سید الشهدا (ع) به جای «خواندن»، نماز ظهر عاشورا را «اقامه کرد»

به گزارش خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، قیام امام حسین و حرکت توحیدی و اصلا گرایانه آن در عاشورا از زوایای متعددی قابل بررسی است اما یکی از مهم ترین زاویه ها نگاه به این رخداد عظیم از بعد اقامه نماز است. بخش اول گفتگوی ما با حجت‌الاسلام والمسلمین سید عبدالله بحرینی، استاد مرکز تخصصی نماز به بررسی و واکاوی این موضوع اختصاص دارد.

نهضت نورانی و توحیدی امام حسین علیه السلام، ابعاد مختلفی دارد و یکی از آن ابعاد رابطه این نهضت به ویژه در تابناک ترین صورت آن یعنی عاشورا با نماز است. نگاه شما به این موضوع چیست؟

تردیدی در این باره وجود نداد که امروز دنیای ما، دنیای پر از اضطراب و استرس است دنیایی که در آن مسکّن ها از جمله داروهای پرمصرف هستند. چرا ما این همه وابسته به تسکین دهنده ها شده ایم. به خاطر این که قلوب آدم ها تهی و خالی از آرامش است. شما امروز نمونه ای از این آشوب درونی را در کرونا می بینید که چطور در دل آدم ها هراس ایجاد کرده است و راه برون رفت از این هراس ها و دل نگرانی ها ارتباط با خداوند به ویژه با محوریت نماز است. از این رهیافت ما می توانیم به عاشورا هم نگاه کنیم. چرا قلب عاشورائیان آن قدر طمانینه دارد؟ آن هم در آن لحظات پر از التهاب؟ به خاطر این که قلب امام حسین علیه السلام و یاران شان پر از اطمینان و ایمان است. آن ها با خداوند رابطه محکمی برقرار کرده اند و از این بُعد یکی از جلوه های بسیار زیبای عاشورا و کربلا، نیایش های عارفانه و پرسوز و گداز و نماز معنادار امام و یاران حضرت است.

چه زمان و در چه حرکتی از امام حسین علیه السلام می توانیم آشکارا و به عیان، جایگاه نماز را در قلب و روان امام به عینه و آشکار ببینیم؟

شما می بینید که در شب تاسوعا، سیدالشهدا علیه السلام، حضرت عباس (ع) را به لشکر دشمن فرستادند که یک شبی را فرصت بگیرند.

بسیار حرکت معناداری است.

بله همین طور است. تقاضای امام از لشکر دشمن معنادار است و معنادارتر این که می بینیم امام حسین علیه السلام برای چه می خواهند از لشکر دشمن یک شب مهلت بگیرند. حضرت فرمودند من چند چیز را دوست می دارم. خوب است که ما محبوب های امام حسین علیه السلام را بشناسیم. آن محبوب های امام حسین چه هستند که حاضر شدند به خاطر آن ها یک شب از لشکر دشمن اجازه بگیرند. اول: تلاوت قرآن بود. دوم: استغفار بود و سوم: نماز. فرمودند: "انی احب الصلوه" و این چیز عجیبی در سیره امام حسین و اهل بیت علیهم السلام نیست. چرا که الگوی زندگی امام حسین علیه السلام، مادرشان حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیهاست همچنان که امام عصر، حضرت صاحب الزمان هم فرمودند الگوی شایسته زندگی ما حضرت زهرا (س) است و حضرت زهرا هم فرمودند یکی از محب های من در زندگی نماز است. همچنان که رسول مکرم اسلام (ص) فرمودند: قره عینی الصلوه و می بینیم که در حیات عملی، امیرالمومنین و حضرت سیدالشهدا و اهل بیت علیهم السلام به نماز پناه می برند.

قرآن هم به ما چنین توصیه ای دارد و به صراحت می فرماید استعینوا بالصبر و الصلوه. از صبر و نماز دستگیری کنید. خصوصا در زمانه ما و شرایطی که در آن قرار داریم و مردم دنبال کسب آرامش هستند بدانیم که بهترین وسیله در این باره نماز است.

چرا حضرت سیدالشهدا علیه السلام در روز عاشورا اصرار دارند که نماز را در بیرون از خیمه ها و در معرض دید دشمن برگزار کنند و این نماز حتی به شهادت یکی از یاران شان منجر می شود؟

بله این نماز چند خصوصیت کلیدی و مهم دارد. اول این که حضرت نمی روند در خیمه که در یک امنیت ظاهری، نماز را اقامه کنند و دوم این که نماز در اول وقت خود برگزار می شود . می دانیم که امام در فضای علنی این نماز را اقامه می کنند و همین طور که اشاره کردید نماز ظهر عاشورا شهید داده است و امام حسین درباره این نماز زخم زبان هم شنیده است.

چه زخم زبانی؟

از لشکر مقابل امام را با الفاظی ناشایست خطاب قرار می دادند: تو که می خواهی کشته شوی این نماز خواندن برای چیست اما امام روی این خط قرمز می ایستند بنابراین بسیار مهم است که بدانیم امام (ع) به خاطر نماز ظهر عاشورا هم در معرض تیرها و هم در معرض کنایه ها قرار داشتند. ما می بینیم که در زیارات امام حسین علیه السلام - مثلا در زیارت وارث - بعد از سلام ها می گوییم: اشهد انک قد اقمت الصلوه. من شهادت می دهم که تو نماز را اقامه کردی، ما گواهی و شهادت می دهیم که تو آن نماز را اقامه کردی و آن قرآن را تلاوت نمودی.

چرا می گوییم نماز را اقامه کردی؟ چرا نمی گوییم نماز را خواندی؟

اقامه نماز با خواندن نماز فرق می کند. همچنان که اشاره شد امام می توانست در خیمه و پنهان از چشم دیگران، نماز را به جا بیاورد و بخواند اما امام به جد بزرگوارشان اقتدا می کنند که نماز را اقامه کرد و مسلمان حقیقی، نماز را اقامه می کند یعنی نماز را در انظار و در رویت قرار می دهد. وقتی پیامبر (ص) مبعوث می شوند اولین کاری که انجام می دهند این است که از غار حرا به سمت کعبه می روند کعبه ای که آن موقع بتخانه ای شده بود و پیامبر کعبه را انتخاب می کنند و همراه با امیرالمومنین (ع) و خدیجه کبری سلام الله علیها اولین نماز جماعت را به صورت علنی می خوانند.

بلاتشبیه انگار یک رییس جمهور می خواهد سر کار بیاید. در تبلیغ هایی که انجام می دهد اولویت های کاری خود را روشن می کند و مثلا می گوید اولویت من سامان دادن به اقتصاد است اما شما نگاه کنید به رفتار پیامبر (ص) که در حقیقت اولویت خود را با اقامه نماز جماعت در مجاورت کعبه اعلام می کنند.

چرا اقامه نماز از سوی پیامبر در اولین حرکت بعد از بعثت به صورت جماعت و علنی برگزار می شود؟

قرآن می گوید: تَرَاهُمْ رُکَّعًا سُجَّدًا یَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَ رِضْوَانًا. در حقیقت دستور قرآن این است که رکوع و سجود نمازگزار باید دیده شود. این که برخی تصور می کنند که نماز نباید علنی باشد چون ریا می شود این تصور درستی نیست. قرآن می گوید نماز باید اقامه و دیده شود. شما بیینید اسلام تا چه اندازه روی مراعات حقوق مردم یا حق الناس تاکید دارد اما می بینید که وقتی نوبت به نماز می شود و مثلا می خواهیم صدای اذان را پخش کنیم می گوید این صدا باید علنی باشد و در خیابان و کوچه شنیده شود. با این که این همه اصرار وجود دارد که صداهای مزاحم استراحت مردم اصلا از معابر عمومی پخش نشود اما می بینید که صدای اذان استثناست چون اذان، شعار نماز است لذاست که سیدالشهدا علیه السلام در روز عاشورا با این که می تواند نماز خود را در خیمه و به تصور ما با حضور قلب بیشتری بخواند و در امنیت باشد اما فضای میدان را انتخاب می کند که نماز دیده شود.

پایان پیام/187