کاوش سد تاریخی بستان‌خانی در منطقه دیدگان خرم‌بید آغاز شد

روابط‌عمومی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان فارس در گزارش روز شنبه خود به نقل از افشین ابراهیمی افزود: گام نخست برای انجام این کار، برقراری ایستگاه دائمی نگهبانی و کاوش باستان‌شناسی بقایای ساختار معماری سد است.

وی بیان داشت: این کاوش با مجوز پژوهشکده باستان‌شناسی به مدت ۴۵ روز به سرپرستی حمیدرضا کرمی از باستان‌شناسان پایگاه میراث جهانی پاسارگاد ادامه خواهد یافت.

ابراهیمی ادامه داد: در این پژوهش میدان،ی تلاش خواهد شد نقشه معماری سازه سد تهیه و ترسیم شود، این کاوش، فهم و دانش ما را در ارتباط با روش‌ها و شگردهای ساخت سازه موجود به‌عنوان یکی از بی‌نظیرترین سازه‌های آبی هخامنشی افزایش خواهد داد و جای آن را در هنر معماری و مهندسی سازه‌های هخامنشی بازخواهد کرد.

وی، با بیان اینکه بررسی و مطالعه دقیق جزییات سازه معماری و همچنین هسته خاکی و پوسته لاشه‌سنگی سد می‌تواند ما را به یافتن تاریخ ساخت سد رهنمون کند، گفت: بلوک‌های سنگی مربوط به سازه خروجی آب سد، پیرامون اثر پراکنده‌ شده‌اند و در صورتی‌که بتوان در این کاوش، نقشه ساختار معماری سد را بازسازی کرد، در مرحله ساماندهی و مرمت آن می‌توان بلوک‌های پراکنده را در جای اصلی خود قرار داد و ساختار تخریب‌شده را بازسازی کرد.

او اضافه کرد: در روز نخست کاوش، تعداد کمی تکه‌های سفال در لایه‌های سطحی به‌دست‌آمده و این امیدواری وجود دارد که با دسترسی به سفال‌های بیشتر، شناخت بهتر و عمیق‌تری از این دوران به دست آید.

مدیر پایگاه میراث جهانی پاسارگاد گفت: این سد به همراه دیگر سازه‌های آبی تاریخی شناسایی‌شده در ناحیه پاسارگاد و تخت جمشید از شاهکارهای مهندسی دوران هخامنشی در زمینه‌ مدیریت منابع آب به شمار می‌آید و آنچنان سنجیده و بادوام ساخته‌شده که پس از گذشت ۲۵ سده هنوز سدهای خاکی با الگوی مهندسی هخامنشی ساخته می‌شوند.

ابراهیمی، سد بستان خانی را از باارزش‌ترین آثار شناسایی‌شده از دوران هخامنشی برشمرد و افزود: این سد در منطقه دیدگان شهرستان خرم‌‍بید در ۳۰ کیلومتری شمال شرقی پاسارگاد جای گرفته است و همراه با چندین سد دیگر، آبراه‌ها و شبکه‌های توزیع آب، مجموعه‌ای را شکل داده که با کارکرد مدیریت منابع آب دوران هخامنشی، از عوامل زیرساختی برجسته و تاثیرگذار در شکل‌گیری و توسعه پایتخت هخامنشی پاسارگاد به شمار می‌آید.

وی ادامه داد: سد بستان خانی از گونه سدهای خاکی با هسته رسی و پوسته لاشه‌سنگی است و با نقشه (پلان) مستقیم اجراشده است، در پایین‌ترین بخش سد و هم‌سطح کف آب ریز، بخش‌هایی از یک ساختار معماری فاخر با به‌کارگیری بلوک‌های سنگی تراش‌خورده چهارگوش وجود دارد که همانند بناهای پاسارگاد با روش خشکه‌چین و به‌کارگیری بست‌های فلزی ایجادشده است.

مجموعه پاسارگاد در شانزدهم تیرماه سال ۱۳۸۳ به عنوان پنجمین اثر ایران در فهرست آثار جهانی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) با شماره ۱۱۰۶ به ثبت رسید.

سلسله هخامنشی یا هخامنشیان که بنیانگذار آن کوروش بود از ۵۵۰ تا ۳۳۰ پیش از میلاد به مدت ۲۲۰ سال بر ایران حکومت کردند.

شهرستان پاسارگاد به مرکزیت سعادت شهر در فاصله ۱۱۰ کیلومتری و شهرستان خرم‌بید به مرکزیت صفا شهر در ۱۷۸ کیلومتری شمال شیراز واقع شده‌اند.