نخستین شماره از دوفصلنامه «شبهه‌پژوهی مطالعات قرآنی» منتشر شد

به گزارش ایکنا؛ در این شماره از دوفصلنامه «شبهه پژوهی مطالعات قرآنی» مقالاتی با عناوین «بررسی انتقادی شبهات آیات مربوط به خلقت جهان در شش روز»، «بررسی تطبیقی توحید و دعا و درخواست غیر خدا از دیدگاه علامه طباطبایی و رشیدرضا»، «نقد و بررسی برخی ادلة قرآنی مخالفان مشروعیت الهی امامت و حاکمیت دینی»، «ارزیابی و نقد پنداره «ترور» در سیره پیامبرصلی الله علیه و آله»، «تحلیل انتقادی شبهه ظالمانه بودن خلقت شیطان به عنوان عامل گمراهی و عذاب انسانها (با تاکید بر کتاب نقد قرآن)»، «بررسی و نقد سه شبهه در دایره المعارف لیدن پیرامون برخورد پیامبر (ص) با اهل کتاب»، «بازکاوی پاسخ‌های شبهۀ دور در توهم تحریف‌‌ قرآن»، «تحلیل انتقادی انگاره خطاهای نحوی (مرفوعات و منصوبات) قرآن در کتاب «نقد قرآن»»، «ارزیابی و نقد شبهه تبعیض جنسیّتی در مجازات حدّ دیات در مجازات‌های اسلامی»، «بررسی اتهام برده‌گیری به‌منظور شهوت‌رانی بر پیامبر(ص)در کتاب نقد قرآن» و «بررسی نسبت دادن «سرقت جام مَلِک» توسط حضرت یوسف علیه‌السلام به برادرانش» منتشر شده است.

شبهات آیات مربوط به خلقت جهان در شش روز

در چکیده مقاله «بررسی انتقادی شبهات آیات مربوط به خلقت جهان در شش روز» می‌خوانیم: مبارزه با قرآن کریم به روش‌‌های مختلفی از آغاز نزول انجام شده و هنوز ادامه دارد. یکى از روش‌‌های مقابله دشمنان که امروزه شدت بسیار گرفته، ترویج شبهات علیه معارف علمی قرآن کریم جهت تضعیف اعتقادات مسلمانان است. یکی از شبهه افکنان معاصر، شخصی با نام «دکتر سها» است که کتاب «نقد قرآن» را منتشر کرده‌‌است. تلاش نویسنده در بخشی از کتاب مردود دانستن داده‌‌‌‌های علمی قرآن است. نویسنده در بخش شبهات علمی علیه قرآن، با استناد به آیاتی از قرآن کریم و سنّت نبوی، به نقد آیات مربوط به خلقت جهان در شش روز پرداخته و آن را اشتباه علمی دانسته‌است. این تحقیق قصد دارد به نقد و بررسی دقیق ادعای مطرح شده بپردازد. پژوهش حاضر، به روش توصیفی- تحلیلی با گرایش انتقادی و بر اساس منابع کتابخانه‌‌ای انجام شده و هدفش دفاع از نظریه وحیانی و حق بودن همه داده‌‌‌‌های قرآن، از جمله داده‌‌های علمی آن است. حاصل پژوهش این است که شبهه افکن معاصر، به روایات ضعیف و مردود اتکا کرده و ادله او نمی‌‌تواند باطل کننده دادۀ قرآن در مورد خلقت جهان در شش روز باشد. به علاوه شواهد علوم تجربی بسیاری در تأیید نظر قرآن وجود دارد.

بررسی تطبیقی توحید و دعا و درخواست غیر خدا

نویسنده مقاله «بررسی تطبیقی توحید و دعا و درخواست غیر خدا از دیدگاه علامه طباطبایی و رشیدرضا» در طلیعه نوشتار خود آورده است: عبودیت خدا فلسفه اصلی زندگی بشر بوده و دعوت به توحید و عبادت خدای یکتا که از نیازهای غریزی و فطری انسان است، همواره سر لوحة رسالت تمام پیامبران و منادیان الهی بوده است و همة مذاهب و فرق اسلامی در این که عبادت مخصوص خداوند است، اتقاق نظر دارند؛ لیکن رفتار توسّل گونه برخی مسلمانان، همانند شیعیان که پیامبراکرم(ص) و یا اولیای الهی را می‌خوانند و در برابر قبور آنان اظهار تذلل و خضوع می‌کنند، مورد نقد جدی محمّد رشیدرضا در تفسیر المنار قرار گرفته است؛ درحالی‌که عموم مسلمانان همواره در طول تاریخ، نه تنها در اعتقاد که در سلوک رفتاری خود، بدان عمل کرده‌اند؛ مسأله اصلی این است که آیا چنانکه رشیدرضا می‌گوید، دعا و درخواست از غیر خدا و امامان معصوم(ع)، با توحید منافات دارد و عملی شرک‌آمیز است؟ این پژوهش با روش کتابخانه‌ای و رویکردی تحلیلی و تطبیقیِ دیدگاه علامه طباطبایی و رشیدرضا، با هدف دست‌یابی به دیدگاه صحیح از منظر قرآن و رفع اتهام از شیعیان در عبادت اولیاء و شرک در توحید عبادی، انجام گرفت که با بررسی مفاهیم اساسی به ویژه مفهوم عبادت، دعا در کتب لغت و کاربردهای قرآنی آن معلوم شدکه مصادیقی از دعا و درخواست از غیر خدا، که مورد نقد رشید رضا بوده‌است، نه تنها شرک نبوده که در راستای توحید و عبادت خدا می‌باشد.

نقد ادله قرآنی مخالفان مشروعیت امامت و حاکمیت دینی

در چکیده مقاله «نقد و بررسی برخی ادلة قرآنی مخالفان مشروعیت الهی امامت و حاکمیت دینی» می‌خوانیم: مخالفان مشروعیّت الهی امامت و حاکمیت دینی در کنار ادله دیگر، به برخی ادله قرآنی استناد کرده‌‌اند که این ادله در سه دلیل اصلی با تبیین‌های مختلف آن قابل تحلیل و بررسی است؛ حق الناس بودن امامت از جمله ادله این دیدگاه است که به چهار مضمون قرآنی زیر مستند شده‌است: خطابات قضایی و حقوقی به عامة مردم، قیام مردم به قسط به عنوان فلسفة رسالت و نبوت، تفکیک نبوت الهی از فرمان‌روایی مردم و رسالت ابلاغی پیامبران. دومین دلیل دیدگاه مزبور مشروعیّت بخشی به رأی مردم در قرآن است که به چهار دسته از آیات شامل آیات مشاوره و شوری، آیات بیعت، آیات مستند حجیت اجماع، و آیات اطاعت از اولی‌الامر استناد یافته‌است. سومین دلیل این دیدگاه نیز تفاوت اصطلاحی مفهوم قرآنی «حکم» با مفهوم عرفی سیاسی آن است. تحلیل و بررسی این ادله به روش استنباط و استظهار قرآنی، ناتمام بودن آنها را در اثبات نتایج مورد ادعا نشان می‌دهد.

ارزیابی و نقد پنداره «ترور» در سیره پیامبر (ص)

در طلیعه نوشتار «ارزیابی و نقد پنداره «ترور» در سیره پیامبر (صلی الله علیه و آله)» آمده است: از دیرباز اعم از عصر رسالت و غیر آن، موضوع مقابله با تروریسم مورد توجه بوده‌است؛ در این میان عده‌ای به صورت واقعی با آن مقابله کرده‌اند و عده‌ای وانمود به مقابله با آن می‌کردند. برخی با اهداف مغرضانه، برخی رفتارهایی از پیامبر اسلام(ص) را دستاویز قرار داده و آن حضرت را متهم به «ترور» کرده و با ایجاد این شبهه، درصدد ضربه زدن به جایگاه معنوی آن حضرت برآمده‌اند. نوشتار پیش روی با نگاه به این وقایع و بررسی و تحقیق در مورد علل و عوامل آن، در مقام پاسخ‌گویی و روشنگری در مورد شبهۀ مورد اشاره‌است. در سیره پیامبر(ص) مشاهده می‌گردد که آن‌حضرت، در مقام حاکم اسلامی در مورادی حکم کشتن افرادی را صادر فرموده‌اند که جرثومه‌های فساد و تباهی بوده و موجب گمراهی و ضلالت جامعه بشری می‌شدند و درصدد برافروختن آتش جنگ بودند. فرمان کُشتن این افراد، هیچ‌گاه به قصد دستیابی به هدف‌های سیاسی و یا برای ایجاد رعب و وحشت در بین مردم که از شاخصه‌های عملیات تروریستی است، نبود.

بررسی و نقد سه شبهه در دایره المعارف لیدن پیرامون برخورد پیامبر (ص) با اهل کتاب

نویسنده مقاله «بررسی و نقد سه شبهه در دایره المعارف لیدن پیرامون برخورد پیامبر (ص) با اهل کتاب»‌ در طلیعه نوشتار خود آورده است: مقاله «محمّد پیامبر اسلام» از مقالات مهم و محوری در دائره المعارف اسلام لیدن است. در این مقاله به دلیل یک سونگری و آشنا نبودن با معارف اسلامی و گاه تعمد و جانبداری مغرضانه، پیامبر اکرم(ص) را در معرض اتهامات و نسبت‌های ناروایی قرار داده‌اند. لذا در این مقاله با روش تحلیلی و با استفاده از دلایل عقلی و نقلی، سه شبهه پیرامون برخورد پیامبر(ص) با اهل کتاب، مورد بررسی و نقد قرار گرفته‌است. مستشرقان قائلند پس از آنکه یهودیان مدینه ادعای پیامبری محمّد(ص) را نپذیرفتند، نظر مثبت پیامبر درباره مسیحیان نیز تغییر یافت! در حالی‌که بر اساس شواهد و قرائن علت تغییر برخورد پیامبر با اهل کتاب پیمان شکنی و توطئه آنان علیه مسلمانان بوده‌است؛ همچنین مستشرقان بیان داشته‌اند که محمّد(ص) در مدینه با هوشمندی برای جذب یهودیان، برخی عبادات و رسوم آنان را پذیرفت! این مدعا علاوه بر اینکه بدون دلیل است، منشأ احکام اسلام را هوش سیاسی پیامبر دانسته‌است؛ با آنکه منشأ آن حکم الهی است. همچنین مستشرقان مدعی‌اند پیامبر با سه قبیله «بنی‌قینقاع»، «بنی‌نضیر» و «بنی‌قریظه» برخورد بسیار خشن داشته‌است! بنا بر اسناد معتبر، یهودیان این قبایل سرکشی پیشه کردند، پیمان شکستند و با همدستی مشرکان قریش توطئه علیه مسلمانان و قتل پیامبر(ص) را کشیدند؛ این امور علت اصلی تنبیه آنان بود.

بازکاوی پاسخ‌های شبهۀ دور در توهم تحریف‌‌ قرآن

در طلیعه نوشتار «بازکاوی پاسخ‌های شبهۀ دور در توهم تحریف‌‌ قرآن» آمده است: «دور» به معنای بازگرداندن کلام به نفس کلام است. برخی همچون فخر رازی و آلوسی ذیل آیۀ «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُون»، استدلال به این آیه برای رد تحریف از دامان قرآن را، از مصادیق دور در کلام دانسته و بیان سخن مزبور را به شیعه نسبت می‌‌دهند. درمقابل، متفکران شیعی تلاش زیادی برای پاسخ به این شبهه انجام داده‌‌اند. باوجود قوت برخی پاسخ‌ها، هیچ‌‌یک به طورکامل نتوانسته‌اند از عهدۀ شبهۀ مذکور برآیند. هدف پژوهش حاضر، ارائۀ دفاعی کامل‌‌تر و بهتر است. لذا نویسندگان این پژوهش، به روشی تحلیلی به بررسی پاسخ‌ها و واکاوی آنها پرداخته و انتقادات وارد بر هریک را مطرح و ردیه‌‌ای متفاوت از سایرین ارائه کرده‌است. از رهرو این بررسی و تحلیل دریافتیم که اولاً، نسبت طرح شبهه دور به شیعه، اتهامی بیش نیست و اندیشمندان شیعه بالاتفاق آن را رد می‌کنند. ثانیاً، با توجه به تعاریف موجود دربارۀ دور، طرح این شبهه‌‌ دربارۀ قرآن نوعی سفسطه است و «‌‌دور» با هیچ رویکرد و شرایط موضوعیت نداشته و ندارد.

تحلیل انتقادی انگاره خطاهای نحوی (مرفوعات و منصوبات) قرآن در کتاب «نقد قرآن»

در طلیعه نوشتار «تحلیل انتقادی انگاره خطاهای نحوی (مرفوعات و منصوبات) قرآن در کتاب «نقد قرآن»» آمده است: شیوه کاربرد نحویِ برخی از کلمات در قرآن با قواعد رایج علم نحو، همخوانی نداشته و این امر، دستاویزی برای معارضان قرآن از نزول آن تاکنون بوده تا با انتساب خطاهای ادبی در ساختار کتابی که به اعجاز ادبی و کمال فصاحت و بلاغت مشهور است، آن را از وحیانی بودن خارج ساخته و گرایش انسان‌‌ها به اسلام را کمرنگ سازند. از جمله آنها، کتابی به نام «نقد قرآن» است که اخیراً منتشر شده و در بخشی از آن، شبهات ناظر به اغلاط قرآنی با ادبیاتی نوین ارائه گردیده‌است. پژوهش حاضر، ضمن دسته‌‌بندی و انتخاب برجسته‌‌ترین شبهات نحوی کتاب مذکور پیرامون مرفوعات شامل: «عدم تناسب فعل با فاعل»، «مرفوع بودن اسم (لکنّ)»، «مرفوع بودن اسم (إنَّ)» و «مذکر بودن خبر اسم مؤنث» و منصوبات شامل «مبتدای منصوب»، «کاربرد استثناء نامعقول»، «استثناء اکثریت از اقلیت» و «جمع آوردن معدود»، آنها را با روش توصیفی ـ تحلیلی، بررسی و مهمترین نقدهای مرتبط را بر اساس دلایل متقن، تبیین می‌‌نماید. بر اساس نتیجه پژوهش، آسیب‌‌های نگرشی (غرض‌ورزی و تلاش برای ساختگی نمایاندن قرآن) و روشی (عدم تسلط بر ادبیات عرب، عدم توجّه به قرآن به عنوان منبع قواعد عربی، توجه صرف به ظاهر قرآن و عدم رعایت ضوابط پژوهش) مؤلف/مؤلفان کتاب «نقد قرآن» را دچار لغزش کرده تا برداشت‌‌های اشتباه خود را دستمایه‌‌ای برای نفی الهی بودن قرآن و برساخته دانستن آن از سوی پیامبر(ص) سازند.

ارزیابی و نقد شبهه تبعیض جنسیّتی در مجازات حدّ دیات در مجازات‌های اسلامی

در چکیده مقاله «ارزیابی و نقد شبهه تبعیض جنسیّتی در مجازات حدّ دیات در مجازات‌های اسلامی» آمده است: یکی از مباحث مهم و سرنوشت ساز جوامع انسانی که تأمین کنندۀ امنیت و آسایش جامعه است و رسالت پیشگیری از جرم را بر عهده داشته و دارد، مسأله مجازات است. از چند دهۀ اخیر مجازات‌های اسلامی مورد طعن و نقد بسیاری از به اصطلاح، حامیان حقوق بشر در داخل و خارج از مرزهای اسلامی قرار گرفته که شایسته است بررسی شده و به آن‌ها پاسخ داده‌شود. از آنجا که احکام دین و قوانین الهی همیشه با اهداف مختلفی مورد نقد بوده و هست، به طور ویژه در سال‌های اخیر، یکی از انتقاداتی که بسیار مطرح است، تبعیض جنسیّتی در مجازات اسلامی به خصوص در امر قصاص و دیه است. نوشتار پیشِ روی بر آن است که به بررسی این شبهه و ابعاد مختلف آن بپردازد. در این راستا تلاش گشت تا صور مختلفی مورد بررسی قرار گیرد. بررسی ابعادی مانند: جایگاه علمی زن و مرد، مقام الهی و معنوی زن و مرد در کمال انسانی و همچنین تأثیرگذاری اقتصاد در کانون خانواده و جامعه، وجود تمایزات موجود در این راستا و اینکه این تمایزات در چه چیزهایی است و به چند دسته تقسیم می‌شوند، از موارد تکیه شده در این پژوهش است. بررسی ابعاد مختلف یاد شده و دریافتن بازده اقتصادی و مالی، از یافته‌های تحلیلی و توصیفی این پژوهش است.

یادآور می‌شود، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم در نظر دارد دو شماره اولیه را منتشر و به کمیته علمی ارزیابی ارسال کند که مستند به تبصره 1 ماده 3 آئین نامه، اعتبار رتبه علمی نشریه شامل شماره‌های ارزیابی شده و شمارگان بعد از آن می‌شود؛ بنابراین، مقاله‌های ارسالی در دو شماره ارزیابی نیز از تمامی امتیازات علمی - پژوهشی بهره‌مند می‌شوند.

انتهای پیام