نگاهی به بازی‌های بومی خراسان رضوی

به گزارش خبرنگار مهر، باوجود اینکه فضای مجازی و بازی‌های رایانه‌ای کمی از رونق بازی‌های محلی کاسته است اما هنوز شور و نشاط بازی‌های محلی طرفداران خاص خود را دارد و این بازی‌ها سرگرم کننده‌ترین ساعت‌های زندگی اعضای خانواده را فراهم می‌کنند.‌

استان خراسان رضوی بازی‌های محلی فراوانی را در دل خود جای داده است. از جمله بازی‌های استان می‌توان به آغل کرمن، بِردو برد، کیه کیه در می‌زنه؟، هرنگ هرنگ، سنگ سنگ چلیپا، بوجول بوجول، اشترکجا؟ پیشتربیا، خرپشتنک، تپ تپ حبیب‌الله اشاره کرد که در ادامه به شرح برخی از این بازی‌های محلی می‌پردازیم.

بازی آغل کرمن؛ یک بازی تیمی بومی در سبزوار

بازی «آغل کرمن» یکی از بازی‌های سنتی استان خراسان رضوی به‌خصوص شهر سبزوار است.

برای شروع این بازی، ۹ سوراخ به نام آغل متناسب با توپ مورد استفاده در بازی، در زمین خاکی حفر می‌شود. البته دایره حفر شده وسط زمین از دیگر دایره‌ها بزرگ‌تر است که آغل کرمن نام دارد. سپس تیم برنده قرعه‌کشی به طرف جعبه آغل کرمن می‌رود و تیم حریف توپ‌ها را به سمت دایره‌های حفر شده، حرکت می‌دهند.

اگر این توپ‌ها وارد آغل کرمن شد باید به سرعت خود را به آغل کرمن نزدیک و دست خود را به او بزنند و کلمه کرمن را بگویند، البته تیم مقابل نباید بیکار بایستد و باید به تیم حریف توپ پرتاب کند تا نتوانند به راحتی دست خود را به آغل کرمن برسانند.

«استاد»، گرداننده اصلی بازی محلی «تپ تپ حبیب‌الله»

بازی «تپ تپ حبیب‌الله» که یکی دیگر از بازی‌های محلی استان خراسان رضوی است، بیشتر مخصوص روستای صدخرو، از توابع بخش مرکزی شهرستان داورزن است.

در ابتدای بازی یک نفر به عنوان استاد انتخاب می‌شود. استاد دستان خود را قفل کرده و در حالت نیمه باز نگه می‌دارد. تک تک بازیکنان با دستان خود به حالت تبر زدن، به دست استاد ضربه می‌زنند. در این هنگام استاد ضمن قفل نگه داشتن دست خود، سعی می‌کند دست ضربه زننده را هم در اختیار بگیرد. اگر توانست دست بازیکنی را بگیرد، آن فرد به عنوان بازنده و شروع کننده بازی معرفی می‌گردد.

در ادامه فرد بازنده در حالت سجده قرار گرفته، دیگر بازیکنان دور او را احاطه می‌کنند و همزمان با زدن ضربه به پشت او، می‌خوانند: (تپ تپ حبیب الله / شیشه در کمی؛ یالله / دست کی بالای دست؟) بعد همگی دست خود را مشت کرده و روی یکدیگر قرار می‌دهند. حال فرد بازنده باید حدس بزند که دست کدام یک از بازیکنان بالای همه دست‌ها قرار گرفته است.

اگر بتواند درست حدس بزند، جای بازیکن شناخته شده با او عوض می‌شود اما اگر اشتباه کند، مجدداً ضربات کف دست به پشت او محکم‌تر ادامه می‌یابد. این بازی آن‌قدر ادامه پیدا می‌کند تا فرد بتواند حدس درستی بزند و بازیکن دیگری را جایگزین خود کند.

سنگ سنگ چلیپا؛ یکی دیگر از بازی‌های بومی خراسان رضوی

بازی دیگر، «سنگ سنگ چلیپا» است. در این بازی بازیکنان در یک صف می‌ایستند و یک نفر که استاد نام دارد، در پشت سر آن‌ها حرکت می‌کند و سنگ ریزه‌ای را به طوری که کسی متوجه نشود در دست یکی از بازیکنان می‌گذارد و می‌گوید: «سنگ سنگ چلیپا / نه در زمین نه در هوا». بازیکنی که سنگ ریزه را در دست دارد باید قبل از اینکه دیگران متوجه شوند و او را بزنند از صف فرار کند و خود را به محلی که قبلاً در خارج از صف مشخص شده است برساند، زیرا اگر کسی قبل از خارج شدن از صف او را بزند او دیگر نمی‌تواند فرار کند و در صف باقی می‌ماند.

اما اگر خود را به محل موردنظر برساند، استاد برای دیگر بازیکنان داخل صف نامی انتخاب می‌کند. بعد از بازیکن خارج از صف می‌خواهد نام بازیکنان را حدس بزند. اگر درست حدس بزند از آن فرد که نام او را درست حدس زده، از فاصله محلی که ایستاده تا صف کولی می‌گیرد. اما اگر نتوانست به درستی حدس زند دو فرصت دیگر به او داده می‌شود. اگر در این فرصت نیز حدس نزند، دوباره به صف پیش دیگر بازیکنان برمی‌گردد.

از بارزترین ویژگی‌های بازی‌های محلی می‌توان به عدم ملاک بودن سن و مکان اشاره کرد. همچنین این بازی‌ها با کمترین امکانات و بدون آموزش تخصصی قابل اجرا شدن است.