و بهداشت حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعب، بخش صنعت و خدمات حدود ۱۰۰ میلیون مترمکعب، بخش محیط زیست حداقل ۱۰۰ میلیون مترمکعب و بخش آبزی‌پروری حدود ۱۰۰ میلیون مترمکعب را به خود اختصاص داده و باقیمانده پتانسیل که سهم کشاورزی و باغداری است به حدود ۲ میلیارد مترمکعب بالغ می‌گردد.

از آنجا که تنها راه بدست آوردن انرژی موردنیاز بدن، مصرف غذا است و طبق محاسبات جهانی برای تولید ترکیبی از غذاهای گیاهی و حیوانی، به ازای ۱ کیلوکالری در روز، به ۱ لیتر آب نیاز است، میزان آب موردنیاز برای تولید کالری موردنیاز ترکیب‌های سنی و جنسی به شرح زیر است:

یک کودک با نیاز حدود ۱۵۰۰ کیلوکالری در روز و ۵۴۸ هزار کیلو کالری در سال، معادل ۱.۵ مترمکعب آب در روز و ۵۴۸ مترمکعب آب در سال، یک نوجوان با نیاز حدود ۲۳۰۰ کیلوکالری در روز و ۸۴۰ هزار کیلو کالری در سال، معادل ۲.۳ مترمکعب آب در روز و ۸۴۰ مترمکعب آب در سال، یک مرد با نیاز حدود ۳۰۰۰ کیلوکالری در روز و ۱۰۹۵ هزار کیلو کالری در سال معادل ۳ مترمکعب آب در روز و ۱۰۹۵ مترمکعب در سال و یک زن با نیاز حدود ۲۳۰۰ کیلوکالری در روز و ۸۴۰ هزار کیلو کالری در سال، معادل ۲.۳ مترمکعب آب در روز و ۸۴۰ مترمکعب آب در سال.

چنانچه جمعیت استان در سال ۱۴۰۰ به ۱۹۶۴۱۴۷ نفر برسد، آب موردنیاز برای تامین کالری موردنیاز افراد زیر ۹ سال (کودک) به تعداد ۱۹۲۴۸۳ نفر، ۱۰۵ میلیون مترمکعب، برای افراد ۱۰ تا ۱۹ سال (نوجوان) به تعداد ۱۴۴۳۲۵ نفر، ۱۲۰ میلیون مترمکعب، برای مردان بزرگسال به تعداد ۸۱۶۹۲۴ نفر، ۸۹۵ میلیون مترمکعب و برای زنان بزرگسال به تعداد ۸۱۰۴۱۵ نفر، ۶۸۰ میلیون مترمکعب خواهد بود و سرجمع آب موردنیاز برای تامین کالری موردنیاز جمعیت نزدیک به ۲ میلیون نفری استان حدود ۱ میلیارد و ۸۰۰ میلیون مترمکعب در سال می‌باشد.

اگر در محاسبات فوق، به‌جای کالری موردنیاز که متوسط وزنی آن برای جمعیت استان به ازای هر نفر ۲۵۱۰ کالری بدست می‌آید، طبق نظر سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد (FAO) که حداقل کالری فرد به‌طور متوسط در هر روز در سطح جهانی را حدود ۱۸۰۰ کیلوکالری در نظر گرفته است محاسبه شود، آب موردنیاز برای تامین کالری موردنیاز جمعیت نزدیک به ۲ میلیون نفری استان حدود ۱ میلیارد و ۳۰۰ میلیون مترمکعب در سال می‌باشد.

به عبارت دیگر پتانسیل ۲.۱ میلیارد مترمکعبی آب استان گلستان در بخش‌های کشاورزی و آبزی‌پروری موسوم به "آب آبی" نه‌تنها قادر است انرژی موردنیاز برای جمعیت استان را تامین نماید، بلکه توانایی تامین جمعیتی بالغ‌بر ۳۳۰ هزار نفر دیگر را هم خواهد داشت و بر این مزیت بیفزایید نعمت خدادادی "آب سبز" را که در حال حاضر حدود ۴۴ درصد از محصولات کشاورزی استان بدون نیاز به آبیاری توسط منابع متعارف تجدید شونده و تنها با بارش مستقیم باران به دست می‌آید.

سیدمحسن حسینی (برساووش)، کارشناس مسائل آب

انتهای پیام