میزان شیردهی به نوزادان، چقدر در روز نیاز داره؟

وقتی یک نوزاد سالم خودش از سینه مادر جدا می شود و تمایل به ادامه شیر خوردن ندارد، اعلام واقعی پایان تغذیه در یک نوبت است و می توان به شیر دهی خاتمه داد ...

اما نوزاد چه وقتی گرسنه است؟ وقتی که دست هایش را به صورت حرکات نامنظم تکان می دهد، وقتی که مچ دست هایش را به طرف دهان می برد، وقتی شروع به نق زدن می کند و وقتی که لباس یا ملافه را مزه مزه کرده و زبانش را تکان می دهد.
دکتر آزاده فهیمیان با اشاره به اینکه اشتها و تمایل به شیرخوردن در شیرخواران در ۶ ماه اول تولد متفاوت است، گفت: کودک در یک ماهگی دفعات شیر خوردن خود را تنظیم می‌کند.
وی گفت: اغلب کودکان در ماه‌های اول تولد ۶ تا ۹ نوبت در ۲۴ ساعت شیر می‌خورند.

اگر مادر شیر کافی داشته باشد و شیرخوار هم به میزان نیاز شیر بخورد، ممکن است تا ۴ ساعت بعد هم گرسنه نشود زیرا شیر بین ۱ تا ۴ ساعت یا بیشتر در معده کودک باقی می‌ماند تا تخلیه شود.

فهیمیان یادآور شد: بعضی از کودکان نیاز دارند که هر ۲ تا ۳ ساعت شیر بخورند.
اغلب شیرخواران نیمه‌های شب بیدار می شوند و شیر می‌خورند ولی در سنین ۴ تا ۸ ماهگی، به طور معمول شب برای شیر خوردن بیدار نمی شوند.

این متخصص اطفال با تاکید بر اینکه گریه نوزادان علل متفاوتی دارد، گفت: لزومی ندارد هر زمان که شیرخوار گریه می کند، به وی شیر داده شود زیرا عللی مانند گاز روده، تر بودن کهنه‌ها، گرم بودن محیط و نیاز به بغل گرفتن کودک نیز موجب گریه نوزاد می شود.

مادر باید علل گریه کودک را بررسی و آن را برطرف کند
فهیمیان یادآور شد: عادت شیر دادن به دفعات مکرر و کم کم شیر دادن به کودک، برای اینکه گریه وی متوقف شود کار صحیحی نیست زیرا در این حالت وی بیشتر هوا می بلعد و دچار دل درد و استفراغ می شود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: در مواردی که نوزاد با گریه شیر می‌خورد و پستان مادر به طور کامل تخلیه نمی شود، شیر به طور کامل تولید و ترشح نمی‌شود و به تدریج شیر مادر کم می شود.
تغذیه نامحدود و برحسب تقاضای شیر خوار ، هم برای نوزاد و هم برای مادر او مفید است. برای نوزاد بیشترین اثر قابل توجه آن دریافت شیر بیشتر ، وزن گیری بهتر و کاهش سطح بیلی روبین در روزهای اول پس از تولد است . بیشترین اثر آن برای مادر، پیشگیری از احتقان(گرمی ، سفتی ، قرمزی و حساس بودن هر دو پستان) و زخم نوک پستان می باشد.

دفعات تقاضای شیر خوار برای شیر خوردن متفاوت است . بعضی از نوزادان در یکی دو روز اول پس از تولد ممکن است تمایل زیادی به شیر خوردن نداشته باشند و یا پس از هر بار شیر خوردن چندین ساعت بخوابند.

اگر نوزاد سالم و طبیعی است و مشکلی ندارد ، بیدار کردن او برای تغذیه مکرر ضرورتی ندارد، مسلما چنانچه تغذیه مکرر باشد به تولید و ترشح بیشتر شیر کمک می کند و نوزاد آغوز بیشتری در یافت نموده و از مزایای آن بهره فراوان تری می برد، ضمن آن که بروز زردی نیز در او کمتر می شود . برعکس بعضی از نوزادان در روزهای سوم تا هفتم ممکن است تمایل بیشتری به شیر خوردن داشته باشند که از فواید آن نیز بهره مند می شوند . گر چه دفعات شیر خوردن به تعداد 8 تا 12 بار توصیه شده ولیکن دفعات تغذیه از پستان مادر در طی شبانه روز بر حسب میل خود شیر خوار و ظهور علائم گرسنگی متفاوت است.
شیر خوارانی که برحسب میل خودشان تغذیه می شوند معمولا تمایل به استفاده از شیر مادر به دفعات بیشتری دارند.

علائم اولیه گرسنگی
– نوزاد سر خود را بطرف صدای مادر چرخانیده و دهانش را باز می کند.
– لباس یا ملافه را مزه مزه کرده و زبانش را تکان می دهد.
– دست هایش را به صورت حرکات نامنظم تکان می دهد.
– مچ دست هایش را به طرف دهان می برد.
– در صورت عدم توجه به علائم مذکور ، حرکات او تشدید می یابد.

– شروع به نق زدن می کند.

علائم دیر رس گرسنگی
– نوزاد ابرو و پیشانی اش را در هم می کشد.
– دهانش را کاملا باز کرده و سرش را با عصبانیت به این طرف و آن طرف می برد و بازوانش را خم کرده و پاهایش را شبیه به حرکات دوچرخه زدن تکان می دهد.
– با دست های مشت شده دهانش را جستجو می کند .
– و بالاخره شروع به گریه می کند.

– به علت کوچک بودن حجم معده نوزاد و همچنین نسبت کمتر «کازئین» به « پروتئین وی « *،هضم بهتر و جذب سریع تر شیر مادر و کوتاه بودن زمان تقریبی تخلیه معده ( تا 90 دقیقه )، نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند نیاز به تغذیه مکرر داشته و به دلیل زودتر گرسنه شدن ، بایستی با ظهور علائم گرسنگی ، مکررا از سینه تغذیه می شوند.به طور ایده آل باید با احساس و مشاهده اولین علائم گرسنگی ، تغذیه از پستان شروع شود، گرچه والدین معمولا گریه نوزاد را دلیل گرسنگی او می دانند و بعد از گریه تغذیه او را شروع می کنند ولیکن لازم به ذکر است که گریه آخرین علامت گرسنگی در نوزاد است.

شروع تغذیه نوزاد در چنین شرایطی که نوزاد انرژی زیادی صرف کرده و خسته شده است، بدلیل مکیدن نامناسب حاصل از خستگی، علاوه بر دریافت شیر کمتر، ممکن است سبب کاهش ترشح شیر مادر نیز بشود.
این پروتئین معمولا ترکیبی از بتا-لاکتوگلوبولین حدود65 درصد، آلفا-لاکتا آلبومین حدود ۲۵ درصد و سرم آلبومین حدود ۸درصد است. پروتئین وی، در میان تمام انواع پروتئین شناخته شده ازبالاترین ارزش غذایی برخوردار است.

مدت هر وعده شیر خوردن و نحوه گرفتن پستان در نوزادان متفاوت است

به طور کلی نوزادان از جهت خصوصیات فردی در گرفتن پستان مادر و نحوه و مدت شیر خوردن به پنج دسته تقسیم می شوند.

دسته اول : نوزادانی که به سرعت ، با قدرت و راحت پستان مادرشان را دهان گرفته و ظرف چند دقیقه آن چه را نیاز دارند دریافت و سپس پستان را رها می کنند.دراین صورت ممکن است باعث آزردگی نوک پستان مادر هم بشوند.

دسته دوم : هیجان زده به طرف سینه مادر حمله ور می شوند و قبل از آنکه آنرا درست در دهان بگیرند رها کرده و شروع به داد و فریاد می کنند. در این موقع باید نوزاد را بغل گرفته و آرام کرد، سپس به آرامی نوزاد را زیر پستان گذاشت . با گذشت چند روز ، مادر و نوزاد یاد خواهند گرفت چگونه عمل کنند.

دسته سوم : در چند روز اول از مکیدن طفره می روند و منتظر روزهای بعد می شوند که جریان شیر برقرار شود تا آن گاه به راحتی شیر بخورند.این نوزادان را نباید مجبور به گرفتن پستان مادر کرد، بلکه لازم است با صبر و حوصله و تکرار در فواصل زمانی نزدیک به هم آنان را تشویق به مکیدن پستان کرد. بالاخره نوزاد یاد خواهد گرفت و شیر خوردن را ادامه خواهد داد.

گروه دیگر : نوزادنی که ابتدا نوک پستان مادر را لیس می زنند و مزه شیر را می چشند و سپس پستان را می گیرند و شروع به مکیدن می کنند. این گروه را نیز نباید به زور و با عجله وادار به گرفتن پستان نمود ، زیرا ناراحت شده ، شروع به گریه کرده و از گرفتن پستان امتناع می ورزند.

دسته چهارم : آرام آرام شیر می خورند و هر چند یک بار شیر خوردن راقطع و کمی استراحت می کنند . مادر باید به آن فرصت دهد تا به قدر کافی شیر بخورند و خوب رشد کنند.

دسته پنجم : نوزادانی هستند که معمولا ترکیبی از روش های فوق در آن ها مشاهده می شود.

برای مادر شناخت روش های مکیدن پستان که در هر نوزاد متفاوت است بسیار کمک کننده و راهگشا است، لذا آگاهی داشتن از خصوصیات طبیعی و ویژگی های هر شیر خوار در زمینه روش پستان گرفتن و مکیدن ، به مادر ، اطرافیان و نیز گروه پزشکی ، کمک می کند تا بیهوده نگران نشوند و در هر مورد بتوانند تصمیم درستی بگیرند. در حقیقت وقتی یک نوزاد سالم خودش از پستان جدا می شود و تمایل به ادامه شیر خوردن ندارد، اعلام واقعی پایان تغذیه در یک نوبت است و می توان به شیر دهی خاتمه داد.

فقط در نظر گرفتن ” زمان مکیدن ” در ارزیابی شیر دریافت شده توسط نوزاد، ممکن است گمراه کننده باشد ، زیرا همان طور که اشاره شد نوزادان مختلف خصوصیات فردی متفاوتی در نحوه و مدت شیر خوردن از خود نشان می دهند به طوری که بعضی نیاز به زمان کمتر و بعضی نیاز به زمان بیشتری جهت دریافت شیر کافی از پستان دارند.

مطالعه در نوزادان شش روزه نشان داد که 50 درصد آن ها 10تا 20 درصد حجم شیر یک پستان را در دو دقیقه اول و 80 تا 90 درصد باقیمانده را در مدت چهار تا پنج دقیقه بعدی کسب نمودند. مطالعه دیگری در نوزادان بین پنج تا هفت روزه ، مدت شیر خوردن آنها را از هفت تا سی دقیقه گزارش نموده است.

معمولا توصیه می شود که نوزاد در هر وعده شیر خوردن از هر دو پستان تغذیه کند، یعنی باید به او اجازه داد که تغذیه از پستان اول را تمام کرده و خودش آنرا رها کند تا شیر چرب انتهایی (Hind milk) را دریافت کرده باشد، سپس پستان دوم به او عرضه شود تا در صورت تمایل از آن پستان نیز شیر بخورد. شیر خواران بزرگ تر اگر بعد از تخلیه کامل یک پستان احساس رضایت و کفایت نموده و تمایلی به گرفتن دوم نداشته باشند لزومی ندارد که در هر وعده شیرخوردن از هر دو پستان تغذیه نماید.

به هر حال به مادران توصیه می شود که در نوبت بعدی شیردهی، تغذیه را از پستانی که قبلا استفاده نشده یا به خوبی تخلیه نشده است شروع کنند.

وقتی به نوزاد فرصت داده می شود تا ابتدا پستان اول را تخلیه کند و سپس به پستان دوم گذارده شود ، او تعادل مناسبی بین مایعات و انرژی برقرار می کند، زیرا ترکیب شیر در طول تغذیه تغییر یافته و فقط نوزاد می داند که چه زمانی به تعادل آب و کالری رسیده است . به ابتدای شیر که حجم زیاد و چربی کم دارد شیر پیشین یا Foremilk و به قسمت آخر شیر که کم حجم و پرچرب است شیر پسین با Hindmilk می گویند. اگر مادر زود به زود پستان مورد مکیدن را تغییر دهد ، شیر کم چربی عاید نوزاد شده و معده او از شیر کم کالری پر می شود. افزایش وزن نوزادی که Foremilk زیاد و Hindmilk ناکافی در یافت می کند ممکن است کند شده و موقع مکیدن پستان و در فاصله تغذیه ها نق بزند و مدفوع آبکی سبز داشته باشد. مطالعه نشان داده است اعم از این که نوزاد همیشه در هر نوبت تغذیه از یک و یا هر دو پستان تغذیه کند، مقدار شیری که در 24 ساعت می خورد یکسان است ، گرچه وقتی از یک پستان تغذیه می کند، ممکن است مدت تغذیه او از آن پستان مختصری طولانی تر باشد.

تعداد دفعات شیر خوردن نوزادان
تعداد دفعات شیر خوردن در میان نوزادان بسیار متفاوت است. برخی از آنها دوست دارند حتی بدون گرسنگی و مداوم شیر بخورند، درحالی‌که دیگر نوزادان فقط زمانی شیر می‌خورند که گرسنه شده‌اند. در ۲۴ ساعت اول زندگی نوزاد، او آن‌قدر خواب‌آلود است که ممکن است شیر زیادی نخورد. اما نوزادان معمولاً در ماه اول ممکن است هر دو تا سه ساعت، یک بار یعنی بین هشت تا ۱۲ بار در هر دورۀ ۲۴ ساعته شیر بخورند. این ممکن است خیلی زیاد به نظر برسد و شما را نگران کند که مبادا او در هر تغذیه به اندازۀ کافی شیر دریافت نمی‌کند، اما در نظر داشته باشید که شکم نوزاد شما کوچک است و نیاز به شیر خوردن مکرر در دفعات دارد.
نوزادتان ممکن است در ماه دوم، هشت یا نه بار در روز و در ماه سوم، هفت یا هشت بار در روز شیر بخورد و در ماه چهارم به دفعات بیشتری شیر بخواهد. اما هر بار برای مدت کوتاه‌تری شیر می‌خورد، زیرا ذهن او بیشتر درگیر اطراف و از شیر خوردن منحرف می‌شود. پس از ماه چهارم، دوباره دفعات شیر خوردن نوزاد شروع به کاهش می‌کند. به احتمال زیاد تا شش ماهگی، وعده‌های تغذیۀ نوزاد در هر ۲۴ ساعت به حدود پنج یا شش بار می‌رسد و احتمالاً تا پایان دوران شیردهی در همین تعداد باقی خواهد ماند.

نیاز نوزاد به شیر در هر وعدۀ غذایی
بیشتر نوزادان در یک ماه اول زندگی در هر وعده به ۷۴ تا ۸۹ میلی‌لیتر شیر مادر تا حدود هشت بار در روز نیاز دارند که در مجموع برابر با ۵۹۱ تا ۷۱۰ میلی‌لیتر در ۲۴ ساعت است. پس از آن، مقدار متوسط شیر مادر مورد نیاز کودک تا شش ماهگی در حدود ۷۶۹ تا ۸۲۸ میلی‌لیتر در ۲۴ ساعت است که بین شش تا هشت وعده تغذیه تقسیم می‌شود و اگر کودک، خوردن مواد غذایی جامد را زودتر از شش ماهگی آغاز کرده است، مقدار شیری که می‌خورد کاهش خواهد یافت. به خاطر داشته باشید که این فقط یک دستورالعمل کلی است و اگر کودک خودش نمی‌خواهد، لازم نیست سعی کنید هر روز ۸۲۸ میلی‌لیتر شیر به او بدهید. همچنین اگر کودک شما هنوز گرسنه به نظر می‌رسد، سینۀ خود را عقب نکشید، فقط به این دلیل که فکر می‌کنید مقدار مشخصی وجود دارد که او دیگر آن را خورده است.
در مورد نوزادی که با شیشه‌شیر یا شیر خشک تغذیه می‌شود، به راحتی ممکن است بیش از حد غذا بدهید. کودکی که از سینۀ مادر شیر می‌خورد، می‌تواند در عین آرامش گرفتن از مکیدن سینه، بسیار کم شیر بخورد یا فقط به اندازه‌ای بخورد که تشنگی خود را رفع کند، اما کودکی که با شیشه‌شیر تغذیه می‌شود، این امکان را ندارد. کارشناسان می‌گویند کودکانی که با شیشه‌شیر تغذیه می‌شوند، حتی زمانی که فقط کمی شیر می‌خواهند، معمولاً بسیار بیشتر از آن می‌خورند، زیرا سرعت جریان شیر از شیشه زیاد است و متوقف کردن جریان آن نیز برای کودک سخت است.
برای اینکه کمک کنید کودکتان مقدار مناسبی شیر بخورد، او را به آرامی تغذیه کنید و در حین تغذیه به او استراحت‌های کوتاهی بدهید، به این شکل که اگر به نظر می‌رسد کودک شیر مادر را به سرعت قورت می‌دهد، بعد از هر ۱۰ بار مکیدن، به او فرصت دهید تا نفس بگیرد. این کار، به ویژه در طول چند ماه اول که او یاد می‌گیرد سرعت شیر خوردن خود را تنظیم کند مهم است. اکثر نوزادان هفت تا ۱۱ ماهه، روزانه نیازمند خوردن دو یا سه وعده غذای جامد به علاوۀ میان‌وعده‌های کوچک، همراه با چهار یا پنج وعده تغذیه از شیر مادر هستند.

نیاز کودک به شیر بعد از یک سالگی
هنگامی که کودک شما به اولین سالگرد تولد خود می‌رسد، می‌توانید پس از مشورت با پزشک کودک در کنار شیر خودتان شیر گاو را نیز به مقدار کم به کودک بدهید. بهتر است از شیشه‌شیر یا لیوان مخصوص نوزاد استفاده کنید. همچنین به خاطر داشته باشید که اگرچه شیر گاو به میزان کم برای کودک خوب است، اما نباید در خوردن آن زیاده‌روی شود، به شکلی که اشتهای او برای دیگر غذاهای سالم کم شود. در واقع، خوردن بیش از حد شیر گاو می‌تواند به کم‌خونی و فقر آهن منجر شود. معمولاً خوردن ۴۷۳ تا ۷۱۰ میلی‌لیتر شیر در روز برای کودکان در این سن مناسب است.
همچنین اگر شما و کودک ‌بخواهید، می‌توانید تا دو سالگی کودک نیز به او شیر بدهید، زیرا اگرچه کودک نوپای شما بیشتر مواد مغذی مورد نیاز خود را از غذاهای جامد خواهد گرفت، اما شیر مادر هنوز هم می‌تواند کالری، آنتی‌بادی‌های ارزشمند، ویتامین‌ها و آنزیم‌ها را فراهم ‌کند.