از «آبی» که نیست تا کپرهایی که تنها با فانوس روشن می‌شوند

خبرگزاری مهر؛ گروه جامعه_ساناز باقری راد: ترک‌های خشک زمین زیر نور آفتاب بیشتر از هر زمان دیگری خودنمایی می‌کند. انگار سال‌هاست که این زمین‌ها رنگ آب را به خود ندیده‌اند و بر روی تمام خارها و بوته‌های خشک منطقه رنگ مرگ پاشیده شده است. اینجا سیستان و بلوچستان است، جایی که تنها رنگ و لعاب زندگی را لباس‌های بلوچی مردان و پیراهن‌های سوزن دوزی شده زنان تشکیل می‌دهد و خانه‌های کپری مردم محرومیت و خشکسالی را فریاد می‌زند.

جمعیت زیادی از مردم سیستان در کپرها و روستاهایی با کم‌ترین امکانات زندگی می‌کنند. روستاهایی که نه آبی برای شرب دارند نه برای کشاورزی و نه برای شست و شو. تنها امید مردم منطقه چاه‌های آبی است که یکی در میان در روستاها حفر شده و آب آن هم علاوه بر شوری هر نوع آلودگی را در خود جای داده است. زنان کپرنشین بیشتر ساعات روز را مشغول کشیدن آب از چاه و حمل دبه‌های سنگین آب با کمک کودکان هستند. آبی که البته سطح آن هم پایین رفته و مشخص نیست تا چه زمانی کفاف نیاز مردم را خواهد داد.

علت سفرم به این منطقه خشک و محروم هم روایت کمبودهای مردم در حاشیه اجرای طرح «نذر آب ۳» است. طرحی که سه سال است به همت جمعیت هلال احمر کشور در استان‌ها و شهرهای کم برخوردار و درگیر با خشکسالی کشور در حال اجراست. نذر آب با هدف آبرسانی به نقاط محروم استان‌های جنوب شرقی کشور همچون کرمان، هرمزگان، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان و یاری رساندن به مردم منطقه به راه افتاده و طی سه سال اخیر نیز با کمک خیرین توانسته گوشه‌ای از گره‌های مردم را باز کند.

از استقرار تانکرهای آب در روستاها و حتی لوله کشی آب به مناطق خشک گرفته تا حضور تیم‌های سلامت و پزشکی برای ویزیت رایگان مردم، حضور کارشناسان کودک و کمک‌های معیشتی به مردم همگی از اموری است که به واسطه اجرای طرح نذر آب و با هدف محرومیت زدایی در استان‌های محروم کشور اتفاق می‌افتد. امسال نیز نذر آب ۳ از هفته دوم شهریور ماه آغاز شده و تا نیمه‌های مهر ادامه خواهد داشت.

از خاش و ایرانشهر گرفته تا هامون و شهرهای خراسان جنوبی همگی امسال میزبان کاروان‌های نذر آب در مناطق مختلف خود بوده و هستند. شهرهایی که مردم در سایه فقر، خشکسالی، بی آبی و هزاران کمبود دیگر روزگار می‌گذرانند و گرانی دلار و سکه و متراژ خانه برایشان بی معنا است.

روایت محرومیت مردم سیستان، روایت نبود ابتدایی‌ترین و ساده‌ترین نیاز زندگی بشری یعنی «آب» است. چیزی که علت نبود آن خشکسالی منطقه است و طی این سال‌ها نیز به دلیل عدم رسیدگی‌ها، خشکسالی به از بین رفتن رودها، خشک شدن زمین‌ها، مرگ دام‌ها و بیکاری کشاورزان و صیادان منجر شده است.

خاش اولین شهری است که پس از ساعت‌ها طی کردن جاده‌های خشک زاهدان به همراه تیم خبری به آن می‌رسیم. البته که حال مردم خاش چندان بد نیست اما در این میان تنها ویروس کرونا است که در شهر جولان می‌دهد و با وجود وضعیت قرمز شهر کسی حوصله ماسک زدن و رعایت اصول بهداشتی را ندارد.

حدود یک ساعت بعد از خاش که می‌رویم مناطق کپرهای زرد رنگ با سقف‌های پارچه‌ای و سیاه از میان جاده دیده می‌شوند. به سمت شأن می‌روم و با مردم مهمان‌نواز بلوچی هم صحبت می‌شوم. درون کپرها به جز چند دست رخت خواب، تعدادی ظرف و ظروف و فانوس چیز خاص دیگری وجود ندارد. نه از برق و یخچال و تلویزیون خبری هست نه از فرش و مبل و نه حتی از آب.

تنها دارایی مردم یک چاه آب است و حتی از سرویس بهداشتی یا حمام هم خبری نیست. هرچند که همین چاه خاکی و آلوده تنها منبع تأمین آب خانوارهای تعدادی از مناطق کپرنشین است که از آن برای شست و شو، مصارف بهداشتی، آب شرب و حتی آب شرب دام‌ها استفاده می‌شود.

نبود آب امان مردم منطقه به ویژه منطقه کپر نشین «سیاه پر» را بریده است و زنان از دشواری کشیدن آب از چاه، از بین رفتن شغل‌های مردان به دلیل خشکسالی و دست و پنجه نرم کردن با فقر گلایه می‌کنند. با اصرار کودکان آفتاب سوخته اما مهربان سیاه پر به داخل کپرها می‌روم و فانوس‌های افتاده در گوشه کپر توجه ام را جلب می‌کند. مردم این گوشه از کشور نه تنها آب ندارند بلکه از نعمت برق نیز محروم اند و شب‌های تاریک خود را با نور فانوس روشن می‌کنند. اینجا نه خبری از موبایل‌های هوشمند است نه خبری از تکنولوژی و بند و بساط‌های آن است. اینجا فقط کویر است شب و تاریکی.

کاروان سلامت و آبرسانی هلال احمر تهران در مناطق محروم

روز دوم سفر به سیستان با پیچیده شدن صدای اذان صبح در روستا و با حضور در روستایی به نام قادر آباد آغاز می‌شود. روستایی از توابع شهرستان خاش که هلال احمر استان تهران برای اجرای طرح نذر آب در آن مستقر است. مهم‌ترین مشکل روستا کمبود یا بهتر بگویم نبود پزشک است. تنها دارایی قادر آباد یک مرکز بهداشت است که یک پرستار در آن مشغول بوده و مردم برای اغلب مشکلات جسمی خود مجبور به مراجعه به شهر خاش هستند.

جمعیت هلال احمر استان تهران نیز به منظور اجرای طرح نذر آب ۳ در این منطقه مستقر شده است و علاوه بر آب رسانی به روستاها و کپرهای اطراف به ارائه خدمات درمانی فرهنگی و آموزشی به مردم می‌پردازد.

مهیار مقیمیان مدیر روابط عمومی جمعیت هلال احمر استان تهران در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره جزئیات اجرای این طرح گفت: هرساله در حوالی ماه شهریور هلال احمر هر استان مسئولیت اجرای طرح نذر آب در نقاط محروم کشور را برعهده می‌گیرند. امسال متفاوت‌تر از سال گذشته هلال احمر استان تهران چند تیم خود را وارد شهرستان خاش و دهستان کوه سفید کرده است.

وی افزود: طی دو سال گذشته در بخش‌های دیگری بودیم و امسال در بخش مرکزی شهر خاش هستیم و اکثر روستاهای اطراف نیز کپرنشین‌های پراکنده هستند. بر اساس بررسی‌های انجام شده نسبت به کمبودهای مردم منطقه نیز بسته‌های غذایی شامل چندین وعده غذایی، پتو، چراغ والور، زیرانداز، اسباب بازی و لوازم تحریر برای کودکان نیز تأمین و طی طرح نذر آب در روستاها و مناطق مختلف کپرنشین توزیع شده است.

مقیمیان درباره کاروان سلامت در طرح نذر آب نیز عنوان کرد: در کنار خدمات پزشکی و تخصصی در حوزه درمان وارد روستاهای مختلف می‌شویم و مجموعاً حدود ۱۵ روستا را پوشش خواهیم داد. این روستاها از آب، برق و گاز برخوردار نیستند و دریافت این اقلام برایشان ارزشمند است.

مدیر روابط عمومی هلال احمر استان تهران درباره کاروان سلامت در طرح نذر آب تصریح کرد: تیم کاروان سلامت ما در روستای قادر آباد شامل جراح عمومی، پزشک عمومی، ماما، متخصص زنان و زایمان، متخصص اطفال و تیم داروخانه ما در روستای قادر آباد مستقر هستند و در حال ارائه خدمات به مردم هستند.

مقیمیان ابراز داشت: مجموع تیم درمانی نیز شامل ۱۵ نفر است و هزار بسته غذایی، پتو و غیره میان مردم توزیع خواهد شد.

وی با اشاره بر جنبه آب رسانی طرح نذر آب نیز توضیح داد: امسال و با کمک خیرین بالغ بر ۸۰ تانکر آب ۱۰، ۱۵ و ۲۰ هزار لیتری تهیه شده و در شهرستان خاش و روستاهای آن میان مردم نیازمند توزیع شده است. به علاوه یکی از خیرین عزیز نیز یک دستگاه تصفیه آب به ارزش ۵۰۰ میلیون تومان را به مردم محروم منطقه اهدا کرده که در روستای اسماعیل آباد مستقر خواهد شد.

اجرای نذر آب ۳ در روستاهای توابع شهر خاش بر عهده هلال احمر استان تهران و تمرکز این تیم نیز بر آبرسانی به کپرهای محروم و ارائه خدمات پزشکی طی ۵ روز حضور تیم هلال احمر در این منطقه. است. پزشکان نیز به صورت داوطلبانه به ارائه خدمات مختلف به مردم، توزیع داروهای رایگان و ماسک و مواد ضد عفونی می‌پردازند.

استقبال از حضور این تیم پزشکی به حدی است که مردم از روستاهای دور و نزدیک برای معاینه توسط پزشکان به روستای قادرآباد آمده‌اند و طی این ۵ روز نیز جمعیت زیادی از اهالی منطقه از خدمات طرح نذر آب بهره‌مند شدند.

جاده‌های پرپیچ و خم ایرانشهر و مردمی که مشکلات زیادی دارند

پس از تهیه گزارش از اقدامات کاروان نذر سلامت در شهر خاش، شبانه راهی ایرانشهر می‌شویم تا شاهد حضور تیم هلال احمر استان قم در این منطقه باشیم.

جاده‌های تاریک و پر پیچ و خم ایرانشهر را با استرس فراوان طی کردیم هرچند که ترسمان از جاده بدون گاردریل و چراغ، پس از مشاهده سقوط دو خودرو به درون دره و مرگ سرنشینان آن بیشتر شد اما روز دوم سفر هم با رسیدن به میدان اصلی ایرانشهر به پایان رسید.

حال و روز ایرانشهر قدری بهتر از خاش بود اما روستاهای آن دست کمی از دیگر نقاط استان نداشت هر چند که برخی روستاها از نعمت آب برخوردار بودند اما فقر و نبود امکانات در اینجا هم ریشه دوانده بود.

وارد دهستان ابتر شدیم. تیم هلال احمر استان قم برای اجرای طرح نذر آب در مرکز بهداشت دهستان مستقر شده و در حال ارائه خدمات پزشکی به مردم است. صدای جیغ کودکی که در حال یک جراحی کوچک بود، فضای درمانگاه را پر کرده و مردم برای ویزیت شدن توسط پزشکان نیز مقابل درمانگاه صف کشیده‌اند.

به سمت یکی از زنان بلوچی رفتم، لباس سوزن دوزی شده‌ای بر تن داشت و با لهجه خاص خودش از کمبودهای منطقه گفت: تعدادی از روستاها آب آشامیدنی ندارند و تنها از آب چاه استفاده می‌کنند. شرایط در این منطقه سخت است و امکانات نیز بسیار کم است.

درباره تأثیر اجرای طرح نذر آب پرسیدم و گفت: هرچند که مدت زمان این طرح کوتاه و اجرای آن موقتی است اما همین خدمات چند روزه هم کمک زیادی به مردم این منطقه می‌کند.

پس از کمی چرخیدن در درمانگاه به سراغ معاون داوطلبان جمعیت هلال احمر استان قم رفتم تا از اقدامات هلال احمر این استان در طرح نذر آب امسال سوال کنم.

لوله کشی آب برای دو روستا به مدد نذر آب

امیرحسین علیمردانی معاون داوطلبان هلال احمر قم و مدیر اجرایی کاروان نذر آب ۳ در ایرانشهر در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره اقدامات این تیم در نذر آب ۳ گفت: جمعیت هلال احمر قم از تاریخ ۲۴ الی ۲۹ شهریور ماه در این منطقه مستقر است و به ارائه خدمات به دهستان ابتر و ۵۴ روستای آن خواهد پرداخت.

علیمردانی افزود: اقدامات ما شامل کاروان سلامت در محور درمانی با حضور ۱۷ نفر ۱۰ متخصص شامل متخصص ریه، اطفال، زنان و زایمان، داخلی، آنکولوژی، ۳ دندانپزشک، ۳ دستیار دندان پزشک، ۲ ماما، ۳ روانشناس، پرستاران و تکنسین‌های دارویی از اعضای کادر درمان ما هستند.

وی درباره دیگر خدمات این کاروان عنوان کرد: در بعد فرهنگی نیز کلاس‌های فرهنگی در مدرسه منطقه برای کودکان، مسابقات مختلف برگزار می‌شود. در این منطقه بیماری‌های خاصی ازجمله مالاریا، دیابت، کم خونی، سوءتغذیه و غیره وجود دارد که با حضور کارشناسان آموزش‌های لازم برای پیشگیری از این بیماری‌ها به مردم داده می‌شود.

مدیر اجرایی طرح نذر آب ۳ در ایرانشهر درباره کمک‌های معیشتی نیز توضیح داد: توزیع سبدهای کالایی، معیشتی، لوازم تحریر، اسباب بازی، پوشاک، کیف و کفش به تعداد زیاد و بازی‌های فکری میان کودکان نیز ازجمله کمک‌های معیشتی کاروان نذر آب ما است.

علیمردانی با اشاره بر آبرسانی به نقاط محروم این شهر نیز ابراز داشت: بر اساس هماهنگی‌های انجام شده با شرکت آب و فاضلاب ایرانشهر، قرار است اقدامی زیر ساختی برای آبرسانی و لوله کشی به دو روستای دهستان ابهر انجام شود. تأمین تانکر آب و ساخت بنای بتنی برای انتقال آب نیز از دیگر اقدامات ما در این طرح است.

وی درباره کمک دارویی به مردم منطقه تصریح کرد: مجموعاً ۵۰ میلیون تومان داروهای تخصصی و عمومی به این منطقه ارسال شده که بر اساس تجویز پزشکان و به صورت رایگان به مردم داده خواهد شد. در بحث درمانی و در راستای بیماری کرونا، با کمک فوق تخصص‌های ریه، دو کلاس آموزشی برای پزشکان عمومی شهر ایرانشهر برگزار خواهیم کرد و به ویزیت مردم ایرانشهر خواهند پرداخت.

مردمانی که از کم‌ترین حق خود محروم هستند و نهادهایی که کاری نمی‌کنند

از معاون داوطلبان هلال احمر قم فاصله گرفتم اما صدای شیون و گریه کودکانی که تحت درمان پزشکان بودند، همچنان در فضا می‌آمد. کمی با مردم حرف زدم و از مشکلاتشان پرسیدم و به همراه دیگر اعضای تیم خبری کم کم آماده رفتن شدم.

ساعاتی بعد از ایرانشهر و کودکان معصومش که هزاران آرزو در پشت چشمان معصومشان نهفته بود فاصله و در مسیر زاهدان قرار گرفتیم.

پرونده طرح نذر آب ۳ با بلند شدن پرواز زاهدان_ تهران تقریباً برایم در حال بسته شدن بود اما همچنان در فکر کمبودها و محرومیت‌های مردمی که در همین کشور و در فاصله هرچند دور از پایتخت زندگی می‌کنند، بودم. مردمی که نیاز به رسیدگی جدی نهادهای ملی و رسمی دارند و داشتن امکانات اولیه زندگی همچون آب و برق کم‌ترین حق آنها به عنوان یک ایرانی است.

طرح نذر آب نیز برای سومین سال متوالی است که توسط جمعیت هلال احمر کشور و با هدف محرومیت زدایی و آب رسانی به مناطق درگیر با خشکسالی اجرا می‌شود. این طرح امسال با مشارکت ۱۲ استان کشور با هدف کمک معیشتی، آبرسانی به مناطق درگیر با خشکسالی ناشی از تغییرات اقلیمی، کمک‌های درمانی و فرهنگی ادامه خواهد داشت.

هرچند که اجرای هرساله طرح نذر آب ۳ کمک فراوانی به مردم می‌کند اما این طرح و کمک‌های دیگر ازجمله خدمات گروه‌های جهادی و خیرین به مردم مناطق محروم تنها به عنوان یک مسکن کوتاه مدت محسوب می‌شود و نهادهای رسمی کشور باید نسبت به انتقال آب و برق به این نقاط محروم و مرزی کشور اقدام کنند.