تغییر الگوی کشت اقدامی موثر در مدیریت منابع آبی قم

با توجه به ارزیابی‌های انجام‌شده حدود ۹۰ درصد مصرف آب مربوط به فعالیت‌های کشاورزی است که بر این اساس مدیریت مصرف این منبع حیات‌بخش در بخش کشاورزی استان کم‌آبی همچون قم با اجرای برنامه‌های عملیاتی مانند طرح تغییر الگوی کشت که می‌تواند تاثیر مستقیم در رسیدن به این هدف داشته باشد، از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.

در همین راستا مسئولان بخش کشاورزی قم نیز در گفت‌وگو با ایرنا،‌ همواره بر اجرای دقیق این طرح در استان تاکید کردند و آن را روشی صحیح برای مدیریت منابع آبی دانسته‌اند که می‌تواند در عین کاهش مصرف آب از سطح سبز مزارع و باغات قم حفاظت کند.

طرح تغییر الگوی کشت در قم با قدرت دنبال می شود

رئیس سازمان جهاد کشاورزی قم در این رابطه گفت: طرح تغییر الگوی کشت در این استان به‌منظور دستیابی به اهداف مهمی همچون کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی، فراتر از پیش‌بینی‌های انجام‌شده، باقدرت ادامه می‌یابد.

عباس پورمیدانی در گفت‌وگو با ایرنا بیان کرد: موضوع تغییر الگوی کشت در قم به دلیل تنش‌های محیطی و کمبود منابع آبی اهمیت بسیار زیادی دارد و در چنین شرایطی لزوم استفاده از ارقام مقاوم به تغییرات آب و هوایی برای ادامه یافتن حیات کشاورزی استان امری ضروری است و بهره‌برداران این بخش باید نسبت به موضوع نوسانات دما و محدودیت منابع آبی، حساسیت لازم را داشته باشند.
وی افزود: نحوه کشت و نوع رقم، تاریخ کشت، تاریخ برداشت، دوره آبیاری، زمان استفاده از سموم و نوع کود، ازجمله شاخص‌هایی است که اثر تغییرات دمایی و محدودیت منابع آبی استان باید موردتوجه کشاورزان باشد.
وی ادامه داد: الگوی کشت کنونی باید با توجه به تنش‌های محیطی و محدودیت‌های آبی استان تغییر کند و کشاورزان از روش‌هایی همچون کشت گلخانه‌ای برای تولید محصولات کم آب و مقاوم به تنش‌های محیطی استفاده کنند.
پورمیدانی گفت: سرمایه‌گذاری برای ترویج کشت‌های نوین و آموزش کشاورزان در این زمینه، منجر به کارایی بیشتر زمین‌های کشاورزی و استفاده بهینه از منابع آبی می‌شود.
وی افزود:افزایش جمعیت در سال‌های اخیر نیاز به استفاده از منابع آبی در بخش کشاورزی را برای تولید محصول بیشتر، ضروری کرده، در چنین وضعیتی، مدیریت سطح زیر کشت و استفاده از روش جدید در این زمینه برای پایداری بخش کشاورزی در استان کم‌آبی همچون قم، ضروری است.
وی ادامه داد: هم‌اکنون طرح‌های تغییر الگوی کشت با نظارت سازمان جهاد کشاورزی، حضور کارشناسان برجسته و مشارکت فعال بهره‌برداران در سطح اراضی کشاورزی در حال اجراست و قم به‌عنوان استان پیشگام در اجرای این طرح، برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای را تدارک دیده است که نقش موثری در بهبود عملکرد حوزه کشاورزی استان به‌خصوص در حوزه مدیریت منابع آبی خواهد داشت.

تهیه طرح تغییر الگوی کشت نخستین بار در قم

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی قم نیز در این خصوص به ایرنا گفت: برای نخستین بار در کشور، طرح جامع تغییر الگوی کشت با لحاظ تمام شرایط ازجمله توجه به موضوع مدیریت منابع آبی در قم تهیه و اجرا شد.

محمدعلی سلامی افزود: در الگوی کشت جدید به دنبال استفاده از محصول‌های کم آب بر و مناسب شرایط اقلیمی قم هستیم تا بخش کشاورزی استان به دلیل محدودیت منابع آبی، دچار بحران نشود.
وی بیان کرد: در این طرح، تمام مولفه های موثر در کشاورزی همچون وضعیت و مقدار آب مصرفی، میزان اراضی تحت کشت، شرایط اقلیمی منطقه، مسائل اقتصادی، رویکردهای محیط زیستی و بسیاری از موضوع‌های دیگر، موردتوجه قرار می‌گیرد.
وی ادامه داد: هدف این طرح علاوه بر مدیریت موثر منابع آبی،‌ حفظ و پویایی بخش کشاورزی استان قم به همراه افزایش میزان تولید محصول‌های زراعی و باغی و به‌تبع آن رشد بخش دامپروری استان است؛ لذا این طرح فرصت‌های شغلی بخش کشاورزی را تقویت می‌کند و درآمد کشاورزان را ارتقا می‌دهد.
سلامی گفت: استان قم برای کشت بسیاری از گیاهان دارویی نیز مناسب است که البته عموما گیاهان دارویی کم آب همچون گل محمدی و خارشتر که برای رشد به آب بسیار کمی نیاز دارند مدنظر طرح است.

وی بیان کرد: با استفاده از گیاهان کم آب بر و مقاوم با شرایط اقلیمی قم، نه‌تنها پویایی بخش کشاورزی استان حفظ می‌شود، بلکه با کشت این گیاهان و اجرای سیستم‌های آبیاری تحت‌فشار می‌توان ضمن مصرف آب کمتر، سطح بیشتری از زمین‌های کشاورزی قم را زیر کشت برد.

طرح الگوی کشت مصرف آب در کشاورزی قم را ۲۵ درصد کاهش می‌دهد

همچنین مجری طرح الگوی کشت سازمان جهاد کشاورزی قم پیرامون این موضوع به ایرنا گفت: بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته اجرای این طرح میزان مصرف آب در بخش کشاورزی قم را حدود ۲۵ درصد کاهش می‌دهد که رقم بسیار قابل‌توجهی است.

محمدحسین احمد پور بیان کرد: در شرایط عادی میزان مصرف آب در بخش کشاورزی قم سالانه حدود ۸۵۰ میلیون مترمکعب است که در گام نخست اجرای طرح تغییر الگوی کشت باید این میزان به ۶۰۰ میلیون مترمکعب برسد.
وی افزود: این میزان کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی بسیار چشمگیر است و نقش موثری در حفظ منابع آبی زیرزمینی استان و تقویت حجم سفره‌ها، خواهد داشت.
وی ادامه داد: اجرای طرح تغییر الگوی کشت دریم علاوه بر کاهش میزان مصرف آب،‌ اهداف مهم دیگری را نیز دنبال می‌کند که ازجمله آن‌ها، فراهم شدن شرایط تولید حداقل ۵۰ درصد علوفه‌ موردنیاز دامداری‌های استان در مزارع کشاورزی داخل قم است.
احمد پور گفت: هدف دیگر اجرای طرح الگوی کشت دریم، تلاش برای پایداری محیط‌زیست استان است، ما در این طرح به دنبال آن هستیم که سطح زیر کشت استان را با مدیریت حجم مصرف آب و سایر نهاده‌ها حفظ کرده و با تقویت پوشش گیاهی از بلند شدن گردوخاک در اثر افزایش بیابان‌ها جلوگیری کنیم.
وی ادامه داد: همچنین در این طرح ارتقا درآمد پایدار کشاورزان قمی و حفظ اشتغال موجود در بخش کشاورزی استان را با استفاده از همه ظرفیت‌های سازمان جهاد کشاورزی دنبال می‌کنیم.

بیشتر بهره‌برداران بخش کشاورزی قم را روستاییان استان تشکیل می‌دهند به‌نحوی‌که کشاورزی به‌تنهایی ۴۵ درصد اشتغال روستائیان در بخش‌های مختلف استان را به خود اختصاص داده است.

میزان متوسط تولید بخش کشاورزی استان قم در سال برابر ۸۰۵ هزار تن در زمینهٔ محصولات زراعی،‌ باغی،‌ دامی و شیلات است.