جنین در چند هفتگی تکان می خورد؟

اولین باری که تکان خوردن کوچولوی خود را در شکم احساس می‌کنید، لحظه‌ای وصف‌ناشدنی و بسیار عاطفی است. انگار که هیچ حسی بهتر از آن در دنیا وجود ندارد. برای مادر خیلی هیجان‌انگیز است که بداند وقتی بچه تکان می‌خورد و بازی می‌کند دقیقا مشغول انجام چه کاری است! اما پرسشی که برای اغلب زنان باردار به وجود می‌آید آن است که چه زمانی تکان‌های جنین نرمال و چه زمانی غیر نرمال محسوب می‌شود. در این مطلب تلاش شده پاسخ این سوال مطرح گردد.

اغلب زنان باردار بین هفته 18 تا 20 بارداری اولین حرکات جنین را احساس می‌کنند. اما اگر بارداری اول خود را تجربه می‌کنید احتمالا ضربه‌های آرام او را کمی دیرتر احساس خواهید کرد. گاهی هم ممکن است تکان‌های جنین را حتی در هفته 16 بارداری حس کنید. در هر صورت، اگر به هفته 24 بارداری رسیده و هنوز حرکات او را حس نکرده‌اید با پزشک خود مشورت نمایید. او ضربان قلب جنین را چک کرده و احتمالا سونوگرافی تجویز می‌کند.

امروزه دستگاه‌های پیشرفته سونوگرافی اولتراسونیک به محققان امکان داده تا حرکات جنین را به دقت تحت نظر داشته باشند. جالب است بدانید که حرکات و تکان‌های او خیلی زودتر از زمانی که شما آنرا حس می‌کنید آغاز شده است. اگر خوش‌شانس باشید بچه در حین سونوگرافی بیدار است و شما می‌توانید حرکات او را ببینید.

- در هفته هفتم تا هشتم بارداری، جنین حرکات آرام خود را آغاز می‌کند، مثلا به بغل خم شده و گاهی نیز حرکات ناگهانی انجام می‌دهد.

- در حدود هفته نهم، او سکسکه کرده و پاها و بازوهای کوچک خود را حرکت می‌دهد. همچنین مکیدن و قورت دادن را تمرین می‌کند.

- در هفته دهم بارداری، می‌تواند سر خود را حرکت دهد، دست خود را بالا بیاورد تا صورت خود را لمس نماید و فک خود را باز کرده و کش دهد.

- در هفته دوازدهم بارداری،‌ جنین خمیازه می‌کشد.‌ شاید فرایند طولانی رشد باعث شده این چنین احساس خستگی کند.

- در هفته چهاردهم بارداری، او می‌تواند چشمان خود را حرکت دهد.

- در هفته پانزدهم، انگشت شست دست مورد علاقه خود را می‌مکد. اگر بتوانید این لحظه را در سونوگرافی شکار کنید راست دست بودن یا چپ دست بودن او احتمالا معلوم می‌شود.

به مرور حرکات جنین آنقدر قوی می‌شود که به راحتی می‌توانید آنها را حس کنید. در ابتدا حرکات آرام و مثل بال‌زدن پروانه یا ترکیدن یک حباب است. سپس می‌توانید هل دادن، پیچ و تاب خوردن، و حتی لگد زدن او را حس نمایید. به خاطر داشته باشید که بچه همیشه در حال حرکت نیست. زمان‌هایی هست که او در حال خواب یا استراحت به سر می‌برد. بنابراین،‌ اگر در حین سونوگرافی تکان نخورد جای نگرانی نیست. در انتهای دوران بارداری، زمان‌های خواب بچه طولانی‌تر می‌شود. با پیشرفت بارداری، درک الگوی خواب و بیداری جنین برای مادر ممکن شده و او به راحتی می‌تواند مشخص کند چه زمانی حرکاتش نرمال است. اگر حس می‌کنید این الگو به هر صورت تغییر کرده است به پزشک خود اطلاع دهید.

تکان ها چه حسی دارند؟
زنان حامله حس خود از تکان خوردن جنین را به این صورت توصیف کرده اند: حس ترکیدن پاپ کورن، شنا کردن ماهی در شکم، و یا پر زدن پروانه. احتمال دارد که در اولین تکان ها مادر خیال کند که این احساس ناشی از حابجایی گاز های روده و یا ناشی از گرسنگی است ولی با زیاد شدن تکان ها مادر بهتر می تواند تفاوت را تشخیص دهد. در صورتیکه مادر آرام در جایی بنشیند یا دراز بکشد بهتر می تواند تکان ها را حس کند.

تکان ها چند وقت یک بار احساس می شوند؟
در ابتدا تعداد تکان ها کم و فاصله آنها زیاد است و ممکن است در حد چند تکان در روز باشد. در واقع جنین مرتب تکان خورده و ضربه می زند ولی بیشتر ضربه ها قدرت کافی برای حس شدن توسط مادر را ندارند. ولی در سه ماهه دوم ضربات شدید تر و بیشتر می شوند. نکته ای که باید به آن توجه داشت این است که الگوی تکان خوردن همه جنین ها یکسان نیست بنابراین تجارب مادران در این زمینه ممکن است متفاوت باشد. تا زمانیکه حرکات جنین یک الگوی ثابت داشته و چندان تغییر نکند می توان گفت که مشکلی وجود ندارد.

آیا کنترل مرتب ضربه زدن جنین لازم است؟
تا زمانیکه ضربه زدن جنین بطور منظم اتفاق می افتد باید به آن توجه کرد. به محض اینکه مادر متوجه کاهش حرکات جنین شد باید به پزشک خود اطلاع دهد. کاهش حرکات جنین ممکن است نشانه بروز مشکل باشد و ممکن است برای اطمینان از سلامت جنین نیاز به انجام non-stress test و بیوفیزیکال پروفایل باشد. در سه ماهه سوم بعضی پزشکان توصیه می کنند که مادر هر روز تعداد ضربه زدن های جنین را بشمارد. برای شمارش تعداد ضربه زدن ها چندین راه وجود دارد که می توان آنها را از پزشک معالج پرسید.
یکی از روش های رایج به این شکل است: زمانی از روز را که جنین فعال است انتخاب کنید. (بهتر است که شمارش روزانه در زمان مشخصی از هر روز انجام شود.) آرام بنشینید و یا به پلو دراز بکشید. مدت زمانی را که طول می کشد تا 10 ضربه مجزا را احساس کنید اندازه بگیرید. (ضربه، تکان ناگهانی، و حرکت تمام بدن جنین همگی محاسبه می شوند.) در صورتیکه در عرض 2 ساعت حداقل 10 تکان را حس نکردید بهتر است با پزشک خود تماس بگیرید.
وضیعت حرکات جنین در رحم مادر یکی از شاخص های سلامت جنین در دوران حاملگی است.

شاید عدم دقت و توجه شما باعث شده حرکات او را حس نکنید. برای آنکه بهتر بتوانید حرکات او را حس کنید در حالی که شکم خود را روی چیزی مثل بالش بارداری تکیه داده‌اید، به پهلوی چپ بخوابید. حدود 2 ساعت این کار را ادامه دهید. در این مدت جنین باید حدود 10 بار تکان بخورد. وقتی که دراز کشیده‌اید نسبت به زمانی که نشسته‌اید یا به حالت ایستاده قرار دارید بهتر می‌توانید تکان‌های او را حس نمایید. اگر باز هم شک دارید با استفاده کارهای زیر را انجام دهید:

- کمی غذا میل کرده و در حالی که پاهای خود را بالا قرار داد‌ه‌اید استراحت کنید. اگر زمانی که حرکت می‌کنید بچه خواب باشد ممکن است وقتی که غذا می‌خورید و دیگر قدم نمی‌زنید بیدار شود.

- نوشیدنی سرد بنوشید. در این حالت، بچه تغییر دما را حس کرده و شروع به فرار از آن می‌کند. اگر نوشیدنی سرد شیرین بنوشید بچه بیشتر تشویق به حرکت می‌شود.

- در خانه صداهای بلند تولید کنید. مثلا برای مدت کمی با صدای نسبتا بلند به موسیقی گوش دهید یا در را محکم ببنیدید (نه خیلی محکم) و واکنش جنین را بررسی کنید.

اگر بچه شروع به حرکت کرد که احتمالا همه چیز روبراه است اما بهتر است از این لحظه به بعد الگوی حرکات او را زیر نظر داشته باشید و اگر باز هم نگرانی دارید به پزشک خود اطلاع دهید.

اگر علائم زیر را تجربه می‌کنید در اولین فرصت و بدون معطلی، به پزشک خود اطلاع دهید:

- اگر به پهلو خوابیده‌اید و در طول 2 ساعت گذشته کمتر از 10 ضربه جنین را حس کرده‌اید.

- اگر جنین نسبت به صداهای بلند و ناگهانی واکنش نشان نمی‌دهد.

- اگر حرکات جنین به طور ناگهانی کم شده یا اینکه در طول چند روز گذشته حرکات او به مرور کاهش یافته است.

در این صورت پزشک راهنمایی‌های لازم را به شما ارائه داده و دستورات لازم را صادر می‌کند. خوشبختانه، در بیشتر موارد، نتایج آزمایش‌ها نشان می‌دهد که بچه سلامت است و شما با خیالی آسوده به خانه بر می‌گردید. اگر باز هم علائم بالا را تجربه کردید فارغ از آنکه چند دفعه این اتفاق تکرار شده دوباره با پزشک خود تماس بگیرید.