درختانِ کیارستمی؛ از رضایت نداشتن مالک تا ثبت منطقه‌ای

و همین یادآوری شاید مهمترین عاملی بوده که برخی افراد حوزه‌ی سینما از اوایل امسال تا کنون گاهی اوقات با خبرهایی مختلف ازثبت ملی دو درختِ تنها که یکی در دماوند سوژه عکاسی کیارستمی بوده و دیگری در روستای کوکر در شهرستان رودبار استان گیلان، سوژه‌ی فیلم «خانه دوست کجاست» او بوده است و حالا حکایت ثبت ملی این دو درخت هم به اندازه‌ی فاصله‌شان از یکدیگر از هم متفاوت شده است.

به گزارش ایسنا، تیر ماه امسال بود که مهدی شادی‌زاده در مراسم رونمایی از فیلمش خبر داد که تک درخت اواخر تیر ماه به یاد عباس کیارستمی ثبت می‌شود و حالا شش ماه پس از این اطلاع رسانی دوباره این کارگردان بدون اشاره به اظهارات پیشین‌اش اعلام کرد که «قرار است از چند روز آینده احمد عرب بیگی ساخت مجسمه عباس کیارستمی را آغاز کند که ساخت این مجسمه اواخر بهمن ماه تمام می‌شود و زیر تک درخت (در دماوند) نصب خواهد شد. در کنار آن پیشینه تک درخت و بیوگرافی عباس کیارستمی نصب و به نام این کارگردان برجسته ثبت می‌شود.»

این صحبت در شرایطی مطرح می‌شود که وضعیت ثبت ملی این دو درخت و ابلاغ شماره ثبت آن‌ها هنوز به صورت صد درصد انجام نشده است.

درخت دماوند در فهرست منطقه‌ای ثبت شده، اما ...

شهرام شریفی - مدیر اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان دماوند - در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا می‌گوید: خرداد امسال پرونده‌ی ثبت درخت دماوند که سوژه‌ی عکاسی‌های آقای کیارستمی بوده، تهیه شده و این درخت در فهرست میراث منطقه‌ای (دماوند) به ثبت رسیده است. اما هنوز کمیته شورای ثبت وزارتخانه تشکیل نشده تا بعد از بررسی در این شورا، در فهرست میراث ملی کشور به ثبت برسد.

او درباره‌ی فرآیند ثبت ملی هر اثر تاریخی در کشور توضیح می‌دهد: با شناسایی اثر تاریخی و تهیه‌ی پرونده‌ی ثبتی، اثر نخست در فهرست شهرستان (منطقه) به ثبت می‌رسد و سپس در مکاتبه با اداره‌های مختلف مانند فرمانداری‌ها، بخشداری‌ها، دهیاری‌ها و روستاهای منطقه برای اعلام ثبت اثر در فهرست منطقه‌ای، در نهایت پرونده ثبتی بعد از تکمیل به اداره کل میراث فرهنگی استان فرستاده می‌شود تا در زمان تشکیل شورای فنی وزارتخانه میراث فرهنگی، اثر مورد نظر نیز بررسی شود که آیا قابلیت ثبت در فهرست میراث ملی کشور را دارد یا خیر؟

وی با تاکید بر این‌که تک درخت دماوند نیز این مراحل را طی کرده و اکنون به اداره کل میراث فرهنگی استان تهران فرستاده شده است، می‌گوید: بعد از ثبت منطقه این درخت در خرداد امسال، همه‌ی قوانین ثبتی برای‌ آن رعایت می‌شود و حتی حریم درخت نیز به مدیریت شهری و فرمانداری منطقه اعلام شده است تا آن دستگاه نیز مکاتبات لازم را با دیگر دستگاه‌های متولی انجام دهد.

شریفی با اشاره به این‌که این نوع ثبت، از نظر حفاظت هیچ تفاوتی با ثبت اثر در فهرست میراث ملی ندارد، ادامه می‌دهد: تنها تفاوت آن نداشتن شماره ثبت برای اثر منطقه‌ای است.

وی اظهار می‌کند: در حال حاضر در شهرستان دماوند، ۱۶۰ اثر وجود دارد که فقط ۷۳ اثر آن، در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسیده و بقیه‌ی آثار به صورت منطقه‌ای ثبت شده‌اند، اما برای همه‌ی ۱۶۰ اثر تاریخی قوانین میراثی، رعایت می‌شود.

مالک درخت گیلان، اجازه ثبت ملی آن را نمی‌دهد

شهرود امیر انتخابی – مدیر کل میراث فرهنگی استان گیلان – نیز در گفت‌وگو با ایسنا درباره‌ی تک درختی که در استان گیلان سوژه‌ی عباس کیارستمی بوده، می‌گوید: پرونده‌ی ثبتی این درخت که شهرستان رودبار قرار دارد، پرونده شده و حتی ثبت ملی آن در وزارتخانه‌ی میراث فرهنگی نیز تایید شده است، اما در این میان با یک مشکل مواجه هستیم.

وی با تاکید بر این که یکی از قوانین ثبت ملی آثار تاریخی، رضایت مالک اثر برای ثبت ملی آن اثر است، ادامه می‌دهد: هر چند درخت واجد شرایط ثبت است، اما چون ثبت ملی و تایید شماره ثبت اثر منوط به رضایت مالک است و درخت قرار گرفته در روستای کوکر در زمینِ یک شخص حقیقی رشد کرده است، به رضایت او نیاز داریم، اما وی هنوز به ما اجازه‌ی ثبت این درخت را نداده است.

به گفته‌ی او تا زمان اعلام نشدن رضایت مالک، امکان گرفتن شماره ثبت برای این اثر امکان پذیر نیست.

انتخابی اما تاکید می‌کند: براساس گفت‌وگوی انجام شده با معاون میراث فرهنگی استان گیلان، قرار است با برگزاری چند جلسه با مالکِ زمینی که درخت فیلم «خانه دوست کجاست» در آن‌جا رشد کرده، میراث فرهنگی تلاش کند تا با آگاه کردن وی برای وضعیت این اثر بعد از ثبت ملی، رضایت مالک را برای ثبت ملی این اثر کسب کند.

انتهای پیام